BIJ DE VOORPLAAT
TAKOEJOENG ALOE, POEROE BIAWAK,
RAMBOETAN
VOOR DE "VERGETEN"
EX-KNIL-ERS
IN INDONESIË
Heb ik U even wat talenkennis bijge
bracht goede lezers, als U ooit nog
in de Lampongs of bij de Koeboes
mocht komen en zin mocht hebben in
ramboetan dan begrijpen ze U met de
eerste namen direkt. Maar ik ben er
zeker van dat wanneer U gewoon
"ramboetan" zegt, U ze ook wel krijgt.
Alshet ramboetantijd is tenmin
ste Ramboetan is over de gehele
archipel bekend, ook in Afrika, mis
schien ook wel Zuid-Amerika. Want
onze onvolprezen Ochse geeft "Letchi
chevelu" voor de Franse en "Klet-
tenartige Zwillingspflaume" voor het
Duits.
"Enge beesten" noemde een dame bij
de groenteboer om de hoek de ram-
boetans, een naam die ze wel enigs
zins verdienen, zwart verschrompeld
met zwarte stekeltjes. Kassian, net
stekelvarkentjes, hoe lang waren ze
van waar onderweg geweest naar de
Hollandse groenteman? "Het zijn ver
rukkelijke vruchten", sprong ik met
een op de barricade, "geeft U me er
maar een pond van?" De groenteman
telde ze voor me uit, 15 stuks in een
pond, 3,per ons. Mijn lieve hemel
de eerste keer van mijn leven dat ik
voor 15 pop ramboetans heb opge
geten. Ze waren zoet, maar volkomen
"bonjot" zacht en waterig van binnen,
de schil taai.
De herinnering aan die sterke prachtig
uitziende vrucht, bij bossen tegelijk
gekocht. Vruchtentijd dat betekende
mangistan, langsep, doekoe, ramboe
tan, doeren. December, regentijd, en
dan door tot mei, juni, je at je ongans
aan vruchten, nu nog, alleen zo duur,
zo duur. Voor dit bosje ramboetan be
taalde je vroeger hooguit 10 cent. Nu
toch wel zo'n riks.
Weet U, ik pieker wel eens over het
verschil tussen de vruchten in de tro
pen en de vruchten hier. Hier kun je
alle vruchten ongeschild eten, onze
vruchten moest je allemaal schillen.
Op de djamboe, blimbing en wat bes
sen na. Maar voor de rest? Pisang,
doeren, ramboetan, doekoe, salak,
nangka, djeroek, mangga, manggistan,
serikaja, noem maar op, zoveel ver
schillende soorten schillen, stekelig,
hard, dik, haren, geschubd. En zulke
totaal verschillende smaken ook I
Ik heb ergens eens een theorie ge
lezen dat het Paradijs in de tropen
geweest moest zijn. Geloof ik niets
van. Met welke vrucht had de slang
Eva zo makkelijk kunnen verleiden.
Met de doeren? "Proef eens lieve
meid, proef eens van dit verrukkelijke
romige vruchtvlees!" "Waar", zou Eva
verbaasd gevraagd hebben, "tjobak,
maak even open dan voor mij slang I"
Tenzij er al een doeren op de grond
lag, opengebarsten.
Of de salak? Tegen de tijd dat Eva de
schil zou hebben losgepeuterd, de
scherpe schubben tussen haar nagels
waren gedrongen, ze de velletjes tot
gek wordens toe van het vlees had
proberen te schuiven, zou ze al schoon
genoeg hebben gehad van de verlei
ding I
Misschien dat ramboetan Atjeh (de
lekkerste, grootste, zoetste) haar tot
de zonde had kunnen brengen. Dan
had ze eerst de schil met haar tanden
moeten openbijten, want zomaar op
gegeten, ze zou de slang verwenst
hebben tot en met I
Neen, volgens mij lag het Paradijs
ergens op de Betuwe, rode, glanzen
de appels, zo voor het grijpen, slikken,
de slang had er een makkie aan.
Adoeh, wat verlang ik naar ramboetan
Atjeh. Ramboetan Atjeh koening mag
ook, dat zijn die gele weet U, worden
niet rood.
L.D.
BEWARE MIJ
En plotseling waren er geen In
do's meer. Herstel, er was er
nog één en die zat achter een
tafel, zijn hoofd steunend op de
handen en starend naar een
schilderij. Of was het een grote
foto
Een tafereel van Indo's. Alle
maal Indo's en Indië. En allemaal
lachten ze, tenminste niemand
keek treurig. Je zag ze bezig op
de onderneming, zittend op het
erf, pratend met de bedienden,
werken op kantoor, wandelend
op Braga, kopen op Pasar Ba-
roe, eten in Glodok, zwemmen in
de Brantas, jagen in de rimboe,
vechten in het veld en zwaaien
naar een boot.
Het tafereel veranderde. Hij zag
een violist spelen voor haar in
die stoel en voor hem die met
gebogen hoofd door de regen
liep. En voor die bruine jongen
in die nieuwbouwwijk.
De avond was gevallen en hij
kon het tafereel niet meer zien.
En hij huilde, huilde en huilde en
voelde zich verlaten, zo helemaal
verlaten en alleen. Hij stond op
en strompelde naar de muur
waar het tafereel moest zijn. Hij
tastte, maar voelde niets, hele
maal niets. Hij keerde zich om
en tuurde in de donkere kamer.
Toen ging hij het huis uit en
ging zoeken, zoeken en vond
niets. Toen zei hij "vaarwel" en
verdween. Zomaar, in het niets I
RALPH
G. A Geerlings
J. Jacobse-Hart
A. Warlicht
v.d. Weyden
f 500,-
f 15,-
f 1000,-
500,-
Hij is mijn vriend
en hoe vaak vang ik niet op straat
een groet of een vriendelijke lach,
voor hij geruisloos verder gaat.
Het is mijn bangsa,
deel van mij; De mensen hier begrijpen niet
het stukje verleden dat ons bindt
van paiadijstijd en verdriet.
Hoe vaak niet even bij een busstop
knikt zij mij enthousiast toe,
zoveel begrip in één zo'n blik,
een onuitgesproken 'adoe'.
Dan veel ik zo sterk de verschillen met Holland,
die nuance, het innerlijk fijn,
het elkaar respecteren als medemens:
De kunst van het Aloes zijn.
R. VAN ZIJP
Augustus 1983 f 2015,-
2
'liiiiiiiiiii'iiiiniii'iiiiiriii'iiiii'iiiiiiiiiiiiiiii'Biiiiiii'ii'iiiiiiiMiiiiiiTiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiHiii'iiitiiiihiiïiTiiiiniiHiiiiminTiiiiiiiiiairii.iiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiTiiiiiiiirirfiiiiiniiiiiiiiiiiiiiin'iiiHHTHT
