GMT a la Indonesia
OPSTAND
IN LHONG
"Don't forget: GMT will start tomorrow at nine o' clock in
the morning I" aldus de lieftallige omroepster tijdens het
"Engels kwartiertje" van Televisi Republik Indonesia
's avonds 10 juni j.l. En bedoelde daarmee niet dat er iets
aan de hand zou zijn met Greenwich Meantime, maar dat
de Gerhana Matahari Total, de Totale Zonsverduistering,
het evenement dat maar eens in de 350 jaar in deze con
treien waarneembaar is, de volgende dag, 11 juni dus, via
de televisie zou worden uitgezonden. En zo is het ook
gebeurd. Ons hele gezin, inclusief de cucuks en buyuts
plus de bedienden, hebben het hele gebeuren, conform de
perintah van de regering via de televisie kunnen bewonde
ren. Niet allemaal gedurende de volle twee uren die de
zon nodig had om te verdwijnen en weer tevoorschijn te
komen natuurlijk. Want de Oma moest voor het eten van
mensen en honden zorgen, de bedienden moesten de was
doen en de rommel van de buyuts opruimen en de buyuts
begon het al gauw te vervelen, zodat de moeders en Oma
verplicht waren om achter hen aan te rennen om te voor
komen dat ze het huis uit zouden lopen om de zon vanaf
het voor- of achtererf te bekijken. Hetgeen door de regering
ten strengste verboden was. In verband met het gevaar
om blind te worden.
Die waarschuwing is gedurende wel twee weken iedere
dag via televisie en radio gegeven. En bovendien zijn er
een paar miljoen pamfletten uit helicopters boven de steden
en kampongs uitgeworpen. Maar niets doet een mens zo
graag als iets dat verboden is. Of in dit geval ten zeerste
ontraden. Het gevolg is dan ook dat nu de ziekenhuizen
in de grote steden een paar honderd ooglijders extra poli
klinisch moeten behandelen. En een paar tientallen zonne
kijkers hebben moeten opnemen. Helaas vermoedelijk zon
der resultaat, omdat men door het kijken met onbescherm
de ogen naar de verduisterde zon - zoals uitdrukkelijk
gezegd was - ongeneeslijk blind kan worden. Door de ver
sterkte radiatie.
Nu moet er bij gezegd worden, dat ik niet weet of die
waarschuwing ook op de aloude manier aan de bevolking
gegeven werd. Namelijk door de betrokken Lurahs. De
moderne manier, via radio, televisie, kranten en pamflet
ten bereikte niet iedereen. Om te beginnen zijn daar de
duizenden die geen radio of televisie bezitten. Dan de hon
derdduizenden die nog steeds analfabeet zijn. En verder
had de ouderwetse manier van de "kumpulan" bij de Lurah
nog het voordeel, dat je vragen kon stellen. En dus de
Portée van de waarschuwing beter kon bevatten. Een Lurah
kan antwoord geven op de gekste vragen. Een krant en
pamflet niet. Radio en televisie evenmin. Indien de Lurahs
werkelijk buiten deze zaak gehouden zijn (de mijne in elk
geval wel) dan heeft men een belangrijk hulpmiddel ver
zuimd.
De uitzending zelf werd verricht vanuit twee punten, de
Borobudur en de Tanjung Kodok (bij Tuban in de buurt).
En men had alles gedaan om er werkelijk een evenement
van te maken. Er waren zelfs allerlei dieren uit de verschil
lende dierentuinen naar Tanjung Kodok overgebracht. Om
hun gedrag tijdens de verduistering te observeren. Maar
die acteurs lieten verstek gaan. De Orang Utan had blijk-
baar alleen maar slaap. Ondanks alle moeite van zijn ver-
zorger om hem tot enige activiteit te bewegen, liet hij zich
telkenmale lusteloos op zijn billen vallen, om aan een
strootje te zuigen.
Des te aktiever was de bevolking. "Het Huwelijk tussen
Zon en Maan" werd in de desa's gevierd met slametans
en andere kleine feestelijkheden.
De Buddhisten hielden eveneens samenkomsten. Zo ook
aanhangers van andere religies. Er was een opmerkelijke
opleving van godsdienstigheid.
Wijsgeren ("Oude mannen") verkondigen natuurlijk allerlei
toekomstgebeurtenissen. Maar de voorspelling dat Java in
twee delen uiteen zou vallen (waarvan een lid van het
Parlement melding maakte) is in ieder geval niet uitge
komen. Een voorspelling dat duizenden wetenschappers
zouden toestromen evenmin. Er was op zo'n dikke tien-
duizend gerekend. Maar er kwamen niet meer dan 800
opdagen I Spijtig voor Joop Avé, de energieke Direkteur
Generaal Pariwisata (tourisme).
AGUS DARUCH
Cucuks (tjoetjoek) kleinkind
buyut (boejoet) achterkleinkind
Maar U moet zich die mentaliteit van
de Atjeher voorstellen! In al die tijd
werd geen klacht ingediend. Doods
benauwd dat die djaksa hem en zijn
familie zodanig onheil kon berokkenen,
dat zij liever zwegen dan die man
aanklagen Vrees - waar vrees voor
een tijger heerst, is het nacht I U
kent toch dat verhaal van die Sufi,
die de Pest ontmoette
Die verzekerde hem niet meer dan
10.000 mensen te zullen doden. Maar
weken daarna vernam de Sufi, dat er
40.000 mensen waren omgekomen I
Toen hij de Pest opnieuw ontmoette
en hem daarover aansprak, verklaarde
de Pest: "wees ervan verzekerd, dat
ik niet één mens meer dan 10.000 heb
gedood. De rest werd vermoord door
de Vrees I"
Zonneklaar bleek dus, dat met die
soort afspraken en met dat geld de
controleur nooit enigerlei bemoeienis
had gehad en daar nooit voor aanspra
kelijk gesteld kon worden. Daarmede
was de zaak afgedaan Neen, Aarde-
man had toch nog een foutje gemaaktl
Tijdens zijn afwezigheid in de affaire
"Lhong" was er een stuk van over
tuiging niet door de djaksa afgegeven.
Het is namelijk de eis, dat een bewijs
stuk waarmee het misdrijf is gepleegd
wordt vernietigd:
"tanda bukti di rampas dan di rusaka".
Het mes, met een waarde van f 7,50,
ontbrak. De djaksa had dit ter ver
nietiging moeten afdragen, maar had
het mes niet afgegeven. De Resident
kon nu het proces-verbaal van deze
zaak afsluiten met de mededeling:
"dat gedurende de twee jaar dat
Aardeman als controleur in Kota
Radja diende, er geen 8 maal, maar
12 maal inspectie van de kas van
de djaksa was gehouden; dat de
president van de Landraad tussen
door nog 3 maal had geïnspecteerd,
zodat er geen enkele blaam viel op
de bestuursambtenaar. Bovendien
was er geen Gouvernementsgeld,
maar geld van particulieren verduis
terd. Maar - controleur Aardeman
was wel schuldig aan het gebrek
aan controle op inlevering van het
mes, zodat de Regering in over
weging werd gegeven hem te be
lasten met het bedrag van f 7,50."
U kunt het geloven of niet. Daar heeft
het Gouvernement de controleur Aar
deman nog mee belast: f 7,50. En de
djaksa? Die bleef verdwenen. En de
bestolenen? Die bleven bestolen.
Daarmee was deze zaak geklaard.
Een voorbeeld van hoe mensen door
diep gewortelde vrees geen klacht
tegen hun meerderen durfden indienen,
maar op een andere manier hun wraak
koelden en dan maar de Kompeuni
aanvielen en die de schuld gaven.
Veel kan het hart verdragen, totdat...
Dan komt er een opstand, zoals be
schreven is in "Opstand in Lhong",
door Victoria Kaulbach.
door Victoria Kaulbach
Een boeiend-tragische roman naar
waro gebeurtenissen aan de schrijf
ster, die haar jeugd in Indië door
bracht, verteld door Dr. J. J. C. H. van
Waardenburg, tijdens de opstand in
Lhong controleur van Kota Radja en
Lho Nga in Atjeh. Geïll. met foto's
van personen die bij de opstand wa
ren betrokken en van het landschap.
Prijs 20,— f 2,30 porto
Boekhandel MOESSON - Den Haag
13
