wi
J!
24 augustus
1945
bevrijding
-V- 1
5'i 'fiè/E'*
Enkele jaren geleden verscheen
van de hand van de heer F. van
Dijk uit Makkum een origineel
uitgevoerde bundel kampherin
neringen van Si Rengo Rengo.
Sindsdien is het zijn streven ge
weest deze kampervaringen door
middel van dagboeken, docu
menten e.d. gegevens zo com
pleet mogelijk te maken.
Ter gelegenheid van de bevrij
dingsherdenking zond de heer
Van Dijk enkele fragmenten uit
zijn verzameling. Wij laten hem
nu eerst zelf aan het woord.
Na de uitgave over Si Rengo Rengo, het burgermannenkamp op Noord Sumatra,
bereikten mij allerhande reacties in de vorm van dagboeken, foto s, brieven,
gegevens, plattegronden, naamlijsten, etc. etc. Ik begon mij te realiseren, dat wij
maar een tipje van de ijsberg hadden gepubliceerd. In Si Rengo Rengo waren
bijna alle geïnterneerde mannelijke burgers van Noord Sumatra samengebracht,
hun vrouwen en kinderen waren te vinden in de Aik Paminke-kampen I, II en III.
Alle geïnterneerden waren toen dus in een gebied met een straal van ong. 50
km verzameld. Iedere publicatie over een deel ervan is dus automatisch ver
weven met het geheel.
Actief speurwerk leverde dagboeken, plattegronden, tekeningen en verschillende
Japanse mededelingen en publicaties op. Bovendien een donatie van een dag
boek, aaneengesloten en met plattegronden, over Uniekampong, Belawan Estate
en Si Rengo Rengo.
De gegevens, die in mijn bezit zijn en komen, worden samengevoegd per kamp
en op datum. Op deze manier is ieder dagboek, onderdeel ervan en zelf ieder
gegeven op zijn plaats onder te brengen. Zo ontstaat een geheel, waarin één
gebeurtenis op verschillende manieren bekeken kan zijn.
Drie voorbehouden moet ik maken:
Privé-zaken, -gedachten e.d. horen hier niet in thuis, worden dus niet gepubli
ceerd. Voor kwetsende dingen geldt hetzelfde, publicatie kan nodig zijn, maar
dan anoniem.
Er moeten onder ons nog tonnen informatie aanwezig zijn, doe er wat positiefs
mee, want het kan gebruikt worden om onze geschiedenis te beschrijven, waar
door sommigen van ons behoed kunnen worden voor zenuwziekten of erger.
Gun de inhoud aan ons allemaal en behoud de originelen zelf, of geef ze aan
musea, ik houd me aanbevolen.
Fondsen of subsidies voor mijn werk zijn er nog niet. Tot nog toe heb ik alles
op eigen initiatief en kosten bereikt. Daarom: alle hulp is welkom. Gegevens,
dagboeken, manieren om autoriteiten te bereiken en te overtuigen, bundeling
van krachten, enz. Samen moeten we dat toch kunnen I
Met dank aan Moesson en aan iedereen die mij tot nu toe hielp, bied ik U hierbij
het weinige aan dat mij ter beschikking staat, in verband met 24 augustus a.s.
Voor de meeste mensen in onze kampen kwam de "bevrijding" als een anti
climax. Anders dan in Nederland waar clandestien nieuws en vertrouwde eigen
omgeving een uitbundig feest mogelijk maakten, waren wij sinds maanden vrij
wel absoluut geïsoleerd en na vele gedwongen verhuizingen volkomen uit het
vertrouwde dagelijkse beeld verdreven, vernederd en verpauperd, apathisch en
zonder gezag. De isolatie maakte dat deze dag (9 dagen na het eind van de
oorlog begon als iedere andere dag. De vreugde over het eind van de oorlog
werd getemperd door ongeloof. Het kon niet gecontroleerd worden, want de
communicatie- en transportmiddelen bleven in Japanse handen en onder hun
beheer. Wij hadden noch het gezag, noch de macht, laat staan de moed, om
ons lot in eigen handen te nemen. Het was immers bijna zeker dat de Geallieer
den onze verblijfplaats niet kenden. Het enige, dat een aanwijzing kon zijn dat
we werkelijk weer menselijk behandeld zouden worden, was de uitdeling van
meer voedsel en vooral van medicijnen.
Hoewel ik alleen voor Noord Sumatra kan spreken, denk ik dat soortgelijke om
standigheden gemaakt hebben, dat 24 augustus, de bevrijdingsdag voor hon
derdduizenden Nederlanders in Indië, nooit gevierd en vaak slechts op wille
keurige momenten herdacht is als een zuiver persoonlijke aangelegenheid.
F. VAN DIJK
A-O A
Het hijsen van de Nederlandse driekleur in
Si Rengo Rengo, 25 aug. 1945, 's morgens
6 uur.
SI RENGO RENGO
F.v.G., 18 jaar, bij vader in hong 3
24 augustus 1945. 's Morgens is het
vrij rustig. Toch ben ik bezig met alles
te repareren en schoon te maken, zon
der nadenken, 's Middags worden in
eens alle doktoren en hongcomman-
danten opgeroepen en 5 minuten later
breekt er een behoorlijke regenbui los.
Midden onder de bui horen we ineens
in hong 2 een driewerf hoera en nog
een keer en nog eens I Wat zou dat
zijn, vragen we ons af Weer een ver
hoging van rantsoen, vlees, een kar
bouw soms? Of zou het toch heus
waar zijnOngeduldig komen de
mensen naar het midden van de hong,
maar onze hongcommandant is er nog
niet.
Daar komt hij aan in de stromende
regen, drijfnat, geen regenjas, broek
hoog opgestroopt, blote voeten, een
oude helmhoed op zijn hoofd, doch nu
kan het niet deren: "Heren de oorlog
is voorbij schreeuwt hij door de
24 augustus 1945: Noord Suma
tra, Rantauprapat en omgeving:
- Si Rengo Rengo - ong. 1650
"mannen" van 10 jaar en ou
der uit heel N. Sumatra;
- Aik Pamienke I - ong. 1000
vrouwen en kinderen uit Atjeh,
Gloegoer, P. Brayan D en
Tandj. Balei;
- Aik Pamienke II - ong. 2500
vrouwen en kinderen uit Gloe
goer, P. Brayan A, B en C;
- Aik Pamienke III - ong. 1700
vrouwen en kinderen uit Bras-
tagi, Siantar en Tapanoeli
Al deze kampen waren degelijk
gebouwd uit bilik (gevlochten
bamboe) en enkeldak atap en
stonden op punt van instorten.
- Padang Halaban - ong. 160
mannen, gijzelaars, gevestigd
in koeliehutten.
8
