O
RECLAME
HET "HAGA PROCES"
TUNAS Trade, Tours Travel International B.V.
RUSTDAG
Het was hun zondagse ritje. Te
gen twee uur was het "kom" en
daar gingen ze, niet opgetogen,
niet met tegenzin, maar gewoon.
Soms vroeg hij "waarheen"dan
weer reed hij zonder te vragen.
Maar altijd eerst links, links en
dan door tot de grote weg. Daar
begon de wekelijkse tocht. Recht
door de baan op en dan steeds
maar gas geven of rechtsaf
langs weilanden en levensmoede
bomen of links de befaamde
maar platgereden toeristische
route met huisjes, laantjes, boer
derijtjes en veel fietsers. Ze wa
ren rechtsaf geslagen. Hij had het
eerst gevraagd.
"De koeien staan nog steeds
buiten", zei ze en stopte hem
een dubbel zoute in de mond.
"Zak" en hij haalde de trage
voorganger in, overschakelend
naar vier. "We hebben toch geen
haast?" De kinderen werden
voor de eerste keer gemaand
rustig te blijven. Hij reed weer
rustig en zij zei vragend "hée".
Dat was het moment dat alles
naar wens scheen en het auto-
gesprek een aanvang kon nemen.
Het werd een monoloog. Inder
daad moest hij op de weg letten,
maar dat was niet de oorzaak
van zijn zwijgen. Hij luisterde
liever. Naar zijn eigen gedachten,
haar samenvatting van de afge
lopen week en vooruitblik op de
komende dagen. En hij luisterde
naar de kinderen.
Ze bukte zich om haar beurs uit
de tas te halen. De patat-zaak
naderde. "Terug" vroeg hij en te
vreden snoepend werd "ja" ge
knikt. Hij werd gevoerd toen hij
met een rotgang over de grote
weg raasde. Spoedig waren ze
weer thuis. "Zo, we zijn weer
thuis", zei hij. "Ik ga even lig
gen", zei hij en de kinderen
gingen spelen.
RALPH
Begin oktober j.l. overleed in Bandung
Haji Adam Malik. Ex-Vice President
van de Republiek Indonesia, ex-lid van
de Partai Murba (een nationale com
munistische partij), die hij later verliet
om Haji te worden, mede-oprichter van
Persbureau "Antara" en een van de
jongelieden die Soekarno en Hatta
"ontvoerden" en naar Rengosdengklik
brachten, waar zij hen wisten te over
reden om de onafhankelijkheid van de
Republiek Indonesia te proclameren.
Een proclamatie, die zowel de gealli
eerden als de Japanse bezetters - met
uitzondering van de Vice Admiraal
Maeda - oorspronkelijk in het verkeer
de keelgat schoot.
Hij was ook de man, die na de val van
Soekarno een einde wenste te maken
aan het turbulente verleden van de
Republiek Indonesia en aandrong op
de beëindiging van de z.g. "confron
tatie" met Malaysia. Hetgeen ook
spoedig gelukte, omdat in feite geen
van beide partijen een werkelijke grief
tegen de ander had.
Adam Malik was een man van de
vrede. Een groot man. Te groter,
omdat hij, ondanks een zeer beschei
den schoolse opleiding, zeer grote da
den tot stand wist te brengen. Met zijn
heengaan heeft Indonesië een belang
rijk verlies geleden.
Hij overleed aan lever-kanker, een
pijnlijke en slopende ziekte. Waarvoor
hij tevergeefs genezing zocht in Lon
den, de U.S.A., Japan en tenslotte bij
dr. Simons Goenawan te Bandung. Ter
vermijding van misverstand moge ik
hierbij aantekenen dat dr. Simons Goe
nawan niet dezelfde is als de bekende
dr. Goenawan van Cisarua, die kanker
lijders genas met een aftreksel van de
Bijna vijftig jaar geleden heeft er een
Japans oorlogsmisdrijf plaats gevonden
te Bandjermasin (Borneo) dat geleid
heeft tot het proces dat bekend staat
onder de naam "Haga Proces" naar
Dr. B. J. Haga, toenmalig gouverneur
van de Zuider en Ooster afdeling van
Borneo.
Midden juni 1943 werd door de Japan
ners in Bandjermasin een massa-arres
tatie verricht. Ongeveer 250 man zou
den zijn gearresteerd waaronder zeven
leden van de Bazelse zending.
De arrestatie zou in verband hebben
gestaan met een vermeend spionage
complot en het aanwezig zijn van een
ondergrondse organisatie welke een
opstand zou dienen te leiden bij het
arriveren van de geallieerden. Een
twintig tot dertigtal zou na verhoor zijn
vrijgelaten. Ongeveer dertig mensen
zouden, al of niet ten gevolge van de
ondergane verhoren, zijn overleden.
Alle anderen zouden zonder vorm van
proces zijn geëxecuteerd. Veel van de
giftige Singkong Gendruwo. Ik heb een
van de genezen patiënten persoonlijk
ontmoet. Zij leed aan tongkanker en
was volkomen genezen.
Na Maliks dood betuigde de familie
door middel van de kranten haar bij
zondere dank aan dr. Simons Goena
wan voor diens toewijding en hulp (die
helaas in dit geval niet had mogen
baten). Ondanks die dankbetuigingen
ontstond er een merkwaardige rel in
medische kringen. Waarin zelfs een
onderzoek werd geëist inzake de "niet-
wetenschappelijke wijze" waarop dr.
Simons de aan Malik toegediende me
dicijnen mengde. Er werd zelfs al ge
sproken over een "Medische Tucht
raad". Voor de familie moet al dat ge
krakeel (want dr. Simons verdedigde
zich uiteraard ook in de kranten) een
zeer pijnlijke zaak zijn geweest.
Gelukkig duurde de rel niet lang en
werd zij van het program afgevoerd
ten bate van ander gekrakeel, o.a. na
tuurlijk over de wereld-economie waar
je wel maanden of zelfs jaren over
kibbelen kunt, omdat - naar het schijnt
behalve in Amerika - niemand een op
lossing weet voor de steeds misluk
kende pogingen om een weg naar een
nieuwe welvaart te vinden. Maar pijn
lijk was het wel. Zo dacht ik tenminste.
Een dezer dagen had ik een toevallige
ontmoeting met een medische vriendin,
die niet onder de indruk bleek van de
rel.
"Ach", zei ze, "dat is toch allemaal
een pracht reclame geweest voor
Simons. Die zal nu wel heel wat nieu
we patiënten krijgen, die nog nooit
van hem gehoord hadden
AGUS DARUCH
geëxecuteerden zouden hebben be
hoord tot de krijgsgevangenen en bur
gers die samen met de gouverneur van
het gebied in begin 1942 werden ge-
interneerd.
Na de Japanse bezetting is de gewezen
Japanse commissaris van politie te
Bandjermasin als de meest verantwoor
delijke voor de massamoord aange
wezen en door de Temporaine Krijgs
raad ter dood veroordeeld.
Om te komen tot een zo volledig mo
gelijk documentair verslag van het ge
beurde, zoek ik contact met mensen
die gegevens kunnen verstrekken over
het toen voorgevallene.
J. L. HEY, J. Catsstraat 99, Voorburg,
telefoon 015 -56 93 30 070-87 23 02.
385 Beeklaan Telex: 34193 tunas nl.
2562 AZ DEN HAAG Telefoon 070 - 63 92 27 63 89 94
Uw Indonesië en Verre Oosten reis op de maat van uw beurs en wen
sen gesneden
Agent voor Europa van P.T. TUNAS INDONESIA TOURS TRAVEL Jakarta
kantoren: Medan, Padang, Yogya, Surabaya, Bali, Ujung Pandang, Bandung,
Singapore, Hongkong, USA.
4
