De stille kracht
van de Gamelan
Het is vrijdag in de namiddag. Ik ben op weg naar het museum voor Land- en Volkenkunde in Rotterdam. Over een
half uur is de eerste voorstelling van een audio-visuele (beeld en geluid) show rond de gamelan. Het prachtige ge
bouw ligt in een van de statigste wijken van de stad. Er zijn vele scheepvaartkantoren en consulaten gevestigd. De in
gang van het museum ligt pal aan de rivier de Maas. Aan de kade deinen boten op de golven heen en weer. Ze
liggen met dikke trossen vastgesjord. In de verte wordt een enorm schip door drie sleepboten voortgetrokken. Het
bonken van de dieselmotoren is duidelijk hoorbaar. Aan de overkant is de kade van de Holland-Amerika-Lijn. Hebben
daar niet vele emigranten hun eerste voet op Nederlandse bodem gezet
In het museum is het behaaglijk warm.
Het is er stil en er hangt een sfeer
van voornaamheid. De portier verwijst
me naar de derde étage. Alle geno
digden nemen plaats op een tribune
en lezen een stencil over de gamelan
die iedere bezoeker bij binnenkomst
aangeboden krijgt. In het zaaltje is
een pendoppo nagebootst. Een onge
veer gelijkende geur van sedep ma-
lem en geluiden van krekels en vleer
muizen zorgen voor een perfekte en
tourage. Voor het beeldscherm staat
de gamelan SRI MOELJO overzichte
lijk opgesteld. Met een beetje fantasie
waant men zich in de Kraton van
Yogya. Het eerste deel van de voor
stelling geeft de bezoeker inzicht in
de muzikale en culturele achtergron
den van de gamelan. De karakteris
tieke vorm van het instrument, de
houten klankkasten, bronzen toetsen,
slagketels en grote gongs worden
door middel van beeld en geluid op
een unieke wijze gepresenteerd. Het
tweede deel bestaat uit een Javaans
schimmenspel met begeleidende mu
ziek.
Een van de initiatiefnemers is de heer
Wassing. Hij is conservator van het
museum en vertelt in het volgende
vraaggesprek meer over de voorstel
ling.
"Waarom is er opnieuw een tentoon
stelling over de gamelan. Het instru
ment is toch geen onbekende meer in
Holland?"
"Er is vanuit het publiek grote belang
stelling voor. Veel bezoekers van het
museum vragen met nadruk wanneer
er weer eens iets over de gamelan
komt. Waarschijnlijk heeft het iets met
sfeer te maken. De zaal wordt aan
gepast, zodat men van buiten in
een "tropische" omgeving komt. Dat
spreekt de mensen aan. Een ander
aspekt is de enorme toeristenstroom
die de laatste jaren naar Indonesië
op gang is gekomen. De mensen vra
gen zich af wat Indië nou eigenlijk is
geweest. De mensen willen meer in
formatie en komen dan naar het mu
seum. Die informatie geven wij in de
vorm van tentoonstellingen."
"Wat is het unieke van deze vorm van
presenteren?"
"We wilden het nu eens anders doen
dan gewoonlijk en hebben daarom
Josse Fermont en Frédéric Kappelhof
gevraagd de tentoonstelling samen te
stellen. Ze kwamen uiteindelijk met
het idee er een audio-visuele show
van te maken. Dit betekent dat alles
uit geluid, dia's en film bestaat. Maar
het meest spectaculaire is dat iedere
afzonderlijke klank van de gamelan
door een lichtstraal van bovenaf op
René Wassing aan de grote gong.
4