KUMIS KUCING DOOR DE EEUWEN HEEN
door: JAN A. KRANCHER (slot)
Research in andere landen
De Duitsers zijn altijd actief geweest op het gebied van onderzoek in medica
menten van plantaardige oorsprong. Zo ook met het navorsen van de kumis
kucing. Ik heb gegevens in mijn bezit geschreven in 1933, '35, '38, '59, '62 en
1979. In 1933 beschreef Keiler de plant en noemde het een onschadelijk diureti
cum. Het was Madaus die verklaarde hoe de Latijnse naam O. stamineus afge
leid werd. Het komt van het Grieks "orthos" of te wel "recht" en van "siphon",
dat "hevel" betekent, gebaseerd op de rechte bloemkroon.
"Stamineus" staat voor "stamen like" of te wel "meeldraadachtig". De plant is
erg populair in Indië, voornamelijk tegen aandoening van de blaas en nieren,
zoals nephro-and cystoliathiases, albuminuria, heamaturia en ronale hydrops.
Volgens antwoorden op een uitgezon
den enquete is kumis kucing ook goed
voor lijders aan lever en gal ziekten,
vooral cholelithiasis, diabetes mellitus,
rheumatiek van de gewrichten, jicht en
tegen artheriosclerosis. Kurzen ver
wierf een patent op zijn uitvinding van
"rhomoid crys'tallen", die hij uit kumis
kucing onttrok en hij had hiermee ont
zettend veel moeite. Ook ontdekte hij
dat de glycoside orthosiphonin, die
Van Itall'ie vond, eigenlijk geen glyco
side was maar een alcohol. Tan, een
indonesische geleerde van Chinese af
komst en studerende in Duitsland, heeft
met een duitse collega heel wat over
deze plant gepubliceerd. Ze verklaren
o.a. dat Java thee een "probleem thee"
is, d.w.z. er is geen twijfel aan dat het
een effectief middel is, maar wat de
actieve bestanddelen betreft, kon geen
onderlinge verhouding gevonden wor
den tussen de bestanddelen en de the
rapeutische waarde.
De Duitse pharmaceutische publicatie
Rote Liste (1975) noemt verscheidene
diuretica van plantaardige afkomst,
o.a. vele combinaties waarin Orthosi-
phon voorkomen. De pure diureticum
staat geregistreerd als "Koeminett", in
vloeibare vorm. In de tablet categorie
komen in 3 van de 10 formula Folia or-
thosiphon voor, terwijl onder het hoofd
stuk "thee" er 3 van de 11 Orthosiphon
bevatten.
En dan zijn er de Zwitsers en de Fran
sen. Casparis verklaarde dat de plant
goed als een diureticum werkt, maar
dat hangt af van o.a. de kwaliteit van
het rauw produkt. Een franse consu
lent Decaun schreef over vijf getui
genissen, gegeven door personen die
een aftreksel innamen van 5 tot 10
gram kumis kucing op een liter kokend
water. De patiënten dronken 2 tot 4
glazen en hadden er goed baat bij.
In 1965 namen de Fransen de plant in
hun pharmacopee op en de Zwitsers
hadden het al enige tijd in hun phar
macopee. Franse statistieken over me
dische planten voor 1970 geven weer
dat de Orthosiphon bladeren werden
geïmporteerd in de hoeveelheid van
20,5 ton ter waarde van 543.000 franc.
Lokale produktie was 2 ton of te wel
in de waarde van 58.000 franc.
Burkhïll beschreef de oorsprong van
de plant in het Engels en gaf verschei
dene inheemse namen. De bladeren
dienen als diureticum en zijn onge
vaarlijk voor de nieren. Het werd al
lang gebruikt in Malaysia voor katarre
van de blaas. Cleah schreef in
het Engels dat de "katte snor" in
Singapore en Malaysia populair voor
de behandeling van diabetes mellitus
was. Ze experimenteerde met drie ge
vallen en concludeerde dat deze diure-
tische plant een goede kandidaat zou
zijn voor meer uitgebreide research
voor deze kwaal.
In 1940 schreven Tang en Hsu, stude
rende aan de West China Universiteit,
Chenty, Szechuan, dat er tot dusverre
niet genoeg informatie over de che
mische bestanddelen van Orthosiphon
te verkrijgen waren. (Volgens mij was
het meer een gebrek aan communica
tie tussen wetenschapsmensen van
die tijd en niet een gebrek aan gege
vens, zoals eerder uitgelegd.) Enfin, ze
kwamen met een paar nieuwe compo
nenten, die de moeite waard bleken te
zijn geweest. In 1951 noemde Quisum-
bïng, een Filippino, de plant in een
boek over medische planten van de Fi
lippijnen. De plant heet daar "kabling
gubat" en "kabling parang" en wordt
gevonden in zes van de Luzon provin
cies en Coron, en het groeit daar in
struikjes in het laagland en op gemid
delde hoogte. Een andere Filippino,
Padua verklaarde in 1981 dat opmer
kelijke concentraties van looistof en
calcium oxalate te vinden zijn in de
stengel, en zwavel in stengel en wor
tel.
In de 50-er jaren werd er heel veel
research gedaan met het kruid. Zo
publiceerde o.a, een Rus, Reverdatto,
dat de plant inderdaad een diureticum
was nadat hij de familie Labïatae had
bestudeerd. Een andere Rus, Kiryutina,
experimenteerde met een extract van
kumis kucing. Hij gaf dit aan honden
en het urineren werd sterk bevorderd.
Vervolgens komt een italiaans team
aan het woord (Modico en Rossi), die
hetzelfde schreven en bovendien twee
nieuwe componenten ontdekten.
Ook de Indonesiërs bleven uiteraard
niet ten achter. Zo werden er ver
scheidene proefschriften geschreven
en een zekere Sastroamidjojo gaf
voorwaarden, waaronder deze thee ge
dronken moest worden. Ook hij haal
de het feit aan dat deze plant liever
met andere kruiden gemengd moest
worden ter bevordering van de werking
van de nieren. Rusli kwam in 1971 met
gegevens dat de kwaliteit van het eind
produkt zeer afhangt van de ouder
dom van het blad. Als men de bladeren
oogst tot en met het tiende blad van
de grond af. verkrijgt men de juiste
kwaliteit. Hoe ouder de bladeren, hoe
hoger het kaliumgehalte. Sudiarto be
schreef het grote effect van stengel-
cuttings en plant afstand op de pro
duktie. Een 40 x 50 cm plantafstand
gaf de hoogste opbrengst: 1.69 ton
per jaar en dit was 52 percent hoger
dan de 60 x 60 cm afstand.
De Cubanen zagen eveneens het nut
in van het kruid en in 1974 beschreef
Svandizse ïn het Spaans de pogingen
tot introduktie van Orthosiphon in Cu
ba. De samenvatting was in het Engels,
Frans en Russisch geschreven. De
plant groeit nu in Cuba, waar het waar
schijnlijk in de praktijk wordt gebruikt
tegen de ziekten, die door de weten
schapsmensen over de gehele wereld
werden beschreven. In 1978 beschreef
dr. Thomson de plant in Medicine
from the Earth. Dit boek bestaat uit
een gids van heilzame planten, waarin
o.a. de kumis kucing ook wordt aange
haald. Hij raadt aan om de bladeren en
stengeltoppen te vergaren gedurende
het bloeien of die te plukken van plan
ten die bijna in bloei zijn (juli/augustus).
Het drogen dient in de schaduw te ge
beuren. Ook in het Engels verscheen
de plant in 1980 in Medical Plants of
East and Southeast Asia (Perry) en dit
bevatte onder meer de meeste publi
caties genoemd in dit artikel.
En uiteindelijk werd de plant beschre
ven in Dr. Dharmas boek, waarin hij
145 indonesische planten behandelde
(1981). Hij schreef:
"Volgens een overzicht van het dus
ver bekende fytochemisch en farma
cologisch onderzoek naar de werk
zame bestanddelen van de bladeren
(het meest werkzame deel van de
plant) van Orthosiphon stamineus, is
een duidelijke relatie tussen de be
standdelen en de farmacologische ef-
