"Vastgelegd
voor later"
BIJ DE VOORPLAAT
LANDMAN
Kijk, zo'n voorplaat kan natuurlijk niet missen. Ook dat was Indië toen (behalve
dat T-shirt dan) en ook dat is Indonesië nu. Stonden de tani en zijn karbouwen
er nu niet op, dan was dat drassige stuk land niet direkt geschikt om als voor
plaat te dienen, tenzij we U iets wilden geven over bijvoorbeeld stof, slijk en
aarde, of het Drentse land na een fikse regenbui, zoals gezien op een dag
tocht Maar niets van dat alles, want we zien iets bekends en we kijken er
haast met ontroering naar. Niet omdat we zelf ooit ook op die manier hebben
gezwoegd, maar omdat we zien wat niet op de foto staat. Of toch wei
Eigenlijk is dit geen foto, maar een
deur en als die deur openstaat - bij
hoevelen nog, hoe lang nog - kan ik
er eigenlijk het zwijgen toe doen. Wie
en wat ziet U? Wat ruikt U, wat hoort
U? Bij het zien van zo'n tafereel zie ik
mezelf bijvoorbeeld rijdend van Ban
dung via Cirebon en Pekalongan, naar
Semarang en van daar door naar Su
rabaya. Ik rook krètèk, luister naar een
krontjong-casette en volg de vinger
van Sali, de chauffeur, die uitlegt wat
in de verte te doen is. Ik kijk, naar al
die mensen, naar al die werkende, lo
pende, gehurkte, fietsende, sjouwende,
liggende mensen met die bruine ogen,
zwarte haren.
We stoppen bij een rumah makan en
ik bestel air djeruk, beer Bintang,
sateh kambing en koffie tubruk, want
als ik me lekker voel laat ik me altijd
gaan. Daarna rijden we verder, door
Java.
"Ik ben op Java," denk ik dan en pro
beer dat goed tot me te laten door
dringen. Hier heeft vroeger Pa ook
gereden toen hij op "toernee" moest,
zoals dat zo mooi heette. En die sawah
daar beneden is toen ook gezien door
oom Pong en in dat huis heeft mijn
moeder haar jeugd doorgebracht en
daar, en dat daarEn op dit eiland
ben ik ook geboren. Hoor ik hier niet
thuis
Fijn om zo je gedachten te laten gaan,
maar terug naar de tani en zijn kar
bouwen. Ze zijn aan het zwoegen om
het land te egaliseren. Daarnaast zal
geplant worden en dan geoogst en
dan weer egaliseren. En de lucht blijft
blauw, het groen blijft groen en alles,
alles blijft, behalve de mens die voor
bij rijdt en krètèk rookt, naar krontjong
luistert en deze tani ziet en denkt "zo
was het, zo is heten vlug een foto
maakt om thuis te laten zien aan men
sen die uitroepen: "zo mooi ja, o, ik
verlang ook zo om te gaan", want ook
zij zien meer dan de tani en zijn kar
bouwen.
Wat zou hij denken, de tani, wanneer
IN DIT BLAD BIJDRAGEN VAN:
Dr. H. J. de Graaf
V. Boldy
M. A. G. Mager
E. van Evert
G. de Josselin de Jong
J. Zaalberg
H. Engel
Addie
J. Th. Bruinsma
Mr. M. J. A. S. Gerke
A. W. Haafkens-Beesten
hij voor de zoveelste maal wordt ge
fotografeerd door een passerende toe
rist. Zou hij dankbaar zijn voor de aan
dacht voor zijn verschijning en de
fotograaf bescheiden toelachen met
gebogen hoofd? Of zou hij zich erge
ren omdat hij ongevraagd wordt vast
gelegd en heel ver weg zal worden be
keken of kassian zal worden gevonden?
Misschien wil hij wel eens betaald wor
den voor zijn ongewild poseren of wil
hij slechts dat hem eerst gevraagd
wordt of hij gefotografeerd mag wor
den? Ook is het mogelijk dat hij zich
er helemaal niet druk om maakt en zich
slechts concentreert op zijn werk, on
derwijl denkend aan thuis of dromend
van een ander leven in de stad, waar
hij goed gekleed rond zou lopen in
een kantoor waar hij werk zou hebben.
Zijn huis zou van steen zijn en ruim.
Ook was er een televisie. Zulke din
gen zag hij wel eens op foto's in een
tijdschrift, dat hij af en toe stuk ge
lezen onder ogen kreeg.
RB.
Indische foto's van
Thilly Weissenborn
samengesteld door
Ernst Drissen.
Bewondering maar ook kennis
van zaken spreken uit dit prach
tige fotoboek van de eerste
vrouwelijke Indische fotografe
uit de jaren '20 en '30.
Ernst Drissen kreeg zijn eerste
les van "Tante" Thil Weissen
born. De meeste foto's werden
gemaakt in het Garoetse waar
zij woonde, maar ook andere
plekjes op Java en Bali legde zij
magistraal vast voor later.
Olaf de Landell schreef een
voorwoord.
Prijs f 27,50, porto f 5,25.
BOEKHANDEL MOESSON
ALWEER
Wat wordt in 1984 duurder?
Bier, sigaretten, elektriciteit, gas, sterke drank, openbaar vervoer, huren, giro,
collegegeld en MOESSON.
Dat laatste stond niet in de krant, maar ons blad is nu ook niet direkt een alge
mene levensvoorwaarde. Prijsverhogingen van melk, brood, margarine, koffie
komen zo vaak voor dat je er in de krant gewoon overheen leest. Ik geloof
trouwens ook dat, wanneer de pagina-opmaker van een krant tegen de redacteur
zegt: "Ik heb nog een paar regels te vullen, heeft u nog wat?" hij prompt te'
horen krijgt: "Ja, wacht, we kunnen de margarine of de melk wel weer omhoog
gooien!" Zo'n aardig grapje kan ik echter voor onze abonnementsverhoging
niet verzinnen, wij doen het hooguit eens per jaar. Vorig jaar niet, maar in 1984
moet het weer.
Moesson gaat 2 kwartjes per nummer omhoog, dat is één gulden per maand,
6 gulden per half jaar, 12 gulden per jaar. Dat staat gelijk aan 6 flesjes bier,
4 pakjes sigaretten, 8 zakjes patat mèt. Ik weet dat het een geraffineerde manier
van vergelijken is, maar het is om U te doen overwegen hoe groot uw behoefte
aan Moesson wel is.
Opgewekter kan ik U onze prijsverhoging per 1 januari 1984 niet opdienen.
We leven ook niet in een vrolijke, onbezorgde tijd. Misschien is het daarom juist
een reden om Moesson als een onmisbare op-pepper te beschouwen.
De Millioenen-nota is plooibaarder dan het budget van Tjalie Robinson B.V.
We kunnen er niet onderuit, de abonnementsprijs wordt f 40,per halfjaar
en voor het buitenland geldt dezelfde verhoging.
Ik hoop dat U het kunt opbrengen, wilt opbrengen.
We vertrouwen er op.
LILIAN DUCELLE
2
