Nieuws uit Indonesië
WORMEN KWEKEN, WAARVOOR?
DOKTER BASRI
TUNAS Trade, Tours Travel International B.V.
Een javaanse biologe (29 jr.), afgestu
deerd aan de Gajah Mada Universiteit
in Yogyakarta, is in haar mini-laborato
rium te Ungaran volijverig bezig wor
men te kweken. O neen, niet de ge
wone wormen, overal te vinden, waar
de kippen zo dol op zijn. Dit zijn witte
wormen van een bijzonder soort, ge
naamd Romanomermis, en uit India ge
zonden. Daar is een zekere Dr. Raja-
kupala al jarenlang bezig met een
soortgelijke kweek in Pondicheri, als
chef van een onderzoekscentrum ter
bestrijding van "ziekte-vectoren". Dat
wil zeggen ziekte-dragers, die bacillen
of bacteries overbrengen. En U be
grijpt, waar het hier vooral over gaat?
De muskieten, de grote boosdoeners
in het overbrengen van malaria, oli
fantsbenen, bloedige diarrhee en an
dere ziekten. Hoe kunnen die muskie
ten effectief en massaal bestreden
worden? Want steeds opnieuw duikt
de malaria weer op.
Wel, genoemde Indiase geleerde heeft
ontdekt, dat juist de Romanomermis
verzot is op de larven van vijf kwaad
aardige muskietensoorten, w.o. de
aedes aegyptiaca en de bekende ano
pheles I
Hij reikte Indonesia een helpende hand
en zond in december 1983 een voor
raad van 380 wormeneitjes naar een
soortgelijk centrum in Ungaran, waar
onze biologe werd belast met de ver
dere uitwerking. Zij is er dus nu al
meer dan een jaar mee bezig. Haar
bevindingen?
Het kweken zelf is niet moeilijk. Stop
de eitjes in een stopfles, met vochtig
zand. ze komen vanzelf uit. Maar
als ze uitkomen, moet er zeer snel ge
handeld worden. Binnen 24 uur moet
ze de wormpjes muskieten larven kun
nen geven, anders gaan de wormpjes
dood, want ze eten niets anders dan
die larven. En dan nog moeten het lar
ven zijn van twee tot zes dagen oud.
De wormpjes boren zich de larven in,
die na drie tot zes dagen afsterven.
De worpjes zijn dan volwassen gewor
den, 2 cm lang en ong o,8 mm dik.
Binnen drie weken beginnen ze eitjes
te leggen, tot wel 300 stuks toe. En
dan herhaalt zich weer het proces.
Maar zo is de malaria natuurlijk nog
niet bestreden; dit is alleen binnen-
huiswerk. De moeilijkheid begint, als
men de wormen gaat uitzetten "in the
field". Want het bleek, dat deze India
se wormen het niet kunnen houden in
of onder water gedompeld te worden I
Bij een proef met uitzetting in een
slokan gingen maar liefst 90% van de
wormen dood-
En toch moeten ze juist hun opruimings-
werk doen in de natte sawahs, de
broedplaatsen van de muskieten. In
India is het gelukt; waarom niet op
Java? Er zal nog een lange tijd van
uitproberen nodig zijn. Misschien moe
ten ze zich eerst "aanpassen" aan hun
nieuwe omgeving.
Zeker is, dat deze wormen niet kun
nen leven in water-met-chloor, zoals
meestal te vinden is in "zuiver" leiding
water. Hun geëigende omgeving zou
juist het vuile water in en rond de
desa's zijn, waar goede sanitatie nog
zo onbekend is, en waar ook de ziekte
-vectoren zo welig kunnen tieren.
Ogenschijnlijk een nietige en onbedui
dende inspanning van een enkele bio
loge. Maar insiders beseffen, dat hier
grote belangen op het spel staan, en
dat het hier een toepassing is van de
voortschrijdende biotechnologie.
M.F.
ledereen die in de 50-er tot 60-er jaren
in Jakarta woonde, heeft ongetwijfeld
dokter Basri gekend, of hem althans
zien voorbij rijden. In zijn gammele
oude auto, met op het dak een rond
draaiend blikken vlaggetje. Basri, de
"dokter gila" of "dokter sentrik" (de
gekke of excentrieke dokter) was over
al, tot zelfs in de armste krotten-kam
pongs bekend. Mogelijk vooral in de
armste wijken van de wereldstad Ja
karta. Want hij was een arts, die zijn
dokters-eed heel letterlijk opvatte. Hij
zocht zijn patiënten met name in de
armste wijken, waar andere medici
maar schoorvoetend en liefst helemaal
niet kwamen.
Een knap diagnosticus, afgestudeerd
in Nederland. Bezield met de drang om
hulp te bieden aan een ieder, die hulp
nodig had. En wetende dat zoveel hon
derden, ja duizenden, in die krotten
wijken aan allerlei ziekten leden en bij
gebrek aan de middelen om genees
kundige hulp in te roepen, in de ellen
digste omstandigheden leefden, leden
en stierven, zocht hij die allerarmsten
op. Stelde - soms in duistere krotten
en 'in halfduister - zijn diagnose en gaf
een injectie of mengde ter plaatse een
of andere medicijn. In heel veel geval
len genas hij hen, die anders zeker
gestorven zouden zijn.
Dat was dokter Basri, klein van gestal
te, maar groot van ziel. Niet dat hij het
goede der aarde schuwde. Zo was hij
nu ook weer niet. Hij stuurde zijn rijke
patiënten heus niet weg. Integendeel,
hij ontving ze met open armen. Hij was
geen asceet, die in een kemelharen
kleed op de stoep van zijn huis zat.
Hij behandelde de rijken met evenveel
ernst en toewijding, zoals hij de armen
behandelde. Ze kwamen met velen
hoorWant een dokter, die zo'n over
bezet spreekuur had iedere dag, moest
wel een uitstekend geneesheer zijn.
Dat was hij ook. Wat zijn vele rijke
patiënten niet altijd dóór hadden, was
dat meer dan de helft der wachtenden
heel wat minder betaalden dan de rijke
kleinere helft, die met auto's voor kwa
men rijden. Soms betaalden die leden
van het armoedzaaiers-gilde helemaal
niet, en dat maakte hij dan weer goed
met de honoraria die hem door zijn
rijke patiënten betaald werden.
"God slaapt niet", zei hij me eens toen
hij me op het Departement Kesehatan
ontmoette. Daarmee bedoelde hij, dat
God hem goed liet leven, zodat hij an
deren kon helpen te leven. En je kunt
nu denken wat je wilt, maar dat bleek
waar te zijn. Hij kon zijn "zigeuners
praktijk", rondtrekkende als een zi
geuner voortzetten. Tot aan zijn dood.
Tot aan zijn dood, toen vergat men
hem. Dat is nu eenmaal een pijnlijke
menselijke eigenschap. Men kan ie
mand nog zo bewonderen, maar als hij
dood is dan komen er weer anderen
aan de beurt om bewonderd te worden,
en je vergeet je idool.
Daarom deed het me enorm veel ple
zier in "Sinar Pagi" van 19 december
een in memoriam inzake dokter Basri
te lezen. En nog veel mooier, een
voorstel om voor deze buitengewone
arts een standbeeld op te richten.
Maar waarom niet Basri heeft
honderden, misschien wel duizenden
zieken het leven gered. Een borstbeeld
van "Basri" met het "vlaggetje". Het
zou een verdiende hulde zijn aan een
groot mensenvriend I
In de jaren van Basri's zwerftochten
bestond het instituut van de "Puskes-
mas" (medische centra) voor minver
mogenden nog niet. Maar hij heeft dr.
Soemarno en mij wel de inspiratie in
die richting gegeven.
AGUS DARUCH
385 Beeklaan Telex: 34193 tunas nl.
2562 AZ DEN HAAG Telefoon 070-63 92 27 63 89 94
Uw Indonesië en Verre Oosten reis op de maat van uw beurs en wen
sen gesneden
Agent voor Europa van P.T. TUNAS INDONESIA TOURS TRAVEL Jakarta
kantoren: Medan, Padang, Yogya, Surabaya, Bali, Ujung Pandang, Bandung,
Singapore, Hongkong, USA.
15
