PAPIEREN PAGAR TUSSEN TWEE BUREN
VROUW AAN HET WERK
"In het vliegtuig op weg naar Indonesië zat ik uren te be
denken, wat ik zou fotograferen voor onze Moesson. Iets
wat origineel en typerend voor het land was. Ik zette alles
op een rij, maar kon er niet uitkomen. Want na al die jaren
heeft Moesson duizenden foto's getoond van mensen bij
het werk en diverse ambachten. Ik kon niets bedenken of
Moesson was me voorgeweest.
Tot ik op een goede dag in Madura, zwervend door de desa
deze vrouw opmerkte. Ze keek even op toen ik de foto
maakte, dit is het resultaat. Ze was bezig mais te malen
op de primitieve manier, tussen twee stenen (Gilisan dja-
gung)".
L. R. VANHOVE
Vrouwen aan het werk, ze staan op de fraaie Indonesische
kalenders bestemd, voor buitenlandse export. Ik zit er altijd
met verbazing naar te kijken. Een filmster met de duurste
make-up, behangen met juwelen, kanten kabaja tussen de
padi. Nog een dame met fraaie blote schouders, glanzend
gepolijste huid en gepenseelde wenkbrauwen in het dja-
gungveld. E^n zo twaalf maanden met betaalde fotomodellen
lang Ik hoop altijd dat ik in december een lieve oude
nenek in een eenvoudig baadje, met gerimpelde huid maar
o zo'n lief vertrouwd gezicht bezig zal zien met de tjobek,
maar niks hoor. Zo iets schijnt men in Indonesië niet re
presentatief te vinden. Zulke foto's moeten Rogier of Melle-
ma of Vanhove maar maken.
Toch is deze Madurese vrouw modern en "kenès" genoeg,
al woont ze echt in de desa en was ze echt aan het giling
djagung. Let op haaroorhangers, haar kettinkje. Fotograaf
heeft geboft I
Wat de gangbare voertaal betreft, kunnen we Indonesia en Malaysia in vele op
zichten vergelijken met Nederland en Vlaanderen. Zeer veel gelijk naast nog
menig verschil. Beiderzijds is er een gemeenschappelijke taalcommissie, die er
met alle kracht naar streeft de verschillen weg te werken: spelling, schrijfwijze,
grammatica, verbuigingen enz. zoveel mogelijk te harmoniseren. Daarnaast wor
den de burgers van beide landen aangespoord eikaars cultuur en literatuur te
kennen en te waarderen, ook door persoonlijke communicatie en ontmoetingen.
Dit gebeurt ook, en veelvuldig. Even overwippen b.v. van Medan naar Penang of
Kualalumpur en omgekeerd, is een kleinigheid. Prachtig deze culturele uitwis
seling, toe te juichen. Evenwel, er is een maar
In 1972 werd in Indonesia bij verordening de import van alle soort drukwerk in
de Indonesische taal en streektalen, inclusief die in de Chinese taal en met
Chinese lettertekens, verboden. Een vergunning tot dergelijke invoer was en is
nog steeds zeer moeilijk te verkrijgen. Duidelijk was dit verbod tegen Malaysia
(en ook Singapore) gericht. Duidelijk was dit ook een maatregel tot protectie van
de eigen grafische industrie in Indonesia, omdat deze destijds verre achter lag
bij die in het buitenland. Hier botste dus de economie tegen de cultuur.
Genoemde verordening en verbod werd
zelfs bekrachtigd door het Besluit van
de Minster van Handel van 18 januari
1982 van dezelfde inhoud.
Maar Malaysia nam revanche: In het
zelfde jaar 1982 werd door het Minis
terie van Binnenlandse Zaken bij ver
ordening verboden om kranten en tijd
schriften in de Indonesische taal in
Malaysia in te voeren, om zodoende
weer uitgaven in Malaysia te bescher
men. Daar zien we nu een papieren
pagar ongetrokken tussen twee buren-
en broeder-volken I
Maart 1983 werd in het nieuwe Kabinet
van Indonesia Harmoko als Minister
van Voorlichting (Penerangan) opge
nomen, voordien jarenlang Voorzitter
van de Journalisten-vereniging. Als
overtuigd voorvechter van vrijheid van
pers en communicatie moest hij niets
hebben van die pagar. Toen zijn colle
ga van Malaysia in oktober 1983 op
bezoek kwam in Jakarta, werd deze
kwestie uitgesproken. Beiden waren
het spoedig en hartgrondig eens: die
pagar moet snel worden afgebroken.
Maar er moeten eerst grote weerstan
den bij andere machten worden over
wonnen, buiten hun eigen Departe
ment.
Geen concurrenten
Maar goed beschouwd, is er eigenlijk
weinig reden, om zich zo voor elkaar
af te sluiten. Uit Indonesia komt prak
tisch geen protest tegen het import
verbod uit Malaysia. Want interesse
voor tijdschriften en kranten uit Ma
laysia is er zeer weinig. En de grafische
industrie in Indonesia is in de loop der
jaren verbazend vooruitgegaan: er zijn
nu uitstekende en ultra-moderne druk
kerijen, die een competitie met Malay
sia gerust aankunnen; men behoeft
heus niet voor "beter drukwerk" naar
dat land te gaan. Omgekeerd heeft de
pers van Malaysia niets te vrezen van
een "invoer" uit Indonesia. Vóór het
verbod van 1982 kwam er toch al wei
nig binnen. Waarom ook? Want de
kranten van Malaysia komen dagelijks
uit met 20-40 of meer pagina's, terwijl
in Indonesia bij regeringsverordening
maximaal slechts 12 pagina's per dag
toegestaan zijn I (inclusief een vastge
steld gedeelte voor advertenties). En
de nieuwsvoorziening in Malaysia is
uitstekend. De ingevoerde Engelse
kranten (uit Singapore en Hongkong)
6
