en het schooljaar moesten beëindigen.
Padang aan de Westkust. De reis daar
heen over de kronkelende wegen, door
bossen, langs het Tobameer, een ju
weel tussen de bergen, over de mach
tige Boekit Barison met oerwoud be
hangen, via Fort de Koek en de duize
lig makende doorkijk op de Anei-kloof
was adembenemend. Alleen de natuur
bezit het recept voor deze paradijse
lijke schoonheid. Later sloot de familie
zich in Padang bij Aardeman aan. Hij
betrok toen een mooie woning aan de
Belantoeng Kètèk, een splinternieuw
huurhuis, gebouwd door de Demang
(districtshoofd) t/b (ter beschikking).
1S40!Een rampjaar voor de wereld!
U zult het zich allen nog herinneren:
het was het Pinkster weekeinde. In
Indië is het 7 uur later dan in Holland
en A.R. Aardeman, juist half ontwaakt
uit een diepe slaap, hoorde de telefoon
op de gang overgaan. Hij rukte de
klamboe open en sprong het bed uit.
Dat telefoongerinkel was een nietig
geluidje vergeleken met de donderslag
uit heldere hemel, die het bericht
"Berlijn" veroorzaakte. Nederland was
door de Duitsers overvallen, zodat alle
contact met het vaderland was ver
broken.
Toen hij de hoorn op de haak legde,
stortte zijn wereld in elkaar. Pinkste
ren - het feest van samen-zijn en
broederschap was wel in schrille te
genstelling met alle geweld, vernede
ring, overweldiging en terreur die nu
aanbrak. Holland verpletterd en afge
sneden van zijn koloniën. Zijn vrouw
verscheen in kimono op de gang. Bei
den waren ontzet, verstard - wie had
ooit gedacht dat dit -
Al enkele maanden geleden waren de
namen van Duitsers, Oostenrijkers, Ja
panners en enige Minankabouwers op
de zwarte lijst geplaatst. Terstond
werd ingegrepen en binnen twee uur
waren allen plus de N.S.B.-ers opge
pakt. Bovendien werden zeven Duitse
schepen, die in de haven lagen, bezet
en de bemanning geïnterneerd.
Indië zou voortaan zonder het moe
derland moeten opereren en Aarde
man constateerde met velen, dat dit
heel goed ging. Vooral de contacten
met Amerika werden sterk aangehaald.
Intussen kwamen andere donderwol
ken de anders zo vredige Indische
hemel bedreigen - Dai Nippon met zijn
Asia Raja-doctrine, dat weldra zijn
wrede werkelijkheid zou tonen - ook
in Indië. Japan had toen een groot deel
van China al onder de voet gelopen.
Het verlangde van de Franse koloniale
machten in Indo-China dat zij troepen
mochten legeren nabij de Chinese
grens. Maar toen het embargo op staal
en oorlogsgoederen door de Verenig
de Staten werd afgekondigd, bevroed
de men, dat de zaak scheef zou gaan.
Uit alle macht en naar ieders vermogen
werd nog gewerkt aan het behoud van
de Parel van het Oosten - de Gordel
van Smaragd. Het werd een sombere
tijd, zwaar geladen met nare voorge
voelens.
Het meer van Manindjau.
Aardeman richtte al zijn energie op het
bestuurswerk. Als assistent-resident
ter beschikking werd hem opgedragen
voorbereidingen te treffen, die het mo
gelijk zouden maken alles, wat de Ja
panner bij een inval van dienst zou
kunnen zijn, stante pede te vernietigen
of onbruikbaar te maken. Om dit te
kunnen volvoeren, moest hij gemilita
riseerd worden. Hij werd toegevoegd
aan de Gewestelijk Militaire Comman
dant, Overste Blogg. In zijn functie
van bestuursambtenaar vormde hij de
schakel tussen civiel en militair be
stuur.
Dezelfde die hij heel goed kende
uit zijn Atjëh-periode, destijds nog
kapitein bij de marechaussee (vgl.
"Opstand in Lhong" van Victoria Kaul-
bach).
Begin 1941 werd hij gedemilitariseerd
en overgeplaatst naar de afdeling Ba-
tipoe X Koto met standplaats Padang
Pandjang. Een prachtig ressort, ge
legen op 750 meter boven de zeespie
gel. Bergen rondom, ruisende rivieren
en stille meren, daarbij een heerlijk
klimaat. Wel iets teveel regen, omdat
de westenwind uit zee bij het opstijgen
langs de hellingen van de Merapi en
de Singgalang door de sterke afkoe
ling de waterdamp verloor. Na Kota
Baru, ruim 1200 m hoog, hield de mees
te regen op en Fort de Koek, dat nog
verder in een vlakte op 900 m hoogte
lag, had een veel droger klimaat.
Het was met Fort de Koek (Boekit
Tinggi) hoofdplaats van de afdeling
Agam, één der allermooiste bestuurs-
standplaatsen, vooral wat natuur
schoon betreft. Aan een zijweg naar
Singkarak van de hoofdweg Padang
Pandjang - Fort de Koek, lag een
mooie A.R.'s-woning, mét zwembad,
tien jaar geleden gebouwd nadat de
vorige woning door een fikse aard
beving was verwoest.
De afdeling kende 3 onderafdelingen:
Padang Pandjang, Fort Van de Capel-
len (Batoe Sangkar) en Pariaman, aan
de kust gelegen. Politiek waren de
Bovenlanden, waartoe ook Fort de
Koek en Pajacombo behoorden, een
moeilijk gebied
De van nature toch al vrije Minangka-
bouwer was soms arrogant en onbe
leefd tegen Europeanen. De Europese
vrouwen deden zich op hun avondwan
delingen veiligheidshalve dikwijls ver
gezellen van een grote hond
Het natuurschoon bij Bukit Tinggi (Ft.
de Koek) is veel geroemd, vooral het
Karbouwengat is vaak gefotografeerd.
De enorme, recht afgesneden rotsen
doen de mens zijn nietigheid beseffen.
En dan: de prachtige Anei-kloof, ook
overbekend. Bergen en bossen, dro
merige meren van Manindjau en Sing-
kara, het adembenemende uitzicht over
de vlakten naar beneden, waar Padang
lag en de fraaie adathuizen waren elke
dag opnieuw een ware vreugde voor
Aardeman.
Er lag een groot kampement voor het
contingent militairen, dat in Padang
Pandjang was gelegerd. In de tangsi
verbleven Europese onderofficieren,
inheemse militairen, Ambonese en Ja
vaanse soldaten en een 50-tal vrouwen
en kinderen. In het Noorden torenden
de Merapi en Singgalang de blauwe
hemel in, soms gekroond door een
wolkenhoed. Tussen deze bijna 3000
meter hoge bergreuzen kroop de trein
langs een tandradbaan naar Kota Baru,
1204 m hoog. Daar daalde de trein af
naar de vlakte van Fort de Koek met
zijn Djam Gadang - zijn grote klok in
de kerktoren.
Het jaar 1941 vergleed. De regentijd
naderde en ook de bewolking nam toe,
niet alleen aan de blauwe hemel, maar
ook in de politiek.
Na korte tijd het bestuur gevoerd te
hebben op Padang Pandjang kwam
voor A. R. Aardeman opnieuw een
bliksemslag - nl. de aanval van de
Japanners op Pearl Harbour met als
gevolg de oorlogsverklaring van de
Nederlandse Regering aan Japan op
8 december 1941.
"Medeburgers Door onverhoedse
aanvallen op Amerikanen en Britse ge
bieden".
De rede van de Gouverneur Generaal
die om 7 uur door de Nirom werd uit
gezonden zou A.R. Aardeman niet licht
vergèten, noch de stem, die eindigde
met: "God geve, dat wij waardig zijn
aan de taak die voor ons ligt
U kunt zich zijn gemengde gevoelens
voorstellen. Het was of de hele schit
terende omgeving van kleur verander
de. Een somber waas versluierde de
(lees verder volgende pagina)
