Borobudur en Javaanse magie
In het tijdschrift National Geographic" van januari 1983 komt een artikel voor over de Borobudur, vergezeld van
enige prachtige kleurenfoto's en in Moesson van 15 maart van dit jaar wordt melding gemaakt van de officiële her
opening. In geen van beide artikelen wordt echter gerept over de twee vlakbij gelegen kleine tempels die absoluut bij
de Borobudur horen, de Tjandi Mendoet en de Tjandi Pawon. Wanneer ik op de foto's in Nat. Geographic de mensen
massa's zie die er nu rondlopen ben ik zo blij dit prachtige complex te kennen uit een tijd toen het nog mogelijk was
er alleen te zijn. De ervaringen om boven te staan bij zonsondergang als de laatste stralen de bergen kleuren of bij
volle maan om 12 uur 's nachts, zijn van een intense schoonheid en vrede.
door ir. Tj. de Cock Buning
Leringen van de Borobudur uitgaande hebben in een ver verleden grote invloed
uitgeoefend op de Javaanse magie, de leer van de kris. Maar om dit te verdui
delijken eerst iets over de geestelijke betekenis van de Borobudur.
De Borobudur is gebouwd als een opleiding- en inwijdingscentrum. De inwijdin
gen, waarvan er verscheidene waren gedurende de jaren van studie, vonden
plaats in de Mendoet. Deze kleine tempel heeft maar één ingang. Om binnen
te komen gaat men de trap op en komt dan eerst op een rondom lopende galerij
waar vrienden of familie tijdens een inwijding konden wachten. Binnengaande
staat men voor een groot Budhabeeld waarvan de benen glanzend gepolijst zijn
door de eerbiedige streling van vele handen. Ter weerszijden staan twee klei
nere beelden, Bodhisattva s voorstellende. De Tjandi Pawon die het dichtst bij
de Borobudur staat is leeg en ook altijd leeg geweest. Hij diende als meditatie
kamer.
De Borobudur toont de negen niveau's
(9 is het getal van Budha) die de aard
se sterveling moet doorlopen om de
verlossing te bereiken. Op de begane
grond zag men vroeger de beelden
die de gevolgen van Karma voorstel
den (invloeden in dit leven van goede
en slechte daden uit voorgaande le
vens). Al tijdens de bouw begon de
geweldig zware steenmassa te zakken
en de aarde er omheen omhoog te
komen. Om dit tegen te gaan werd
een circa 10 meter brede steenwal
rondom het gebouw gelegd als tegen
wicht.
Hierdoor werd de onderste beeldenrij
bedekt, maar dit was niet zo ernstig
omdat in die tijd de werkingen van
Karma algemeen bekend waren. Op
deze wal rond lopende ziet men een
aantal zich telkens herhalende beel
den, die de candidaat duidelijk maak
ten dat hij alvorens aan zijn geestelijke
groei te kunnen beginnen, zich eigen
moest maken: liefde voor zijn gezin,
zijn ouders, en correct gedrag tegen
over lager gestelden.
De trap opgaande komt men op de
eerste van vier rondom lopende gale
rijen die alle aan weerszijden gebeeld
houwde panelen tonen. Totaal zijn er
circa 1400 van zulke panelen. Om alle
panelen in de juiste volgorde te zien
moet men 10 keer het bouwwerk rond
lopen. Aangezien elk paneel een on
derwerp voor meditatie vormde, is het
duidelijk dat de studie meerdere jaren
duurde. Gedurende die tijd woonden
de candidaten die meestal van verweg
kwamen in een complex woonhuisjes
aan de voet van de heuvel. Daar is
uiteraard niets meer van over. Ook de
priesters woonden daar. Zij droegen
oranje kleding met een brede zwarte
ceintuur.
Meestal wordt verteld dat de beelden
gebeurtenissen voorstellen uit het le
ven van Budha. Er zijn zeker vele van
zulke beelden, maar het leven van
Budha was zo algemeen bekend, zeker
bij degenen die daar kwamen studeren,
dat men daarvoor niet zo'n geweldig
bouwwerk op hoefde te zetten. De stu
denten moesten wel intelligent zijn
want makkelijk was de studie niet,
maar verder kwamen zij uit alle lagen
van de maatschappij. Stand speelde
geen rol. En dit was ook een van de
redenen dat de Borobudur op Java is
gebouwd en niet in India. Op Java
heerste niet het kastenstelsel. Daar
werd een wijze gerespecteerd en was
overal welkom, zowel bij de koning
als in het dorp. Zo iemand moest zich
in elk milieu kunnen bewegen en dat
was een van de dingen die hij zich
eigen maakte bij de bestudering der
Linkerfoto: De tjandi Mendoet, waarvan de top ontbreekt. Rechterfoto: De beeldenrij die men ziet wanneer men op de stenen wal loopt
onderaan de Borobudur. r
De kleine Tjandi Pawon.
