NOG MEER VRUCHTEN
(NIET UIT DE BETUWE)
In Moesson nr. 15 van 15 maart 1983 las ik onder het hoofd
stuk "vruchten" onder andere - "misschien hebben onze
Surinaamse vrienden enz." Als echte Sinjo Kediri heb ik
het genoegen gehad om er vele, vele jaren te wonen. En
wat doe je als sinjo wanneer je voet aan wal zet op (toen
nog) vreemde bodem? Ik kwam in de tropendus
proeven en genieten van de tropische vruchten toch? Om
de lezers van Moesson een beeld te geven - als U ooit
Suriname zult bezoeken - wat U zoal op de markt of stand
jes langs de weg aan fruit kunt tegenkomen. Helaas heb
ik geen foto's zoals getoond in bovenstaande Moesson.
Watra-kronto - dègan, klapper of cocos.
Guave - djamboe kloetoek (rond en peervormig, soms met
veel kleine maden).
Pomdecythere - gewoon kedondong
Fransman birambi - blimbing (grote).
Birambi - blimbing woeloeh (zuur).
Appel - djamboe aer in soorten: rood, rose, wit en groen.
Pommerak - djamboe bol. Kasjoema - srikaja/boea nonna.
Advocaat - in soorten, groen, paarsachtig, ronde en peer
vormig.
Katahar/Hindostaanse brédé-bon - nangka, ook nangka tjè-
lèng. Sterappel - groene en paarsachtig.
Sapotille - sawoh.
Mopé - een kleine soort (geel/oranje) kedondong.
Kenippa - een soort doekoe (in trossen) maar dan groen.
Bacove - in diverse soorten (niet verwarren met bananen),
pitjimis finga (kleine vingers) - pisang sèwoe, appel bacove
- pisang soesoeh. Zeer sporadisch - Ambon, radja, kidang,
kepok, kloetoek.
Bananen - pisang tandoek.
Manja's - diverse soorten - golek, aromanis, kopjor, sengir
(tèté manja) roodborstje, watra soepoe (een kruising van
golek en
Ramboetan - met en zonder "haar".
Doekoe - zéér sporadisch.
Markoesa - grote en kleine ronde (zuur voor stroop) mar-
kisa. Markoesa - oorspronkelijk uit savannegebieden - een
ovaalvormige kleine oranjekleurige markisasoort - zuur
zoet, lekkerrr I
Goosberry - ronde/stervormige blimbing voor zuur of ge-
confijt. Pompelmoes - djeroek Bali.
Pong-pong - een grote (groene) soort djeroek keprok.
Sucade. Curapaose ranja - mandarijn.
Alanja - een hele zure soort djeroek keprok.
Lemmetje - djeroek nipis - enkele bomen djeroek sambel.
Diverse soorten citrus vruchten.
Ananas.
Uiteraard zijn er nog meer inheemse vruchten. Ook in het
oerwoud zijn er eetbare vruchten, die we tijdens patrouilles
of jacht aten tegen honger of dorst. Ik zal U de namen be
sparen in verband met vergelijkbare vruchten van Indo
nesië. Lang geleden is er ook geëxperimenteerd met vrucht
bomen als salak, mangistan, klèngkèng en zo meer, maar
naar men mij heeft verteld is de bodem niet geschikt voor
Advocaat (alpokatsalak en pisang.
(foto: Rogier)
dergelijke vruchtbomen. Een jaar of vijftien geleden waren
er nog een paar doerianbomen (kleine soort), maar die zijn
jammer genoeg "uitgestorven".
Zelf heb ik een "nam-nam" geplant en of die nu na haast
acht jaar al vruchten draagtOok kreeg ik uit Indo
nesië een tjangkok van de bekende Semarangse peervor
mige djamboe kloetoek, doch de vruchten die we kregen,
leken alles behalve peervormig en bij het eten moest je
oppassen voor de "zets" (maden).
De pisang kloetoek wordt in het District Nickerie op de
uitgestrekte "pisang-projekten" gebruikt als "windvangers",
schutbomen zoals U wilt - rapet geplant omdat de Congo-
en Lakatansoort door hun grote trossen gemakkelijk om
waait. Genoemde soorten zijn de meest houdbare voor de
export.
Dit is in een nut-shell de "vruchten-revue" van Suriname.
Bewust heb ik nagelaten om alle soorten te noemen, maar
de Indo of Totok, die geroken en geproefd heeft aan onze
"exotische" vruchten - welnu, ga naar Suriname I
Waka boeng (slamet djalan)
ERNST VERDIER
(Als mèg van mijnheer Bouterse - red. M.)
VRUCHTEN (III)
Ongetwijfeld ieder Indisch kind zal
beweren dat zijn moeder lekkerder
kan koken dan wie maar ook. En zo
is het ook wat mij betreft.
In het artikel "Vruchten (niet van de
Betuwe)" vermeldt H. Tas o.a. dat de
djamboe kloetoek, volgens hem, alleen
maar goed is voor tjagaks (handgreep
v.d. katapult).
Natuurlijk, een tjagak gemaakt van de
tak van de djamboe kloetoek is af,
maar van de sawo vele keren mooier
en beter I
Hij vroeg zich ook af of die vrucht
sappig is. Inderdaad heer Tas, de
djamboe kloetoek kan heel sappig zijn
en voor vele doeleinden gebruikt wor
den. U hebt ze nooit sappig gekend
omdat die vruchten in onze tijd niet
de kans kregen om te rijpen. Masih
pentil al wordt gejat I (Nog heel klein
en onrijp al gestolen).
Niemand kon zulke lekkere stoof van
djamboe kloetoek maken als mijn moe
der. Ze maakte die vroeger geregeld
bij pudding van hoengkwee meel. Als
ik daaraan denk, inderdaad alsof een
engel op je tong
We hadden vele bomen op het erf
staan en ook vele soorten. Je hebt de
gewone alledaagse djamboe kloetoek,
de rode en de soesoeh (melkwit
vruchtvlees). En alle soorten worden,
als ze rijp zijn, sappig, vooral de soe
soeh. Doordat ik zelf nooit een goed
gebit heb gehad, plukte en at ik al
leen die vruchten die goed mengkel
(halfrijp) of rijp waren. De jonge bla
deren worden gebruikt om maagaan
doeningen te genezen en het werkt
geweldig. Anderen zullen er misschien
meer over weten.
Of de zwarte pitten van de zuurzak
(lees verder volgende pagina, Ie kolom)
14
