Kantini-dag
Nieuws uit Indonesië
SAGULING
21 April j.l. hebben we weer de geboortedag van R. Ajeng Kartini herdacht, de
grote voorvechtster voor de emancipatie van de Indonesische Vrouw. Dit keer
met veel meer enthousiasme dan in 1983. Waarom er deze keer zo veel meer
werk van gemaakt is dan in het vorige Ik zou het U niet kunnen zeggen. Want
veel rooskleuriger ziet het er ook in dit jaar 1984 niet uit dan in het vorige. Maar
er is, ondanks de weinig vrolijke economische gesteldheid, toch kennelijk een
geestelijke opleving - vooral onder de jongeren van ons land - te constateren.
Er is werkelijk met veel opgewektheid
feest gevierd. In Jakarta waren hotels
en restaurants overbezet (vraag niet
wat dat gekost heeftEn in Bogor
werd onder auspiciën van "Multi Bin-
tang Indonesia" een zang-, toneel- en
dans-voorstelling gegeven door leer
lingen van alle middelbare scholen.
Ondanks de zware regenval kwamen
rond tweeduizend belangstellenden de
grote zaal van "Gedung Merdeka"
(over-)vullen.
Er werden klassieke en moderne In
donesische dansen vertoond en klas
sieke en moderne Indonesische mu
ziek werd ten gehore gebracht.
Toen ik om ongeveer 12 uur 's mid
dags naar huis ging, versperden al in
"Kartini-dracht" geklede jongedames
de weg en alhoewel dat voor mijn
becak-voerder verspilling van tijd be
tekende, mopperde de goede man niet
eens. Maar genoeg over al dat en-
Het projekt ligt bij Rajamandala, wel
bekend aan allen die de reis van Ja
karta naar Bandung gemaakt hebben
via de Puncak. Het ligt op zowat 30 km
van Bandung, tussen Padalarang en
Ciranjang.
Direct bij het begin van de toegangs
weg moesten wij onze "ijin" laten zien
en toen bleek dat het veel méér was
dan een simpel bewijs van toelating
Er werd getelefoneerd en wij werden
gestuurd naar het 'Base Camp Cioray',
waar we werden opgewacht door de
heren Supradono en Yunardi. Zij ver
telden ons, tot onze vreugde, dat zij
ons op ons bezoek aan het projekt
zouden begeleiden en dat ondanks het
feit dat ons bezoek op Goede Vrijdag
viel, wat een officiële vrije dag was.
Natuurlijk namen wij het aanbod met
beide handen aan en gedurende drie
volle uren reden wij rond en vielen we
van de ene (bewonderende) verbazing
in de andere.
Het is een gigantisch projekt
In het kort komt het op het volgende
neer: In de rivier Citarum heeft men,
in een nauwe kloof, een dam opge
bouwd, zodat daar achter t.z.t. een
thousiasme.
Wat me opgevallen is, dat is dat bij
mijn weten voor de eerste keer door
sommige Indonesische pers-organen
ook de aandacht werd gevestigd op
bepaalde personen, die het meisje
Kartini ter zijde hebben gestaan en
gesteund in haar in de beginne schijn
baar hopeloze strijd. Namelijk Mr.
Abendanon en zijn echtgenote.
Abendanon was toentertijd Directeur
van Onderwijs en Eredienst en het was
zijn machtige hulp die het Kartini mo
gelijk heeft gemaakt haar ideaal van
onderwijs ook voor de vrouwelijke
jeugd te realiseren. Zijn echtgenote
bleef een levenslange vriendin van on
ze jeugdige voorvechtster van onder
wijs ook voor de vrouw.
stuwmeer zal ontstaan. Uit dat meer
zullen twee enorme buizen (diameter
4V2 meter) het water over ongeveer
vijf kilometer brengen naar een "power
-house", waar het water de dynamo's
zal aandrijven die voor de "listrik" zul
len zorgen. Na gebruik van het water
komt het weer terug in Citarum, net
vóór de Sang Hyang Tikoro; de plaats
waar de Citarum onder de grond ver
dwijnt, aan vele toeristen en Priangan-
bewoners wel bekend.
En dan moet die ouwe trouwe Citarum
dat nog tweemaal herhalennu al
bij het projekt Jatiluhur, en straks ook
nog bij een ander nieuw projekt, dat
Cirata zal heten, en dat zal liggen tus
sen Saguling en Jatiluhur.
Dit zijn de "simpele feiten", maar na
ons bezoek weten wij dat de uitvoe
ring van het projekt allerminst simpel
is
In 1980 is men begonnen met de sur
vey en met het maken van de plannen.
Daarna kwam de aanleg van wegen
en het inrichten van twee 'base-camps'
voor huisvesting van de staf. En pas
daarna kon aan het graafwerk, het con
strueren en het leggen van de buizen,
Daar kijk je nu van op. Maar al die
vrouwelijke artsen, juristen, notarissen
enz. zijn dat toch maar geworden door
het onvermoeide streven van een jong
meisje. In dit verband moet toch ook
gewezen worden op enige figuren in
de Indonesische wereld, die bij voort
during achter Kartini hebben gestaan.
Allereerst is daar haar vader geweest,
R. A. A. Sosroningrat, Regent van Ja
para, een verlichte, bijna "moderne"
vaderfiguur. Het moet moeilijk voor
hem zijn geweest in die wereld van
feodale inheemse bestuursambtenaren.
Maar ondanks veel kritiek, liet hij zijn
dochter de vrije hand.
Dan is daar haar zuster Kardinah,
degene die later naam maakte als
voorvechtster voor betere en meer al
gemene medische zorg en tenslotte
de oprichtster was van het "Kardinah-
ziekenhuis" te Tegal.
En als haar grote en onvermoeide
steun, moet genoemd worden haar
oudere broer Dr. Raden Panji Kartono
(Sosrokartono), doctor in de Oosterse
talen, de bekende "wonderdokter" in
Bandoeng. Die haar altijd weer aan
moedigde en opbeurde in momenten
van mismoedigheid. Want die heeft de
pleitbezorgster voor "gelijke rechten
voor de vrouw" - ook gehad.
AGUS DARUCH
de aanleg van de dam, en de construc
tie van de elektriciteitscentrale enz.
begonnen worden.
Men verwacht dat de eerste "unit" in
1985 niet minder dan 700 Megawatt zal
gaan leveren; later gevolgd door de
tweede unit, met eveneens 700 Mw.
Om deze getallen te kunnen begrijpen,
dient men te weten dat de, reeds vele
jaren functionerende centrale in Jatilu
hur (toch geen "kinderachtig" projekt)
"slechts" 125 Mw. levert. Met andere
woorden: Saguling zal uiteindelijk meer
dan tien maal zoveel stroom leveren
als Jatiluhur I
Wat bij een bezoek opvalt is, naast de
gigantische werkzaamheden, de zorg
waarmee men het milieu heeft behan
deld. Naast de vele wegen en de die
pe geulen, is de oorspronkelijke be
bossing geheel ongeschonden geble
ven, en volgens onze zegslieden
streeft men ernaar dat zo te houden.
Verder heeft men zich uitvoerig bezig
gehouden met het "Aspek Linkungan"
waarover zelfs een aparte brochure is
verschenen. Er moesten nl. ongeveer
duizend gezinnen verplaatst worden
die woonden in het gebied waar het
stuwmeer zal komen. Dit is met de
grootste zorg geschied en iedereen
heeft zijn voorkeur kunnen uitspreken
voor diverse mogelijkheden: transmi
gratie; werken bij het projekt; een an
der stuk bouwland, met advies over de
exploitatie; en mogelijke andere vrije
keus.
(lees verder pagina 16)
Dat is de naam van een nieuw hydro-elektrisch project, dat tot doel heeft te
kunnen voorzien in de toenemende behoefte van Indonesia aan elektriciteit en
tegelijk om het gebruik van brandstoffen voor de opwekking van elektriciteit te
beperken. Wij hadden veel over dit projekt gehoord en slaagden erin om bij het
desbetreffende kantoor in Bandung een toegangsbewijs te krijgen om het projekt
te bezoeken.
6
