^fëatik ^uiió
BIJ DE VOORPLAAT
NÈT ECHT
Zij let maar nauwelijks op 't bezoek
als zij batikt in haar schemerhoek.
In het zekerste droomhandelen
wandelen haar handen over het doek
De was komt in vlakken en draden
onder ranke vingers uit.
Zij schrijft een vlugschrift met de adem
die zij in het tuitje fluit.
Zij schrijft en schijnt zich te vermijen,
moeiteloos en zonder ooit
de patronen te vergeten.
Het is dan ook de was der bijen
die nimmer dralen en die feilloos
de ko-ordinaten van de kosmos weten.
,11"..
ANTON G. O. SMITSENDONK
Geregeld komen ze
bij Moesson vragen
om aankleding en
spulletjes voor een
Indonesische dag of
expositie.
Ze, dat zijn scholen,
personeelsverenigin
gen, zending. Deze
keer was het de
Advent-Spaaraktie
voor Zuid-Sumatra,
ergens in Delft.
Of we kleding hadden
voor een paar meis
jes die voor de
collecte moesten
zorgen. Dat werd
zoeken naar kleine
kabaja's, kains en
slendangs. Voordoen
hoe ze alles moesten
gebruiken. Op hoop
van zegen.
Trots kwamen ze me
na afloop van de
aktie de kleding
terugbrengen en de
foto. Rechts
Eveline v.d. Berg,
midden
Margit Dikker, links
Linda v.d. Belt.
f 4.700 Haalden ze
op voor het goede
doel, m a g de sarong
dan een beetje uit
zakken na al dat
geloop
LD
OUD
Batikken een oude kunst, het vrouwtje
op de voorplaat is oud en de foto zelf
is oud. Misschien had ik een mooiere
voorplaat moeten kiezen, bijvoorbeeld
zo'n beeldschone kalenderdame die
om duidelijk fotogenieke redenen aan
het batikken is getogen. Maar ik vond
deze oude batikster een betere illu
stratie voor het prachtige gedicht van
Smitsendonk. (Mijn dank gaat over 7
zeeën naar Beying waar S het Neder
lands gezag vertegenwoordigt). Batik
ken als kunstvorm, als een gedicht.
Lang geleden kreeg ik bezoek van
een Indonesische dame, vrouw van
een medicus, tijdelijk in Nederland
voor studie. Ze had een koffertje met
kains bij zich, zo mooi dat ik er bijna
niet van slapen kon. Ze batikte haar
eigen kains, zoals haar moeder en
haar grootmoeder het hadden gedaan.
Traditie en hobby. Over sommige doe
ken deed ze 6 maanden, maar ze had
er op het laatst zoveel en ze kon in
Nederland wel wat geld gebruiken.
Wilde ze alles verkopen Ze aarzel
de toen ze de kains uitpakte. Neen,
deze maar niet, deze en deze wel. Er
bleef nog genoeg over, 300,en
meer. Liefhebsters
Maar nog voor ik de advertentie had
gezet, kwam ze weer terug. "Ik hou
ze toch maar, ik ben zo aan die batiks
gehecht geraakt. Onder het batikken
heb ik aan zoveel dingen gedacht,
prettige, soms zorgelijke piekerans.
Ze zijn een stukje van mezelf gewor
den weet U. Ik zal ze maar aan mijn
dochters en schoondochters nalaten."
Eén kain wilde ze me wel verkopen.
Maar na een week kwam ze het geld
terugbrengen, de kain werd een ge
schenk. Meer dan dat, een vriend
schap.
Er zijn genoeg mensen die de oude
klassieke motieven prefereren boven
de moderne dessins die duizelingwek
kend boven de oude zijn uitgestegen.
In kleur en lijn en fantasie bijna niet
meer op "batik" lijkend. Dat hoor ik
zo vaak zeggen. Maar batik slaat al
leen op het prodecé, het maken me
vrouw I Maar oude dametjes schud
den ongelovig het hoofd, snuffelen
aan de stof, dit is geen echte batik,
zeggen ze.
Met deze voorplaat en dit gedicht is
bewust of onbewust het begrip oud
en echt, koeno en traditie in ons ge
heugen gebatikt. Als de moderne In
donesische batikindustrie me hiervoor
niet erkentelijk is, duizendmaal ma'af
L.D.
IN DIT BLAD BIJDRAGEN VAN
J. J. L. Dencher G. Pauw
J. Th. Bruinsma Jan Blokker
M. Ferouge Dick Visker
Addie H. I. Makadoero-Loth
Th. van Leeuwen J. H. Groen
J. Schlechter E. Melai
A. G. O. Smitsendonk
zendinqsprcjekj 504
2
