1 MAART
VROUWEN-NUMMER
corps, de plichtsbetrachting, de vak
bekwaamheid en het "toujours l'auda-
ce" van vliegers, waarnemers, meca-
no's kortom van zowel het vliegend
als het grondpersoneel hebben in deze
drie maanden respect afgedwongen en
geschiedenis geschreven, evenals hun
collega's bij de marine dit deden.
Als de razend snelle en zwaar bewa
pende zero's gesignaleerd waren,
werd het gevecht niet ontweken, waar
bij steeds getracht werd - soms met
succes - het verschil in technische
kwaliteit op te vangen met gedurfde
vliegtechniek, overrompelende ma
noeuvres, kortom: moed, beleid en
trouwLater hebben we ze nog
wel eens ontmoet deze chevaliers
d'air, die er levend afgekomen waren,
na krijgsgevangenschap of active ser
vice "buiten".
Soms komt dan een herinnering los,
in meestal korte droge zinnen horen
we iets van die wanhopige strijd tegen
die - in alle opzichten - overmacht en
altijd zijn er dan een paar namen uit
die vroegere "band of brothers" van
de maten die afgeschoten werden. Wij
zelf zien dan even weer, de jagers op
stijgen van Andir, tegen het decor van
de Tangkoeban Prahoe om het gevecht
aan te gaan
Het voorspel van de strijd
De Jong beschrijft de ongelijke strijd
koel, afstandelijk, uitputtend gedocu
menteerd, vaak met een terugblik naar
en stukje voorspel. Alles komt bij hem
systematisch aan de orde. Daar zijn de
voorbesprekingen met de latere bond
genoten te Singapore. De catastrofale
dood van Lt.-Generaal Berenschot, als
zijn vliegtuig okt. '41 neerstort; een
legercommandant, voor wie iedereen
respect had, zowel vanwege zijn mili
taire bekwaamheden als zijn mens zijn
en zijn hoge opvattingen van plicht
en waardigheid. Ook de gouverneur-
generaal had als zovelen respect voor
en vertrouwen in deze legercomman
dant. Helaas werd de relatie tussen
de G.G. en de nieuwe legercomman
dant, Lt-Generaal H. ter Poorten, niet
gekenmerkt door ditzelfde respect en
vertrouwen
De krijgsverrichtingen van het KNIL
Op zijn eigen grondige manier schetst
De Jong de krijgsverrichtingen van het
Knil, waarbij hij wel van te voren uit
de doeken doet, met welke moeilijk
heden het Knil te kampen had gehad
in de jaren voor Pearl Harbour. Het
teleurstellend verloop van de actie's
op het land, kunnen dan ook niet zon
der meer in de schoenen geschoven
worden van de leiding van dit krijgs
machtdeel. Voor de dubbele taak: bin
nenlandse en buitenlandse vijand, was
men nog lang niet klaar... naast de
standaard bewapening van de infante
rist (Hembrug karabijn 6,5 mm, gren
del repeteer geweer met houder voor
5 patronen de klewang) waren er te
weinig machine geweren, automatische
wapens, vechtwagens, tanks, lucht
doelartillerie, sneivuurgeschut, kortom
enerzijds een dramatisch tekort aan
de zo noodzakelijk moderne uitrusting
en anderzijds een schrijnend gebrek
aan opleiding en training van hoofd,
opper en subalterne officieren in het
voeren van een "all out" oorlog tegen
een buitenlandse vijand in het alge
meen en de geroutineerde en geharde
japanse legers in het bijzonder
Voor wat betreft de oorlogshandelin
gen tussen 7 dec. 41 en 8 maart '42
is het boek van De Jong toch wel een
uitgekiend standaardwerk. De gevech
ten op Ambon, Celebes, Borneo en
Sumatra krijgt men tijdens het lezen
duidelijk in het blikveld, met de nood
zakelijke close focus instelling op da
den van moed, beleid en trouw waarbij
De Jong niet nalaat evenzovele nega
tieve situaties te belichten waar chaos,
verwarring, desertie van inheemse mi
litairen, plundering door de bevolking
van voedsel- en wapenvoorraden ons
om de oren slaan
De K.M. onder Helfrich en Doorman
Ook de Koninklijke Marine onder com
mando van vecht-admiraal C. E. L.
Helfrich en als eskader commandant
schout bij nacht K. W. F. M. Doorman
krijgen van De Jong het volle pond.
Hij beschrijft ten voeten uit de voort
durende pogingen van de eskadercdt
om met de bondgenootschappelijke
schepen, de japanse marine, waar mo
gelijk, te lijf te gaan. Het gebrek aan
ogen (vliegtuigen) zoals SBN Door
man zegt, om direkte verkenningen
uit te voeren, de hondse vermoeidheid
van de bemanningen, door het steeds,
- varend - in touw zijn (oorlogswacht).
Het totale gebrek aan voorgaande oe
fening in geallieerd smaldeelverband,
speciaal ook op het gebied van de
verbindingsdienst (iedere nationaliteit
had zo zijn eigen seinen en code's).
Het waren allemaal evenzovele oorza
ken, dat de bovenwatervloot zo weinig
succes boekte. Toch mag niet onver
meld blijven, dat de door een chro
nische dysenterie (amoebe voort
durend gekwelde eskadercdt, steeds
achtervolgd werd door een constant
gebrek aan ook maar een "aasje" ge
luk
De controverse tussen vlootvoogd
(Helfrich) en de eskadercdt (Doorman)
over het te verwachten "laatste" ge
vecht, de slag in de javazee, die ook
a1 weer met een beetje geluk zo anders
had kunnen aflopen. De wat recalci
trante houding van vice-admiraal Hel
frich in de oorspronkelijke geallieer
de gezagsstructuur onder Wavell, de
vooral in het begin zo succesvolle on
derzeedienst, de aktiviteiten van de
Marine luchtvaartdienst, die zo vele
moeilijke en riskante vluchten uitvoer
de en het epos, dat de militaire lucht
vaart schreef in zijn strijd tegen de
technisch "betere" tegenstander; De
Jong weidt uit, beschrijft, legt voor- en
achtergronden, kortom is volop "hoog
te paard" als de officiële historie
schrijver van het Koninkrijk, ook wan
neer dit rijk zich duidelijk in een diep
dal bevindt met - voorhands - alleen
kommer en kwel I
Ook de dagen na de slag in de java
zee worden met scherpe pen en alles
zins gedocumenteerd weergegeven, al
vragen wij ons af of alle archieven
voor De Jong zijn open gegaan
De chaos, de wanorde, het "order en
tegenorder" de uiteindelijke totale
ontreddering van de europese bevol
king en de gezagsstructuur op Java
met slechts één vaste burcht: de gou
verneur-generaal; wij lezen het - nog
steeds - met beklemd gemoed.
Resumerend Dr. De Jong heeft met
zijn deel 11a een fel bewogen stuk ge
schiedenis van het Koninkrijk relief,
gestalte en profiel gegeven, hij deed
dit op de hem eigen wijze, wetenschap
pelijk en artistiek verantwoord. Zijn
subjectieve opvatting over het "oude
Indie" als samenleving, vinden wij
- jammer genoeg - weinig positief en
zelfs hier en daar kwetsend voor de
"ouderen" onder ons. Eigenlijk zijn
wij een beetje teleurgesteld over dit
waardeoordeel van De Jong, daar wij
meenden dat juist hij in staat zou zijn
met zijn analytische geest een ver
antwoord en eerlijk beeld te geven van
het vroegere Indië.
Tenslotte moeten ons nog twee zaken
van het hart:
a) waarom zegt De Jong niets van de
twee groepen nederlands- indische
jongens, die in 1941 naar Engeland
gingen om de marineluchtvaartdienst
(o.a. squadron 320) te versterken. Ook
dit was immers een stuk "Indische
oorlogsinspanning."
b) Waarom is in de geschetste struc
tuur van "ABDA 1 AIR" van het su
preme command onder generaal Sir
Archibald Wavell de Reconnaissance
Group vergeten. Deze Group bestond
van 100142 tot 010342 onder comman
do van Kapitein ter zee G. G. Bozuwa
met als deputy Captain Wagner USN.
AvL.
Ons blad van 1 maart a.s. zal gro
tendeels gewijd zijn aan de Vrouw.
Oud, jong, heel jong, lief, mooi, ge
zellig, streng, we hopen dat U zult
willen schrijven over de vrouwen
die U gekend heeft of nog kent.
In al haar bekende of mysterieuze
hoedanigheden. Zend ons FOTO'S
Maar let op de sluitingsdatum 10 fe
bruari dat is kort dag I
15 Maart wordt een Eet-nummer.
Alles over (lekker) eten, recepten,
kookavonturen en culinaire herinne
ringen. Schrijf ze op en zend ze in.
UITERLIJK 20 febr. moet de kopij
binnen zijn.
Alle kopij die te laat komt of teveel
blijkt, wordt in andere Moessons
opgenomen. Maar we hopen dat U
op tijd kunt zijn I
21
