Nieuwe boeken over
een oude kwestie
INDISCHE
NEDERLANDERS
BOEKBESPREKING
Annemarie Cottaar en
Wim Willems
een onderzoek naar beeldvorming
De belangstelling voor de eindfase van
het Nederlands koloniale rijk in Azië
uit zich de laatste tijd in een bijna
eindeloos aanhoudende stroom publi-
katies over hetgeen zich in die tijd
heeft afgespeeld. De nieuwste boeken
die op dit gebied het licht zagen zijn:
DE NIEUW-GUINEA KWESTIE
Aspecten van buitenlands beleid en
militaire macht.
Op 26 juni j.l. promoveerde aan de
Rijksuniversiteit te Leiden drs. P. B. R.
de Geus tot doctor in de Rechtsge
leerdheid op bovengetiteld proefschrift.
Toen op 27 december 1949 de souve-
reiniteit over Nederlands-lndië werd
overgedragen aan de nieuw gevormde
Verenigde Staten van Indonesië, werd
het gebied van de residentie Nieuw-
Guinea daarbij uitgesloten.
Dit leidde tot een conflict dat allengs
heviger en emotioneler werd.
Deze kwestie is het object van de stu
die van Dr. De Geus over het terzake
gevoerde beleid.
Van Nederlandse zijde werden drie ar
gumenten aangevoerd om Nieuw-Gui-
nea gescheiden te houden van de
nieuwe Indonesische staat:
1Volksplantingen van Indo-Europea
nen om zich op het "lege" Nieuw-
Guinea te vestigen teneinde te ont
snappen aan de bevolkingsdruk op
Java en in de tropen te kunnen blij
ven wonen onder Nederlands gezag;
2. Veiligstellen van Nieuw-Guinea voor
het Westers kamp toen Indonesië in
de jaren vijftig een steeds meer
linkse koers ging varen;
3. Het argument van de zelfbeschik
king van de Papoea-bevolking. Aan
de orde kwam toen het zelfbeschik
kingsrecht, terwijl het Handvest van
de Verenigde Naties slechts spreekt
over het beginsel van zelfbeschik
king.
Het werd echter steeds duidelijker, dat
de taxatie van Nederland in de Nieuw-
Guinea kwestie foutief was wat be
treft de politieke verhoudingen in de
wereld. Reeds in het laatste jaar van
het conflict werd twijfel uitgesproken
over de waarde van de Amerikaanse
toezegging van militaire steun.
Dr. De Geus concludeert in zijn proef
schrift, dat het beleid inzake Nieuw-
Guinea niet op zichzelf stond maar
evenals ten opzichte van Indonesië in
de jaren 1945-1949 voortkwam uit con
stante factoren in de Nederlandse bui
tenlandse politiek, als één waarvan de
aversie tegen machtspolitiek geldt.
Door de initiatieven van de presiden
ten Kennedy en Soekarno kwam de
kwestie Nieuw-Guinea op 15 augustus
1962 tot een oplossing.
Op te merken valt nog, dat de rol van
het Nederlands parlement in de kwes
tie Nieuw-Guinea betrekkelijk gering
is geweest.
Het proefschrift besluit met de zin:
"Voor de staatsburger met belang
stelling voor de buitenlandse politiek
is het geen geruststellende gedachte,
dat zowel inzake de Indonesische on
afhankelijkheidsstrijd als in de kwestie
Nieuw-Guinea dat beleid tot niets heeft
geleid, maar wellicht is dat fiasco toe
te schrijven aan het nastreven van
ijdele doelen".
De auteur geeft in zijn dissertatie,
waarin hij veel nieuwe feiten aan het
licht brengt, tevens een historisch
overzicht van 31/2 eeuw Nederlandse
bemoeienis met Nieuw-Guinea.
Dr. De Geus werd in 1929 geboren te
Rotterdam. In 1946 ging hij naar de
marine. Hij verbleef in Nieuw-Guinea,
eerst in 1951-1952 aan boord van Hr.
Ms. Johan Maurits van Nassau. De
tweede keer duurde het verblijf drie
jaar. Ruim twee jaar daarvan diende
De Geus als transportofficier op de
basis Biak, de rest als eerste officier
van de marinierskazerne Manokwari.
De Geus studeerde in Rotterdam be-
drijfs-economie. In 1977 werd hij Di
recteur-Generaal Economie en Finan
ciën bij het Ministerie van Defensie.
Van augustus 1980 tot september 1981
was hij Minister van Defensie. Sinds
juni 1982 is Dr. De Geus in dienst bij
de Europese Gemeenschappen als
Directeur-Generaal van het Bureau
voor de Statistiek te Luxemburg.
Tevens is hij lid van de Raad van Be
stuur van TNO.
"De Nieuw-Guinea kwestie - aspecten
van buitenlands beleid en militaire
macht" f 35,porto f 5,25
ONS LAATSTE OORLOGJE
Nieuw-Guinea; de Pax Neerlandica, de
diplomatieke kruistocht en de vervlo
gen droom van een Papoea-natie,
door John Jansen van Galen.
De bewogen laatste fase van het Ne
derlands bewind over westelijk Nieuw-
Guinea werd door de auteur gerecon
strueerd aan de hand van tientallen
gesprekken met politici, (ex)-militairen,
bestuursambtenaren, Papoea's en an
deren. GeilImet vele foto's.
Prijs f 29,50, porto f 5,25.
MISLEIDING OF ZELFBEDROG
Het Nederlandse beleid ten aanzien
van Nieuw-Guinea - door Ronald Gase.
Het boek is mede gebaseerd op ge
sprekken die de auteur voerde met
o.a. de premiers Schermerhorn, Beel,
Drees en De Quay, oud-ambassadeur
Dr. van Rooijen, Schmelzer en minister
Luns. Bovendien kon hij als eerste ge
bruik maken van de dagboeknotities
van oud-premier De Quay uit de jaren
1959-1962. Speciale aandacht wordt
gegeven aan twee centrale vragen, na
melijk hoe het mogelijk was dat het
geschil zo hoog is opgelopen en waar
om mr Luns zijn beleid zo lang heeft
kunnen doorzetten. GeilImet foto's.
Prijs 27,50, porto 4,25.
ZOJUIST VERSCHENEN
Annemarie Cottaar (historica) en Wim Willems (literatuur
wetenschapper) werpen een nieuw licht op de eerste fase
van het assimilatie-proces van de Indische Nederlander.
Een kritisch onderzoek naar wat er in de literatuur over de
Indo-Europeaan in de koloniale samenleving werd geschre
ven en de wijze waarop in krantenartikelen, enquetes e.d.
werd gereageerd op de komst van de repatrianten.
Prijs f 22,50, porto f 4,25
BOEKHANDEL MOESSON - Pr. Mauritslaan 36 - 2582 LS Den Haag
32
