Nieuws uit Indonesië
EEN KWESTIE VAN
GEVEN EN ONTVANGEN
TWEE MAMMOETH - GEMEENTEN
11
Vooraf een korte toelichting. De 27 Provincies (Daerah tingkat I) in Indonesia
zijn elk verdeeld in een aantal lagere gewesten (Daerah tingkat II), die ofwel
Kota Madya (Stadsgemeente) ofwel Kabupaten (Regentschap) genoemd worden,
elk met een eigen autonomie.
Hier gaat het over beide Kotamadya Samarinda en Balikpapan in de Provincie
Kalimantan Timur (Oost-Kalimantan), waarvan Samarinda de hoofdplaats is. Deze
beide gebieden grenzen aan elkaar, zodat men ze "tweelingen" zou kunnen
noemen.
"Land waar de gamelan klinkt" en
"Krokodillenstad Soerabaja" heb ik
met weemoed uitgelezen.
Als kind woonde ik zeven jaren met
mijn ouders in Soekaboemi en als mi
litair nog eens vier jaren in Oost-Java,
'46 t/m '50. Mijn vader was onderwijzer
in Soekaboemi en we woonden langs
de Pintoehekweg van 1930 tot 1937,
en ik ging iedere dag met de djongos
naar de fröbelschool met mijn zusje.
Met mijn jongere zusje ging ik vaak
na schooltijd, 1 uur 's middags, de
kampong in. Zij was stapelgek op
koeda's en ik op telaka's en op ga-
melanmuziek. Mijn ouders wisten daar
niets van want die gingen tussen 2 tot
4 tidoeren; en onze lieve baboes had
den iedere dag extra pakean tjoetjie,
want als binatangs zo vies kwamen
we weer uit de kampong. Ook gingen
we altijd met de baboe mee arang
kopen langs de Grote Postweg en dan
gaf ze me altijd kwatjie die ik zo graag
lustte. Ook heeft ze mij Maleis bij
gebracht wat ik later goed kon ge
bruiken als militair, toen ik weer terug
kwam.
Wat was ik blij dat ik naar Indië moest,
met de Kota-lnten naar Soerabaja. En
denk niet dat ik daar als KL-er in vier
jaren tijd één schot heb gelost op die
bevolking.
Nooit nam ik munitie mee, ook niet
met de politionele acties en niemand
is er achtergekomen dat ik Indië zó
liefhad, dat ik zelfs na diensttijd stie
kem de kampongs bezocht en de be
volking medicijnen bracht, zoals kinine-
tabletten, tropenzweren verbond, want
ik had wel altijd mijn Rode Kruis tas
bij me, maar geen stengun. Ook heb ik
gamelanfeesten bijgewoond 's nachts
en ze hebben me royaal ontvangen
ook, al was ik in het groen. Ik trok
me nergens iets van aan.
Eén keer in het donker kwam ik een
pelopper tegen die een pistool op me
richtte. Ik bleef kalm en zei: "Djangan
pasang, saja saudara dan saja bawa
presèn pada kita orang."
Ik gaf hem obat en een nieuwe fiets
band die ik van ons peloton meege
nomen had. Hij was zó blij dat ik hem
de volgende dag weer ontmoeten wil
de en die dag ben ik stiekem met een
fiets gegaan en heb hem die fiets ge
geven plus de nodige kininepillen. On
ze commandant, Luitenant Boon, merk
te pas na vier dagen dat een peloton-
fiets ontbrak. Ook heb ik in Tjermee,
waar we ons hospitaaltje hadden en
waar we ook de medicijnen haalden,
bij Luitenant Zwierstra pyama's weg
gehaald en 's nachts onder de bevol
king verdeeld in de kampongs. Ik
kreeg ook meer en meer patiënten uit
omliggende kampongs (vooral in Ba-
longpangang), die zich toegang ver
schaften en medicijnen bij me kwamen
halen en zich lieten behandelen tegen
bèri-bèri en tropenzweren, waar ze
pisangbladeren om hadden gebonden
Wel, het zijn mammoeth-gemeenten,
want - schrik niet - Samarinda heeft
een oppervlakte van 2727 km2 en Ba
likpapan van 2560 km2In oppervlakte
worden ze alleen overtroffen door
New York en soortgenoten. Hoe komt
dat? Want als je daar komt, zie je
toch niet veel meer dan een kleine
stad op Java. En iets verderop zit je al
in de bossen. Precies, die bossen be
horen ook tot het gebied van deze
"stadsgemeenten" Maar zo is het
niet vanaf het begin geweest.
Toen in 1959 bij Wet nr. 27/1959 beide
Kotamadya werden ingesteld, was
Samarinda niet groter dan 167 km2 en
Balikpapan slechts 183 km2. Beide ge
bieden werden afgenomen van het
Gewest (voormalig Rijk) van Kutai; te
gelijk werd de rest van dat voormalige
Rijk gemaakt tot de Kabupaten Kutai,
een ontzaglijk territorium vol oerwou
den. Samarinda en Balikpapan waren
van elkaar gescheiden door die Kabu
paten. Zo was dus de situatie in 1959.
Maar bij Besluit van de Gouverneur
van Kalimantan Timur van 2 februari
1969 werden de grenzen van de drie
genoemde territoria herzien: het ge
bied tussen Samarinda en Balikpapan
werd tussen beide gemeenten opge
deeld (de bossen inbegrepen). En zo
ontstond de mammoeth-tweeling
De rest van het gebied, veel verder
het binnenland in, bleef de Kabup.
Kutai, een fractie van het vroegere
Rijk.
Maar waartoe deze merkwaardige her
verdeling? Denkelijk hebt U het al ge
raden. In die jaren begon het "groene
goud" in grote golven te stromen: de
exploitatie van de bossen oftewel de
houtaankap juist in Oost-Kalimantan
kwam massaal op gang Binnen lutte-
tegen de zwermen vliegen. Onze eigen
jongens hadden alleen maar ringworm
of ze kwamen voor een kinine-pil,
maar het waren er niet zoveel.
Aangezien ik niet rookte gaf ik ook
mijn cadi rantsoenen, zoals Escort- en
Kansas-sigaretten weg. Hoe kan men
vijandig staan tegenover een volk waar
men mee opgegroeid is als kind in
tempo doeloe?
Voor mij waren dat de heerlijkste ja
ren in militaire dienst. Daar zou ik
boekdelen over kunnen schrijven en
vertellen.
Ex-militair L. BIJL
Ie jaren kreeg het de naam van "dol
lar-gebied" vanwege de binnenkomen
de deviezen als opbrengst van miljoe
nen houtblokken (logs) die naar het
buitenland geëxporteerd werden. Maar
die welvaart gleed de beide plaatsen
voorbij; immers zij hadden geen hout
aan te bieden en te exporteren.
Blijkbaar viel hun geweeklaag de Gou
verneur zwaar op het hart, zodat hij
het besluit nam tot de rigoureuze her
indeling. Nu hebben Samarinda en
Balikpapan dus de beschikking over
forse voorraden hout in "hun" bossen,
en kunnen zich spekken met de op
brengsten van concessies, vergunnin
gen, export enz. enz. Het "groene
goud" gaat hun niet meer voorbij
En deze twee "stadsgemeenten" zijn
de enige in Indonesia, die zulke "logs"
uit de opbrengst van het eigen gebied
kunnen uitvoeren.
Volledigheidshalve merken we op, dat
behalve Samarinda, Balikpapan en Ku
tai in de Provincie Kalimantan Timur
haar drie andere Kabupatens evenzeer
in de dollarstroom van het hout delen:
t.w. Bulongan, Pasir en Berau. Zodat
de zes gewesten elkaar niet behoeven
te benijden
Als iemand misschien een reisje naar
deze streek maakt (uiteraard zijn er
zeer goede en regelmatige vliegver
bindingen), moet hij maar eens pro
beren het gebied van een van die twee
stadsgemeenten in zijn geheel te door
kruisen. Ik denk, dat het hem heel wat
moeilijker zal vallen dan in de metro
pool Jakarta
M.F.
FOTO'S VAN
SCHEPEN GEVRAAGD
Binnenkort loopt mijn aktieve dienst
ten einde en dan wil ik mijn tijd wijden
aan het schrijven van een boek over
de schepen van de K.P.M. Wie wil mij
foto's van deze schepen in bruikleen
afstaan? Ook heb ik belangstelling
voor foto's van schepen van de S.M.N.,
R.L. en andere maatschappijen.
Reacties gaarne aan A. A. J. MULDER,
Matterhorn 11, 1186 EB Amsterdam.
