SALARISKORTING IN INDIË IN 1933
Even de voorgeschiedenis.
Ollllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli De massale loyaliteitsbetoging voor Paleis Rijswijk, 7 februari 1933.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIM^
Een annonce in een landelijk ochtend
blad van 12 november 1983, maakte
melding van het heengaan op 92-jarige
leeftijd van Mr. M. G. Hoekstra, die
Directeur van de Levensverzekerings
mij "Olveh" te Batavia van 1927-1947
was geweest.
Weinigen in Holland zal deze naam iets
zeggen. Velen in Batavia kenden in
1933 Mr. Hoekstra's naam.
rep en roer. De vorige avond was mui
terij uitgebroken op H.M.'s "Zeven
Provinciën", liggende op de rede van
Oleh-leh. Indië wond zich geweldig op
over het muiterschip, (dat uit tactische
overwegingen) maar ongemoeid werd
gelaten en rustig op Java afstevende.
Er ontstond een ware golf van vader
landsliefde. (Ja, gek maar waar: die
bestond nog in ons oude Indië I). Er
werden aanhankelijkheidsbetuigingen
gehouden. Ten Paleize kwamen talloze
loyaliteitstelegrammen binnen. Nü ko
men wij Mr. Hoekstra tegen.
In een op 12 november 1932 door
Landvoogd Jhr. Mr. B. C. de Jonge
voorgezeten vergadering van Indië's
hoogste college, de Raad van Indië,
40 Europeanen en 245 Inheemsen wer
den gearresteerd. De rust bleek scho
ne schijn.
Zondag 5 februari 1933 was Indië in
werd de dekking van het tekort op de
Indische Begroting voor 1933, zijnde
125,miljoen besproken.
De Inkomsten voor 1933 werden ge
raamd op 275 miljoen (hetgeen de
helft was van die in 1929); de uitgaven
op 400 miljoen. Behalve een aantal
andere maatregelen - waardoor 75
miljoen zou worden gedekt - zou de
resterende 50 miljoen moeten wor
den gevonden door een salaris-korting
van Landsdienaren (zó heetten de amb
tenaren in Indië) per 1 januari 1933.
Het betekende, dat de salarissen,
welke reeds éérder met 10% waren
gekort, nü met 17% omlaag zouden
gaan. Ja, 17%; U leest het goed.
Medio december 1932 werd de salaris
korting bekend. Er was alom gejammer
en gemor. Geschrijf in de pers. (Ritman
in het "Bataviaasch Nieuwsblad": "De
Regering maakt hare ambtenaren re-
bèlsch.") Gewroet door het "N.I.O.G."
(Nederl.-Indisch Onderwijzers Genoot
schap), met zijn voorman H. J. de Dreu.
Er was zelfs een grote protestvergade
ring van ambtenaren in de "Plant- en
Dierentuin" in Batavia. Géén prik-,
stiptheids-, treiteracties; géén stakin
gen. Géén blokkades, géén wegver
sperringen, géén geopende bruggen,
géén gesloten kantoren.
Indië met haar in hoofdzaak gouverne
mentele ambtenaren (Landsd i e n a -
ren waren zij immers) - mas oppas,
de spandrie, de kleine boeng, de grote
kang - legde zich, veelal mokkend, bij
's Lands beslissingen neer; als de
Regering de bezuinigingen onafwend
baar vindt, soeda-lah.
Het verzet tegen de salariskorting
kwam van geheel andere, niet verwach
te zijde. Europese en Inheemse mari
ne-schepelingen weigerden te Soera-
baja op het ochtend-appèl aan te tre
den. Er werden korte metten gemaakt:
G.G. de Jonge luisterend naar de gloedvolle toespraak van Mr. Hoekstra.
Op dinsdagavond 7 februari 1933 werd
op het grote Waterlooplein in Batavia
een massale loyaliteitsbetoging ge
houden. Nadat een paar sprekers had
den gesproken, vertrok de opgewon
den, joelende, duizendkoppige menigte
(wij hielden ginds niet van de overtref
fende trap in de trant van: "meer dan
400.000 demonstranten"), via de Sluis
brug en langs het station Noordwijk,
naar het Paleis van de Landvoogd aan
Rijswijk. Pas aan de voet van de mar
meren trap van het paleis, kon de me
nigte tot staan worden gebracht; het
was de Inheemse politie-agenten niet
gelukt de duizenden op het voorerf te
houden. Uit de massa maakte zich een
onbekende los, liep langzaam de trap
pen van het paleis op, maakte op het
bordes een buiging voor de Landvoogd
Jhr. Mr. de Jonge (die met zijn familie
en Algemeen Secretaris en mevrouw
Gerke in de voorgalerij verzameld was
en hield onder doodse stilte een
