Wat is dat eigenlijkIndo, IndischIndoIndische cultuur
Een poging tot formulering, door de Indo F. Thielsch
De vraag is mij in de loop van de ruim 25 jaar dat ik nu definitief in Nederland gevestigd ben meermalen gesteld.
Een echt goed doordacht en -gefundeerd antwoord heb ik eigenlijk nooit kunnen gevenWel heb ik er inmiddels
al veel over nagedacht. Ook al omdat het 'Ken u zelve' daarmee zeker gediend is, is dit opstel een opdracht aan
mijzélf.
In januari 1983 werd er in het Congresgebouw te Den Haag
een soortement beurs gehouden, genaamd 'De kleine on
dernemer'. Al slenterend over die beurs stuitte ik opeens
op een erg bekend hoekje: een standje van het Indische
tijdschrift Moesson (vroeger Tong-Tong). En vóór dat
standje stond directrice en schrijfster, Lilian Ducelle.
"Ach, ik sta hier helemaal fout I Dit is een bijeenkomst
van ondernemers, die op Rijks- of andere subsidie
hopen. En je weet toch dat wij als Tijdschrift/Uitgeverij/
Boekhandel geheel ONAFHANKELIJK waren, zijn en
altijd zullen blijven
En weet je wat zo gek is? Niemand, ook niet iemand
van de andere standhouders heeft enige belangstelling
voor ons getoond. Jij, Frans, bent één van de weinigen
die hier is blijven staan en praten
Een warm gevoel bekroop mij toen ik afscheid had
genomen. Daar stond ze dan. Alleen. Een klein dapper
vrouwtje. Tussen honderden keurig in pak met das ge
stoken bla-bla-makers. Eigenlijk aanstaande 'hand-ophou
ders'. Zoals zij daar stond WAS zij onafhankelijk, maar
vooral Indisch. En dat gaf mij dat warme gevoel.
Bij het weggaan had zij mij een vel papier gegeven, dat
ik wat later, al koffiedrinkend las. 'Over het ontstaan van
tijdschrift/uitgeverij/boekhandel Moesson en Tjalie Robin
son B.V.'
Waar vele bezoekers, als op de meeste beurzen met plastic
zakken vol folders liepen, was ik misschien de enige met
dit pamfletje? Wat kan je je soms toch eenzaam voelen
als IndoHet pamflet werd de zoveelste impuls tot het
samenstellen van dit opstel
Cultuur, wat is dat eigenlijk?
Aan de definities van de verschillende woordenboeken
heb je eigenlijk niet al teveel houvast.
1. Bebouwing van de grond met gewassen.
2. Verbouw van een nuttig gewas in het groot.
3. Massa van op een geschikte voedingsbodem aange
kweekte bacteriën van een bepaalde soort.
4. Beschaving, verfijning van het geestelijk en zedelijk
leven, respectievelijk het daarin bereikte peil, bescha
vingstoestand.
Zegt 'de dikke Van Dale'. Mij bevredigde dat eigenlijk niet
helemaal en heb daarom zelf een definitie ontworpen, waar
ik mij wel in kan vinden. Voor mij is cultuur het zinvol
ordenen van de natuur. De ontdekking van die definitie
heeft mij ineens verder geholpen bij het voor mijzelf be
antwoorden van de vraag: "Wat is dat eigenlijk Indo/
Indische cultuur?" Maar voordat ik daar wat dieper op inga,
stel ik eerst een andere vraag: "Bestaat er zoiets als een
Europese cultuur?" Hierop antwoord ik dan (met mijn privé-
definitie in de hand) heel schuchter op met: "Nou, eigenlijk
nietWant, hoe een Fries iets 'zinvol ordent' en hoe
een Joegoslaaf dat doet, is toch veelal heel anders? Zo
zal hoogstwaarschijnlijk het begrip 'zinvol' voor die Fries
en die Joegoslaaf waarschijnlijk iets anders inhouden?
Europa is zo groot en van west naar oost zo verschillend,
dat ik er erg veel moeite mee heb iets te definiëren als
Europese cultuur. Dat is één.
Indonesië is nog groter (in oppervlakte) dan Europa. Het
bestaat bovendien maar liefst uit ruim 13.000 eilanden!
Deze foto (de enige) van onze legendarische stand op de
Ondernemersdag werd ons geschonken door een vrien
delijke overbuur-standhouder. Ongetwijfeld zal Milène
Hoving hem tot deze geste hebben geïnspireerd.
Johan Ghijsels op de voorgrond.
Is er dan te spreken van een Indonesische cultuur! Nog
maals zeg ik daarop schuchter "Neen". Want hoe een west
Sumatraan iets 'zinvol ordent' zal zeker anders zijn dan
hoe bijvoorbeeld een oost-Javaan dat doet.
Derhalve kan er ook geen sprake zijn van een Indo- of
Indische cultuur. Het geheel is naar mijn mening daarvoor
veel te complex.
De repatriëring van de Nederlanders uit Indonesië.
In het begin van 1958 vond de exodus van Nederlanders
plaats. Het waren er zo'n 200.000.
Een passage uit Lilian Ducelle's pamflet luidt:
"Maar hoe verging het de gerepatrieerden
Met een scholing en opvoeding die geheel Nederlands
was geweest, was integratie totaal geen probleem.
Omdat zij uit Indië afkomstig waren, werden zij
'Indische Nederlanders' genoemd. Zij, die bovendien
Indonesisch 'bloed' hadden en trots waren op hun
afkomst, noemen zich graag 'Indo'.
ZOEKT OPBAStSVAN DE NUT
TIGE ERVA8WGEN iNDEGOR"
mW^AWWEWVE IN
TERESSEN WNEDEREAND TE
WEKKEN VOOR DE TROPENGOR
6