uit panje
ic
YAYASAN
PENYAYANG BINATANG
9
Eigenlijk zou dit een stukje zijn dat in het herdenkingsnummer had moeten staan,
want het houdt een kleine terugblik in. Gisteren sprak ik een kennis (ook "van
daar") die hier in Spanje woont en me vertelde, dat ze o.a. laboe siam in haar
tuin had. "Idioot eigenlijk," zei ze, "maar ik kon het niet laten: een levende her
innering aan de bezettingstijd in Bandoeng."
En daar was ik plots weer helemaal
terug in de Bandoengse jaren, toen we
zo grandioos vindingrijk waren in het
bedenken van allerlei wat de dagelijk
se pot kon verschaffen en aanvullen
(en dan zo goedkoop mogelijk, want
zeer schaars was het geld). Als we
toen geen laboe siam gehad hadden!
Wat een mogelijkheden hield die voor
dien zo weinig gewaardeerde vrucht
in I Wat maakte je er al niet van I In
fijne sliertjes gesneden werd ze een
surrogaat voor bami. Ze werd het
voornaamste bestanddeel van gado-
gado en petjel. Ik leverde toen op be
stelling sla-schotels, mayonaise van
klapperolie en eendeneieren (geen van
mijn afnemers heeft ooit kritiek ge
leverd en ook heeft er niemand tyfus
van opgelopen). Het hoofdbestanddeel
was oebi of ketella en laboe, in kleine
stukjes gesneden. Ik deed er schijfjes
door van heel jonge djagoengkolfjes,
iedereen werd er lyrisch over, en ik
had nooit gebrek aan bestellingen.
Je creëerde een zalige drank van dje-
roeksap met ananas en gekookte la
boe, waar je kleine bolletjes uit schep
te. Je maakte klappertaart van laboe
slierten door een beslag van santen
en eendeneieren. Droogde je schijven
laboe dan bakte je ze in plaats van
vlees, met uien en bawang poetih (en
soms een tomaat) en je had een soort
hachee. Enz. enz. Ettelijke variaties
kon je uitdenken voor het bereiden
van laboerecepten, zowel zoet als
hartig. Behalve dan nog het gewone
gebruik in de sajoer en als lalap. Ik
denk nog met weemoedige dankbaar
heid terug aan die peervormige licht
groene vrucht, die mij niets kostte,
want in de tuin had ik twee laboe-
planten die zich door de heg slinger
den, ik hoefde maar te plukken
Echter zo verwend zijn onze tongen
geworden, dat, toen ik onlangs op de
Spaanse markt een laboe kocht en die
ter consumptie gekookt had, ik er to
taal niets meer aan vond. Tja, zo zijn
we, nu willen we bloemkool en peultjes
en zelfs verse asperges en champig
nons.
Maar al heb ik dan geen behoefte
meer aan laboe siam, ik zal er toch
altijd een zwak plekje in mijn hart
voor behouden en ik kan me best
voorstellen, dat iemand zo'n plant in
z'n tuin wil hebben. Er is hier zoveel
wat het oude land "aan die groene
einder" weer in mijn herinnering terug
brengt.
In Fuengirola zag ik in een supermer-
cado plots guava, djamboe kloetoek.
Helaas waren het rijpe - en natuurlijk
at je ze vroeger alleen halfrijp - meng-
kel. In de tuin aan de Lembangweg had
den we twee grote bomen die over
vloedig vrucht droegen en ik placht
's middags, op één van de takken ge
ïnstalleerd en leunend tegen de stam,
al djamboe etend, mijn lessen te leren.
De kembang spatoes staan vol bloe
men, rode, rose, gele, zelfs witte met
purperen hart. En al de bougainvilles
bloeien in rijke overdaad. Ik zag
ergens een bougainville met helgele
bloemen, schitterend I Mijn vriendin
Corrie heeft een witte, die zag ik tot
nog toe alleen in Californië, in de
kloostertuin van Capistrano en in
Menado.
Mijn hart gaat open als ik een water
val van blauwe convolvulus zie, of
een boom met de hangende, witte kel
ken van de ketjoeboeng, die hier da
tura heet.
Hier op het terras van het flatje van
Ina, waar ik een poos "djaga roemah"
speel, zit ik omringd door vele plan
ten. Het is avond en boven mij welft
zich een tropische sterrenhemel. De
hitte van de dag is versmolten tot een
weldadige koelte. Wat kan een oud
mens gelukkig zijn met deze rust,
deze sfeer, met al deze geuren "van
toen froeher".
Want de melati gambir mengt haar
Laboe siam (ook waloeh siam of gembas
genaamd).
aroma met die van "dama da noche",
de plant met de trossen heel licht
groene sterrebloemetjes, die mijn moe
der vroeger Indische sering noemde.
Hier heet ze "dama da noche", dame
van de nacht, zo'n bekoorlijke naam.
De nachtwind waait om me heen, koel
en geurig. En o, wat hoor ik de kre
kels Zo goed is nog het leven voor
een oud geworden mens, ook al is er
soms een moment van weemoed, om
al wat voorgoed verleden werd.
Ik hoor de krekels sjirpen
in het duister,
Hun tonen klinken hoog en broos
als glas.
Ik kan niet slapen, en ik luister
naar al dat fluisterscherp tumult
in 't gras.
En ik herinner mij de vele malen
dat krekelkoren klonken, hoog en
hel en zacht,
en duizend sterren met de manestralen
een weefsel sponnen door de
tropennacht.
De Spaanse nacht is koel, het
diepe donker
is van de hoge krekelklank vervuld -
Er waren nachten, licht van
sterrenflonker
En al mijn weemoed is daar
eensklaps onverhuld -
MINNIE HOOGLAND-DE WINTER
AAN ALLE OUD-ATJEH BEWONERS
EN/OF GEÏNTERNEERDEN
De Stichting FETINA stelt zich ten doel
om zoveel mogelijk mensen te berei
ken, die vroeger in Atjeh gewoond,
gewerkt hebben en later ook de ge-
interneerden. Er zijn reeds een aantal
bekend, maar nog velen niet. Juist naar
deze mensen, die zich nog nergens
hebben gemeld, en/of bekend staan,
gaan de gedachten.
Het ligt dan ook in de bedoeling om
een contactdag te houden, en wel in
de vorm van een maaltijd op 2 decem
ber 1984 a.s. in het Groot Handels
Gebouw ENGELS te Rotterdam; tegen
over het Centraal Station en dus op
loop afstand te bereiken.
Bij voldoende deelname zijn de kos
ten 27,50 p.p. te storten op gironr.
44.110.67 t.n.v. bovengenoemde stich
ting met vermelding van uw naam,
adres (event, tel.nr.) en aantal deel
nemers. Gaarne opgave voor 20 okt.
a.s. of afspraak en inlichtingen bij
Mevr. J. Schmitz-Kuypers tel 08896-3186
(stichting "Dierenbescherming")
w.o. Dierenasiel te Jakarta o.l.v. Ibu
M. Supiah, heeft haar vertegenwoor
diging op de Burg. Keyzerlaan 105,
2262 BD Leidschendam, tel. 070 -
27 1541, gironr. 5654049.
