m&m V:m
OPSPORING VERZOCHT
Bovenstaande foto van een bijeenkomst van notabelen van het plaatsje Paloe (Celebes) en leden van de medische staf
van het KNIL dateert uit 1925 of 1926. De namen van degenen die er op voorkomen zijn niet bekend. Wie van de lezers
zou er iets over kunnen vertellen
Er verscheen zelfs een geestdriftige
brief, door een frans danskundige ge
schreven aan zijn nicht, welke aldus
luidde; vrij vertaald: "Lieve Nicht,
reeds in tal van dagbladen heeft men
gesproken over de kleine javaanse
danseressen. Men heeft U haar kos
tuums beschreven, wat er vreemds,
edels, traags, geheimzinnigs, gods
dienstigs in haar dans is. Mij heeft
voornamelijk één ding getroffen, nl.
dat haar lenigheid en buigzaamheid
niet die zijn van onze danseressen en
gymnastici. Die der javaanse dans
meisjes is, om zo te zeggen, inwen
dig en verraadt zich alleen naar buiten
door het beschrijven van lijnen, veel
langzamer en zachter, dan bij onze
dansen."
Minder overtuigend uitte zich de be
wondering voor de javaanse muziek.
Men vond deze wel aardig en bijzon
der, zodat ieder muziekstuk een be-
leefdheidsapplausje uitlokte, waaraan
de muzikanten zeker niet in hun vader
land gewend waren. Zelfs als de
Soendanezen een rondgang door de
javaanse kampong maakten met hun
trommels en angkloengs, zoals op de
omslag van Raoul's boekje staat af
gebeeld, dromden de europese be
zoekers in massa's achter hen aan.
Doch onze echt-hollandse correspon
dent vond het toch maar een raar or
kest met zijn klokjes en rijk versierde
bamboetrommels. Het gekst vond hij
de bonang, die hij voor een reeks om.
gekeerde koperen "kastrollen" of
braadpannen uitmaakte. Ter veront
schuldiging moge het volgende ge
schreven worden. Toen ik in 1935 mijn
vroegere leermeester prof. Huizinga
bezocht, toonde hij mij het pas ver
schenen boek van J. Kunst over de
javaanse muziek. Doch de grote ge
leerde verklaarde de javaanse muziek
wel te bewonderen, maar zich als leek
buiten staat te voelen, van dit twee
delig werk iets te begrijpen.
Er was in 1889 echter een jong frans
musicus, de 27-jarige Claude Debussy
(1862-1918), die dag aan dag de Kam
pong Djawa bezocht, om naar de zang
en muziek met aandacht en overgave
te luisteren, en er van te genieten.
Vooral de gamelan-muziek voor de vier
javaanse danseresjes kon hem in hoge
mate boeien. Dagelijks trok hij er heen
"om er te speuren naar het geheim,
het innerlijk verband van deze ijle,
zoete muziek, met haar schier smarte
lijke vluchtigheid". In Pahlen's Wereld
geschiedenis der Muziek, leest men
op blz. 330: "een rustpunt von De
bussy merkwaardigerwijze in de cul
tuur van het verre Indonesië. Niet dat
hij ooit het verre Oosten bezocht.
Maar van tijd tot tijd bracht een ja-
vaans gamelan-orkest of een andere
groep oosterse musici een bezoek
aan Parijs. Ze maakten op Debussy
een onvergetelijke indruk. Hij voelde
intuïtief, hoe hier een muziekcultuur
van duizenden jaren zich uitte met
middelen, waarvan de geheimen zich
met geen europese schoolwijsheid lie
ten doorgronden. Staat Claude Debus
sy aan het begin der nieuwe muziek
van Europa, dan heeft hij daartoe ook
van de javaanse muzikanten geleerd.
Onbedoeld heeft de nederlandsch-in-
dische regering, door het uitzenden
van javaanse musici en zangeressen
naar de parijse Wereldtentoonstelling
van 1889 de deur geopend voor de
invloed der javaanse muziek op de
toonkunst van het Westen.
Op de Wereldtentoonstelling te Parijs
van 1900 poogde Nederland ook aan
de beeldende kunst der Javanen meer
bekendheid te geven. Op advies van
prof. Pleyte werden gipsafgietsels in
gezonden van de tjandi Sari (tussen
Djokja en Solo). Zij trokken toen zeer
de aandacht en met name de grote
beeldhouwer Auguste Rodin zou er
zich zeer voor geïnteresseerd hebben.
Evenwel is van invloed dier hindoe-
javaanse beelden op het werk van
Rodin niets te bespeuren. Hij had zich
toen trouwens reeds gevormd aan de
hand van de Grieken en Michel Ange-
lo. Debussy stond in 1889 nog maar
aan het begin zijner carrière, Rodin
naderde het einde van de zijne.
Van de 25e CIE-KNIL-A.A.T.
Willen de mensen die gediend
hebben bij dit onderdeel in Me-
dan, Sumatra, zich s.v.p. in ver
binding stellen met de Reünie
Commissie 25 A.A.T.
p/a A. van Ast, Stadhoudersring
176, 2713 GH Zoetermeer, tel.
079- 16 80 83, na 20 uur.
27
