4jolvezdi
De zeevaartkundige cursus
bij de Koningin Wilhelminaschool te Batavia
reizen
i
-
Welke oud-Bataviaan kent niet de Koningin Wilhelminaschool aan de Vrijmetse-
laarsweg te Weltevreden? Komende van het Waterlooplein had men aan de
linkerzijde van die weg het gebouw van de vrijmetselaarsloge De Ster in het
Oosten en aan de overzijde het paleis van Daendels (met de bouw begonnen
in 1809 en anno 1828 uiteindelijk voltooid) met het standbeeld van Jan Pieterz.
Coen. De jongens en meisjes in die tijd spraken over de K W S als zij het had
den over de Koningin Wilhelminaschool. Enkelen wisten nog te vertellen dat ook
hun moeder of tante in de eerste jaren na de oprichting van de school daar on
derwijs had genoten.
Bij gouvernements besluit van 29 april
1901 no. 16 werd te Batavia onder de
naam Koningin Wilhelminaschool, een
inrichting voor middelbaar en vakon
derwijs opgericht, bestaande uit een
hogere burgerschool met driejarige
cursus met daaraan verbonden een
eenjarige handelscursus - dat was de
afdeling A, en de afdeling B bestond
uit een cursus tot opleiding van ma
chinisten, bouwkundigen en mijnbouw-
kundigen. Bij wijze van proef werden
op deze dagschool ook meisjes als
leerlingen toegelaten tot de afdeling
A, mits hierdoor geen splitsing van
klassen in parallel-afdelingen nodig
zouden worden. Immers, in Batavia be
stond sedert 2 oktober 1882 reeds
een HBS met driejarige cursus voor
meisjes.
De Koningin Wilhelminaschool werd
op 18 juli 1901 geopend en zij begon
met 42 leerlingen, waaronder 5 meis
jes, in de afdeling A, en 106 jonge
lieden in de afdeling B namelijk: op
de machinistencursus 74, op de cur
sus voor bouwkundigen 28 en op die
voor mijnbouwkundigen 4, welke 106
leerlingen over de de 3 cursussen van
elk drie klassen waren verdeeld. De
directeur der school was de heer
M. G. Hoekstra.
Na 1906 werd de opleiding voor stuur
lieden ter koopvaardij aangepakt op
de Koningin Wilhelminaschool. Bij wij
ze van proef werd een driejarige cur
sus voor de zeevaartkunde toege
voegd aan de school teneinde aan de
Indische jongen de gelegenheid te
geven zich voor het zeemansvak te
bekwamen.
De eerste of "aanvangsklasse" viel
samen met het derde studiejaar der
hogere burgerschool van de afdeling
A. Tot de aanvangsklasse werden
jongelieden toegelaten die op een ho
gere burgerschool tot de 3e klasse
waren bevorderd met minstens geheel
voldoende cijfers voor wiskunde.
Tot het tweede jaar van de cursus wer
den, behalve de leerlingen die de aan
vangsklasse met succes hadden door
lopen, ook toegelaten jongelieden, die
op een hogere burgerschool met vijf
jarige cursus tot het 4e studiejaar
waren bevorderd en bij een bijzonder
examen, af te nemen bij de zeevaart
kundige cursus hadden doen blijken
van voldoende kennis der wiskunde.
Het tweede jaar van de zeevaartkun
dige cursus werd bestemd voor de
praktische opleiding van de leerlingen
aan boord van een stoomschip der
Koninklijke Paketvaart-Maatschappij of
van de Gouvernements Marine, een
civiele marine van het Gouvernement
van Nederlands-lndië.
In het derde jaar van de cursus werd
het theoretische zeevaartkundig on
derwijs gegeven, waarna de leerlingen
zich konden onderwerpen aan het
examen voor 3e stuurman Grote
Stoomvaart.
Om tot de zeevaartkundige cursus te
kunnen worden toegelaten, moesten
de kandidaten bij een geneeskundig
onderzoek lichamelijk geschikt voor
de zeedienst worden bevonden.
Op de zeevaartkundige cursus werd
schoolgeld geheven volgens het tarief,
geldende voor de afdeling B der Ko
ningin Wilhelminaschool.
Bij de aanvang van het schooljaar
1907/1908 melden drie kandidaten zich
voor de aanvangsklasse van de zee
vaartkundige cursus. Als leraar theo
retische en praktische zeevaartkunde
werd op 15 mei 1909 aangesteld de
heer W. H. Broekhuysen, en op 24
november 1910 de heer H. C. Ykema,
Gezaghebber Gouvernements Marine.
Na beëindiging van de eerste drie
jarige opleiding aan de zeevaartkun
dige cursus in 1910 werden 4 kandi
daten geëxamineerd en zij allen be
haalden het diploma van 3e stuurman
Grote Stoomvaart. In het jaar daarop
slaagden 2 leerlingen.
Er was jammer genoeg onvoldoende
liefhebberij voor dienstneming bij de
scheepvaart.
Bij de aanvang van het schooljaar
1911/1912 werd de Koningin Wilhel
minaschool gesplitst in twee geheel
zelfstandige onderwijsinrichtingen te
weten: 1. de Prins Hendrikschool (de
vroegere afdeling A, hogere burger
school met driejarige cursus met daar
aan verbonden tweejarige handels
cursus en de driejarige cursus voor de
zeevaartkunde) en 2. de Koningin Wil
helminaschool (de vroegere afdeling
B, die op ulto. 1911 355 leerlingen tel
de t.w. 136 voor werktuigkunde, 210
voor bouwkunde en 9 voor mijnbouw
kunde).
Naar het schoolgebouw van de Prins
Hendrikschool, dat ook aan de Vrij-
metselaarsweg te Weltevreden was
gelegen, verhuisden 211 leerlingen
waaronder 185 voor de hogere burger
school met driejarige cursus, 17 voor
de tweejarige handelscursus en 9 leer
lingen voor de driejarige zeevaartkun
dige cursus. Door deze verhuizing
kwam er een einde aan de opleiding
voor stuurlieden ter koopvaardij aan
de Koningin Wilhelminaschool te Ba
tavia.
JAN NIEBORG
NIEUW ADRES
Laan van Meerdervoort 610
2563 BN DEN HAAG
Telefoon 070 - 46 89 50 of 070 - 25 68 60 61
Wij werken kosteloos
uw eigen reisschema uit I
Kerstvluchten naar TORONTO I
heen: 20-12-1984
O)
CO
O
CANADA
terug: 2-1-1985
Edmonton retour v.a.
1.649,—
U.S.A.
Calgary
- 1.649,—
New York retour
v.a.
865,—
Vancouver
- 1.689,—
Los Angeles
1.530,—
65+ tarieven
San Francisco
Halifax Montreal
retour
v.a. -
1.430,—
Toronto retour v.a.
1.099,—
60+ tarieven
Winnipeg
- 1.399,—
Chicago retour
v.a.
899,—
Edmonton
Los Angeles
1.499,—
Calgary
- 1.499,—
Houston
1.499,—
Vancouver
- 1.599,—
Atlanta
1.198,—
INDONESIË. Jakarta retour vanaf f 1.950,Inclusief reisverzekering,
reistas, incheckservice op Schiphol. Vertrek op: 19-10, 3-1116-11,21-12
AUSTRALIË. Brisbane Sydney Melbourne retour
vanaf 2.795,laagseizoen, 3.075,hoogseizoen
Perth retour vanaf 3.251,hoogseizoen, 2.893,laagseizoen.
Familie over laten komen Australië retour vanaf 3.400,
Indonesië retour vanaf 2.418,
8
