Soesoehoenan Pakoe Boewono X
van Soerakarta
Een unieke figuur.
De leuke reacties, welke ik gekregen heb op mijn artikeltje
in Moesson over de gouden koets van de Soenan van Solo
en de Kratonrecepties - ik ontving o.a. een briefje van een
kleindochter van de heer Ryborz - hebben mij geïnspireerd
tot het schrijven van een vervolg.
De Soenan Pakoe Boewono de Xde was wel een unieke
figuur. Behalve de gouden koets, waarin hij bij officiële
gelegenheden reed, bezat hij ook nog een comfortabele
limousine. Daarin maakte hij ritjes door de stad, of naar
de Sekatèn - de So'lose pasar malam. Op oude leeftijd was
P.B.X. nogal zwaar en kostte het hem vaak moeite om over
eind te komen. Daarom werd er een mechaniek - een soort
krik - onder de zitting aangebracht, waardoor deze omhoog
kon en een beetje voorover hellen.
P.B.X. stond bekend om zijn gulheid. Zo kreeg tante Fransje
Rademaker van hem een collier van gouden kralen cadeau.
Van haar werd verwacht, dat zij dit sieraad bij elke recep
tie droeg. Vele wandelstokken met gouden of zilveren knop,
voorzien van zijn initialen heeft hij uitgedeeld. Hij ontving
voor zijn hofhouding een behoorlijke toelage van het In
dische Gouvernement.
Hij was zeer trouw aan zijn vrinden. Ik heb een resident
gekend op wie hij bijzonder gesteld was. Toen deze met
Europees verlof ging kreeg hij van P.B.X. twee blaadjes
van de heilige waringin, die op de aloon-aloon stond. De
bedoeling daarvan was, dat deze resident terug zou keren
naar Solo. Ik heb de enveloppe met de blaadjes zelf ge
zien. Helaas ging deze wens van P.B.X. niet in vervulling.
Soesoehoenan Pakoe Boewono X en zijn gemaiin,
een rijtour. (Foto: R. L. Mellema)
Ratoe Mas bij
De Soenan had een enorme kinder
schaar. Toen ik eens na een receptie
afscheid van hem nam, vertelde hij me,
dat hij 163 kinderen had. Op dat mo
ment kon ik alleen maar verbouwe
reerd stamelen: "O, banjak, Toewan
Soenan". Van de Ratoe Mas had hij
slechts één dochter, de Sekar Kedaton.
P.B.X., zijn zoon Poerbonegoro en ik
meen zelfs ook zijn zoon Soerjohami-
djojo (destijds een bekende tennisser),
én de Prins Mangkoenegoro waren ge
huwd met zusters van de Sultan van
Yogya. Hele knappe echtgenotes had
den zij en het typische deed zich dus
Pangeran Hangabehi (de latere Pakoe Boe
wono XI, 1939-1945) en echtgenote bij aan
komst aan het station in Solo, nadat zij
waren teruggekeerd uit Nederland, waar zij
in sept. 1938 het 40-jarig regeringsjubileum
van Koningin Wilhelmina bijwoonden.
voor, dat P.B.X. ook de zwager was
van zijn eigen zoons. Een hobby - zo
als wij dat nu zouden noemen - van
P.B.X. was het kaartspel en dan in het
bijzonder het whisten. Er waren daar
voor vaste avonden, dat de B B. amb
tenaren moesten opdraven naar de
Kraton. Het was ook een soort "prin-
tah aloes", dat P.B.X. moest winnen.
Daar had hij een kinderlijk plezier in.
Ik meen, dat de residenten een toe
lage kregen, ook voor de bezoeken,
die de Soenan aan hen bracht bij be
paalde gelegenheden. Die waren dan
ook niet mis, want hij kwam met groot
gevolg.
De oude Soenan was ook konings
gezind en ik geloof, dat het voor hem
heel erg was, dat hij het huwelijk van
Prinses Juliana niet heeft kunnen bij
wonen. De Mangkoenegoro ging wél
naar Holland, vergezeld van de Ratoe
Timoer en hun dochter Goesti Siti
Noeroel. Er had toen een voor die tijd
unieke gebeurtenis plaats, n.l. dat
Goesti Siti Noeroel aan het Neder
landse hof een Javaanse dans uitvoer
de op gamelanmuziek, per radio uit
gezonden rechtstreeks vanuit de As-
tana Mangkoenegaran in Solo. In onze
bladen verschenen ook foto's van de
Mangkoenegoro, gezeten op een ka
meel tijdens zijn bezoek aan de Pyra-
miden in Egypte. Bij het zien daarvan
wenste P.B.X. ook zo'n kameel te be
zitten, compleet met bijbehorende uit
rusting. Natuurlijk werd aan die wens
voldaan en konden wij het dier later
bewonderen in de Sriwedari.
Pakoe Boewono de Xde werd later op
gevolgd door zijn oudste zoon Pange
ran Hange'behi. Deze heeft helaas niet
lang mogen regeren en maakte nu
bepaald niet de beste tijd mee. Het
R.A. Siti Noeroel voert een Javaanse dans
uit in een van de zalen van Paleis Noord
einde tijdens een ontvangst enkele dagen
voor het huwelijk van Prinses Juliana en
Prins Bernhard, 1937.
12
