GESLAAGDE KRUISING VAN SINGK0NGS00RTEN
Nieuws uit Indonesië
Singkong, bekend toch? Andere naam: ketella, of de deftige naam: cassave. Maar hier gaat het niet over die andere
ketella, ook ubi genoemd oftewel "sweet potatoes". Aan de ubi hebben velen nog "aangename herinneringen" uit de
kamptijd in Bandoeng en Tjimahi. Schamper werd het varkensvoer genoemd, maar we waren toch blij er het maagje
mee te kunnen vullen. En na de capitulatie, toen de Jappen de ubi met karrevrachten vol lieten binnenkomen, de echte
mooie reuzeknollen, dieprood tot oranjekleurig van schil, waaraan we ons zat konden eten, mmm
Doch we hebben het nu over de ke
tella pohon, die gedroogd wordt ver
werkt tot tapioca en singkong-suiker.
Deze singkong is de laatste tijd op
Java in kwaliteit en kwantiteit sterk
achteruit gegaan, zodat tapioca-fabrie-
ken erg in nood zitten, hoe aan vol
doende aanvoer van hun grondstof te
komen.
En dan komt daar een eenvoudige
landman, Kurniatmadja, uit de buurt
van Singaparna bij Tasikmalaya (Pre-
anger) met singkongs van eigen teelt,
nee maar! bij een leeftijd van 7-9
maanden een produktie van 11/2 kwin
taal (150 kg) per plant tegen 2-3 kg
per plant van een gewone singkong
van dezelfde leeftijd! Dus 50 x zoveel.
In 1977 begon hij zijn proefnemingen.
Hij voelde er zich toe aangezet, toen
hij de voortdurende teruggang van de
singkongproduktie zag, en tengevolge
daarvan de sluiting van menige tapio-
ca-fabriek. Toen hij voldoende zeker
was van het resultaat, stapte hij naar
de landbouw-dienst van de Kabupaten
en vroeg vergunning om een sing-
kong-proeftuin te beginnen op sawah-
grond. Dat mag eigenlijk volstrekt niet,
want - zo is de theorie - singkong put
de vruchtbaarheid van sawahs uit.
Maar hij wist de chef te overtuigen,
en hij kreeg zijn vergunning in 1982.
En nu? Tussen de sawahs, pas be
sproeid door een buitje na maanden
lange droogte, en nog bedekt met een
dikke laag zand van de Galunggung
(U herinnert zich nog de uitbarstingen
van deze vulkaan?) ligt daar zijn proef
tuin van 5600 m2, één groot groen bla-
CAMPUR ADUK
Aansluitend op de aankomst op het
vliegveld Juanda, gelegen 12 km ten
zuiden van Surabaya, maakte de bus
met ons gezelschap eerst een rondrit
door de stad Surabaya en zijn haven
Tandjung Perak. De tocht werd beslo
ten met een gemeenschappelijke maal
tijd voordat wij bij het hotel Hyatt Bu-
mi werden afgezet.
Het middagmaal in Fran's Restaurant
aan de 64 Raya Gubing is mijn echt
genote en mij in sterke mate bijge
bleven. Dit niet zozeer vanwege het
goed verzorgd diner, waarbij uit vele
Aziatische- en Europese gerechten
een keuze kon worden gemaakt met
een heerlijk toetje na uit een aanbod
van een ongekend aantal soorten
vruchtenijs, als wel door het interna-
derdak van de "Singkong Kurnia"
(naar hem genoemd): 350 heesters
van 5 meter hoogte, met grote blade
ren aan een massa takken en twijgen!
Hoe heeft hij dit succes behaald? Ik
ben niet deskundig in de termen, maar
zal trachten het na te vertellen.
Het is een kruising van een singkong
karet en een singkong biasa (gewoon).
De s.karet heeft grote bladeren, kan
20 m hoog worden, en is een over
jarige plant. Wegens die overmaat van
bladgroen, ontwikkelt zij een grote
kracht van fotosythese, zodat zij de
opgezogen voedingssappen uit de
grond in overvloed kan omzetten in
zetmeel, dat wordt opgestapeld in haar
snel toenemende knollen. Maar
dat snel opeengepakte zetmeel kan
weer even snel worden teruggezogen
door stam en bladeren zodat er ten
slotte alleen wortelachtige verdikkin
gen in de grond overblijven i.p.v. dik
ke knollen. Bovendien zijn die knollen
niet eetbaar, omdat zij HC1 (hydro
chloride, het bekende blauwzuur!) be
vatten.
Wel, de slechte effecten verdwijnen
door kruising met de gewone sing
kong, een soort oculatie. Eerst de
stekjes van beide soorten planten. Als
de spruitjes opkomen - gewoonlijk na
een week - dan de groeipunt van de
gewone singkong afsnijden, en daar
bovenop het puntje van de singkong
karet binden, gewoon met plastic
tionaal tintje dat het geheel omgaf.
In Fran's (France?) Restaurant waren
de aan ons uitgereikte menukaarten in
het Engels opgesteld, alhoewel er vele
Franse gerechten in» waren opgeno
men. De menukaarten en de bestelde
gerechten werden door in witte uni
form geklede kelners aangeboden en
bezorgd, kelners die nagenoeg allen
Chinezen waren. Wij bestelden en
rekenden af in Bahasa Indonesia.
Na uit nieuwsgierigheid gevraagd te
hebben wie de eigenaar c.q. de be
heerder van het restaurant was, werd
mij een adreskaartje overhandigd met
de tekst in het Nederlands: Bakkerij
B.V. Toen ik hiervan op
keek, werd dit nogmaals bevestigd.
Terug in Nederland heb ik de telefoon
opgenomen en de direkteur van de
Manihot utilissima. Gebakken.
Lekker, vooral 's avonds. Java
nen noemen het Kaspé.
Boedin, of Ketella Pohon. Op
Sunda spreekt men van "Sam-
peu", U als oebi kajoe of sing
kong bekend.
De cassaveplant is uit Midden-
en Zuid-Amerika uiteindelijk in
1935 naar Indië gebracht. Eerst
was de plant alleen in Bantam
te vinden, waar zij bij gebrek
aan rijst meermalen hoofdvoe
ding was. Later is in de Archipel
een grote cassave-cultuur ont
staan. Wanneer het meel uit de
wortels in de zon is gedroogd
heet het cassave. Is voor het
drogen gebruik gemaakt van
verwarmde ijzeren platen, dan
spreekt men van tapioca of
manniok. What's in a name
Koken, bakken, kripik, opak,
tapé, meel. Een dankbare hulde
aan degene die cassave op zijn
reis naar de Oost heeft meege
nomen
draad. In de grond zit dus de gewone
singkong (met straks de knollen) en
bovengronds groeit de s.karet met het
bladerdak. Voor een goede oogst van
vele en grote knollen moet men ech
ter ook van het stekje in de grond een
aantal "ogen" uitsteken; en hierin zit
het vakmanschap! Teveel uitsteken
betekent wel veel knollen, maar alle
maal kleintjes. Als je het goed doet,
krijg je tot vier lagen mooie knollen
als oogst. Deze knollen zijn goed eet
baar, zonder blauwzuur, en kunnen tot
goede tapioka verwerkt worden. Zo
simpel, ja? Hopen maar, dat de "Sing
kong Kurnia" in massaproduktie komt.
M.F.
bakkerij gebeld. Ik kreeg zijn echtge
note aan de lijn die mij vertelde dat
haar man noch eigenaar noch beheer
der van Fran's Restaurant was, maar
dat hij wel veel bemoeienis heeft ge
had met het tot stand komen van het
restaurant.
Hoe dan ook, "internationaal" was
het.
P. W. C. HOEFAKKER
19
