em
125 jaar "Weltevreden" (slot]
1
Nauwelijks was het pensionaat geopend of van alle kanten van Java en Sumatra kwamen de kostkinderen. De ouders
in de binnenlanden, die vroeger hun dochters voor de opvoeding naar Europa moesten sturen of een gouvernante
nemen, begroetten met vreugde de opening van de Ursulinenscholen. Katholieken en andersdenkenden brachten met
volle gerustheid hun kinderen bij de Zusters. In 1879 opende men een examenklas voor de hulpakte. Helaas stierf ook
Zuster Odile, 41 jaar oud, in 1881 en werd op het kerkhof Tanah-Abang begraven.
Batavia, 18 januari 1859
Onder haar opvolgster werden pen
sionaat en scholen uitgebreid en een
nieuw weeshuis op het achtererf ge
bouwd. In 1886 werden er cursussen
geopend ter verkrijging van de akten
in de franse, engelse en duitse taal.
In 1887 waren er meer dan 100 pensio-
nairen en 320 kinderen bezochten de
dagschool. Dat jaar stierf de overste,
Mère Agathe, 39 jaar oud. Weltevre
den telde 31 Zusters. Zuster Madeleine
Westkamp werd tot Overste aange
steld en bleef dit 21 jaar. De gebou
wen van school en klooster werden
voltooid en een grote kapel werd ge
bouwd.
In 1889 werd in de stadswijk Parapat-
tan een lagere school begonnen en in
1893 een kunstambachtschool, waar
de meisjes o.a. werden opgeleid voor
het examen in de nuttige en fraaie
handwerken en het weeshuis kreeg
een naaischool. In 1891 kreeg de
school in Weltevreden een hoofdakte
cursus en in 1898 een driejarige Hoge
re Burger School voor meisjes. Om in
de nodige leerkrachten te voorzien
waren er Zusters naar Amsterdam ge
zonden om middelbare akten te halen.
In 1904 kwam er een klas bij voor het
boekhoudexamen. Op een uur afstand
van het kleine klooster gelegen, kwam
er nog een lagere school tot stand in
Djatinegara. Toen het kleine klooster
50 jaar bestond waren er 94 Ursulinen,
die aan meer dan 1400 leerlingen les
gaven.
In 1911 werden twee Zusters naar Ne
derland gezonden om er een woning
te zoeken en een studiehuis op te
richten. Zij vonden in Halfweg een
kleine woning die voorlopig gehuurd
werd. Hiermee begint de geschiedenis
van het Missiehuis Sint Xaverius. Er
kwam ook een noviciaat, een fröbel
en naaischool. Na de tweede wereld
oorlog kwamen er gezinnen met kinde
ren in Nederland terug. De ouders
hadden veel zorg over die kinderen,
die in de kampen praktisch geen on
derwijs hadden gehad en nu geen aan
sluiting bij de Nederlandse scholen
vonden. Dit werd ongezocht het begin
van een internaat voor gerepatrieerde
kinderen van verschillende leeftijden.
Zij vonden onderdak en onderwijs bij
de Ursulinen totdat zij elders het ge
wone onderwijs konden volgen. Half
weg werd tenslotte ook weer te klein
- Jakarta, 18 januari 1984
door Mère Francoise Boom, O.S.U.
en de Zusters verhuisden naar Drie
bergen, waar het Missiehuis nu onge
veer vijftig Ursulinen herbergt.
Laten wij nu terugkeren naar "Welte
vreden", dat zich steeds meer uit
breidde: Sukabumi, Cheribon, Pekalon-
gan, Purwokerto en Bidara Tjina, waar
een nieuw weeshuis werd gebouwd.
Het waren niet alleen kinderen van de
gegoede families die op de scholen
werden aangenomen, maar ook de
heel eenvoudige en arme mensen,
zonder onderscheid van ras, stand en
godsdienst. Katholieken, protestanten,
boeddhisten, islamieten, dochters van
ministers en van koeli's uit de haven
zaten naast elkaar op de schoolban
ken. In 1929 yiel een belangrijke be
slissing. De Ursulinen zouden zich in
het vervolg zoveel mogelijk wijden aan
de opvoeding van de Indonesische
jeugd en daarbij het werk ten dienste
van het Europese kind geenszins los
laten. Er kwamen Hollands-Inlandse,
Hollands-Chinese en Hollands-Soen-
danese scholen.
Op de overval op Pearl Harbour door
de Japanners op 8 december 1941
volgde een smartelijke periode van
oorlog en bezetting. De Europese
scholen werden gesloten. De meeste
Europeanen werden in concentratie-
Het wapen van de leerlingen van de
scholen van de Zusters Ursulinen, met
het devies "Serviam". (Ik zal dienen)
kampen samengedreven, waar zij vele
ontberingen, lijden en vernederingen
te verduren hadden. Ook de Ursulinen
deelden in de dwangarbeid die de Ja
panners de vrouwen oplegden: patjol-
len op het veld, bomen vellen, putten
graven, straat vegen, sloten, riolen en
beerputten reinigen, nachtwacht lopen
Maar ook zorgden zij voor de
vrouwen en kinderen en verzamelden
zij hun lotgenoten voor het gemeen
schappelijk gebed, als dat tenminste
toegestaan was. Zij stonden heel wat
mannen en vrouwen in het stervensuur
bij, want in de vrouwenkampen waren
geen priesters, wel doodzieke mannen,
die de Zusters dan moesten verzorgen.
Zeventig Ursulinen kwamen er om van
honger, ziekte en ellende.
Toen de Zusters in 1945/46 uitgeput uit
de concentratie kampen kwamen, heb
ben zij zonder enige rust te nemen,
Tekening van de S.M.P. - S.M.A. "Santa Ursula" aan het voormalige Waterlooplein, toen
heette de school H.B.S. "Prinses Juliana".
14
