Waar is
die tijd
"DROOMREIS INDONESIË"
Indië 1916. Het jaar, waarin ik 10 jaar was geworden. Met broertjes en ouders
woonde ik in een oud riant Indisch huis, met een tuin voor en achter, gehuurd
van een rijke hadji-dorpsgeestelijke. De huur werd betaald door vaders werk
gever, de Volkscredietbank. U kent zo'n bank, waar de armlastige bevolking
een krediet tegen onderpand kon bekomen voor de aankoop van zaaizaden.
Met de geldelijke hulpverlening werd bereikt dat zij uit handen van de privé
geldschieters, meestal hadji's of Chinezen, konden blijven, die van de Javanen
hun aandeel in het produkt van de oogst opeisten. De overeenkomst bestond
dan uit de terugbetaling van de lening plus de daarbij opgelegde woekerwinst
in natura.
Wat een jeugd; met zoveel vrijheid en
blijheid konden wij ons in die tijd uit.
leven in kattekwaad, of het nu een
strooptocht was of een sportieve er
varing met onze vrindjes, de Javanen.
Over de strooptochten het volgende.
Een katapult was een normaal bezit.
Hiervan leden de vruchtbomen, vooral
de mangga- en djamboebomen het
meest. Of de vruchten nog onrijp aan
de boom hingen of niet, elke treffer
gaf je de zekerheid het schieten te
beheersen. Meer nog het was de kunst
om bijvoorbeeld de steel waaraan de
vrucht hing, te raken. Het opeten was
vers twee. Wij beperkten ons tot de
rijpe exemplaren. De onrijpe hadden
een andere bestemming. Die bezorg
den wij bij de door ons gewaardeerde
Javaanse matrone Bok Soejing, die er
een warong op na hield op een hoek
van de straat, aan de overzijde van
ons huis. Zij was er ons altijd dank
baar voor, maar wij waren ook vaste
afnemers van haar rudjak, waarvoor
zij de basis ingrediënten ontving.
Een vast bedrag aan zakgeld hadden
wij niet. Dat werd verzorgd door de
oude getrouwe kindermeid baboe
Adik. Moeder had haar volmacht ge.
geven wat wij vroegen, te geven. Ik
heb me later afgevraagd, hoe het
kwam dat wij broers steeds zonder
protest accepteerden wat zij kwijt wil
de. Een voor de hand liggende ver
klaring zou zijn dat de kleine plaats
waar wij toen woonden ons geen ge
legenheid bood het geld nuttig te be
steden. Overwegend gevestigde Chi
nese toko's die van allerlei verkoch
ten voor de Javaanse markt, waarvoor
wij geen belangstelling konden op
brengen. Uitzonderingsgevallen daar
gelaten, maar daarover straks.
Het waren dus meer snoepcenten,
waarmee wij het best konden stellen.
Met 10 cent deed je al erg veel; een
portie rudjak kostte maar 21/2 cent.
En dan had je genoeg. Buikpijn was
er niet bij. Als het er wel een keer
van kwam, dan was norit het aange
wezen medicijn.
De lagere schooltijd maakten wij door
in Tegal, 12 km van de plaats waar wij
toen woonden. Deze dagelijkse af
stand vice versa werd per trein afge
legd. De SCS (Semarang Cheribon
spoorwegmij) verzorgde de school-
trein door een wagon extra, bestemd
voor de scholieren achter het treinstel
aan te haken. Ik herinner mij nog altijd
de laatste stopplaats voor Tegal, de
desa langs de spoorbaan, waar dage
lijks een tafereel aan ons voorbijging
van geslachte geiten, waarvan de
huiden aan touwrekken hingen te
drogen. Dit uitzicht gaf ons niet al
leen een gevoel van wreedheid, maar
ook de commercie welke daarbij een
rol speelt, was onaanvaardbaar. We
konden wel bevatten dat men enkele
geiten voor de consumpte nodig had,
maar niet dat zoveel tegelijk werden
afgeslacht. Primitieve opvatting, kin
derlijke beschouwing zult U zeggen;
waarom kan of mag dat niet. Van ons
mag dat niet. Daarom werd beslo
ten onze aanklacht te bekrachtigen
met de volgende poging. Zakken met
kleine stenen droegen we op de te
rugreis mee, om ze uit de trein te
gooien naar de gewraakte stellingen.
De Spoorwegdirectie kreeg de klacht
van de gedupeerden ter behandeling
met het gevolg dat wij voor onze ou
ders verantwoording hadden af te leg
gen. Wij zeiden alleen; die arme die
ren. U weet hoe dat gaat. Beloven
deden wij niets; zullen wel zien. Met
stenen gooien gingen wij gewoon
door. Het behoeft echter geen betoog
dat onze ambitie werd bekoeld toen
van Spoorwegzijde gedreigd werd dat
de gebruikelijke extra wagon niet
meer zou worden aangehaakt.
Op school had je verschillende cate
gorieën kinderen, maar allemaal In
do's. Vechtersbazen, zachtmoedigen,
moeders lieveling en de onverschilli
gen. Wij schikten ons bij de laatste
groep. Het favoriete knikkerspel tij
dens de pauzes zorgde vaak voor
bonje. Twee tegengestelde polen
zorgden voor een twistgesprek, dat
altijd uitliep op een vechtpartij na
schooltijd. Plaats van het strijdperk
was altijd een leegstaand erf op klei
ne afstand van de school. De sterkste
onder ons wierp zich op als secon
dant. Het gevecht begon meestal zon
der praten, doch wel met de vooraf
spraak; boksen of worstelen of beide.
Dat de vertoning geen scherts was,
bewees op een keer het gevecht tus
sen twee rivalen, waarvan de een bij
het worstelen onder kwam te liggen.
De verliezer kreeg twee handen in de
hals gedrukt, waardoor hij bewuste
loos bleef liggen. Met interventie van
de secondant werd een ongelijke
strijd beëindigd. Normaal is datde
verliezer na afloop het woord "ex
cuus" zegt, of met een verbitterde
stem "morgen weer". In het laatste
geval ten teken, dat hij zijn verlies niet
accepteerde en het gevecht wilde
overdoen. De betrokken onderwijzer
die inside information ontving, bena
derde de partijen om de strijd bij te
leggen.
Op school werd ook catechisatie ge
geven. Veel hebben wij er niet van
geprofiteerd. De tijd die voor deze les
werd uitgetrokken, was slecht geko
zen, omdat ze begon na het laatste
lesuur. Voor ons was de handicap, het
missen van de trein naar huis.
Bijzonder enerverende herinneringen
hadden wij aan de vliegertijd. Dan
werd het budget opgetrokken voor
het kopen van vliegertouw en kah
(vislijm). Glasscherven fijngestampt tot
poeder maakte deel uit van het glas-
De landelijke reünie comm. v.d. strijdkrachten LRCS organiseert in
samenwerking met ARKE reizen de Droomreis een 25-daagse reis
naar Indonesië. Vertrek op 29 mei en 23 oktober 1984.
Oktober - november is de vruchten tijd.
Het programma is in het kort als volgt.
SingaporeSingapore; Sumatra; Padang of Medan; Java; Jakarta;
Bogor (Buitenzorg); Bandoeng; Djokjakarta; Semarang; Surabaya;
Tretes; Bali; Sanur en andere plaatsen.
In eerste klasse hotels op basis van logies met ontbijt en diner.
Verlenging tot 45 dagen mogelijk met geringe bijbetaling. Inclusief
luchthaven belasting, visumkosten, reis bagage ziekte en ongevallen
verzekering. Voor de prijs van slechts 4.590,
Vraag voor deze unieke goedkope reis een prospectus aan.
Secretariaat J. A. Prinsstraat 13, 1785 BB Den Helder, tel. 02230 -3 42 57
14
