Het besoek van het belgisch
Kroonprinselijk paar aan Makassar
Rini's Guesthouse
In 1929 stond heel Makassar op stelten. Oorzaak: Bericht dat Kroonprins
Leopold van België en zijn vrouw Prinses Astrid op hun reis door Azië ook de
Indische Archipel zouden bezoeken. Radio was er daar toen nog niet, berichten
werden getelegrafeerd of per telefoon verspreid, en als er een boot aankwam
kregen we kranten van Java.
Mevr. L. R. Pandowo
Gondangia Kecil 4, Jakarta-pusat
(Centrum), tel. 340996.
Ned. gesproken - beschikb. ka
mers met ontbijt: broodmaaltijd
of Indon. ontbijt.
We lazen: Koning Albert van België
vond het een goede tijd om nu Kroon
prins Leopold een reis te laten onder
nemen door Azië. Wijs gezien - want
toen onverwacht Koning Albert bij een
ongeluk met bergbeklimmen omkwam,
en Leopold aan de regering kwam, was
er voor verre reizen geen tijd meer.
Congo was toen een Belgische Kolo
nie, en daar gingen ze het eerst heen.
(Afrika). Leopold was een verwoed en
tomoloog en interesseerde zich ook
voor gesteenten, waar de Congo zo
rijk aan is. Ook Achter-lndië zou be
zocht worden en op het programma
stonden ook Java en Celebes. Niemand
had dit durven dromen. Java, Buiten-
zorgse plantentuin ja - maar Celebes?
Wat wisten wij in Makassar ook van
insecten af?
Zou er een receptie bij de gouverneur
komen, een bal misschien? Moesten
de notabelen groot toilet maken? Nieu
we avondjaponnen? Een nieuw hoedje
bestellen van Java? Heerlijke plannen
werden gemaakt, maar helaas, de kran
ten meldden, dat het Kroonprinselijk
voor mij geweest; "Bilang nonna Willy,
saya djalan." (Zeg aan Willy, dat ik ga).
Zo eenvoudig als haar grote aanhan
kelijkheid voor mij was, zo eenvoudig
waren haar afscheidswoorden. Ze zou
de volgende middag om 2 uur worden
begraven. Ik was er tegen die tijd en
zag nog net dat ze werd weggedragen.
Een baar, waarover een groen kleed
met wat bladerslingers daarover, ge
dragen door vier mannen en daarach
ter weer een man of zes, vrolijk la
chend en babbelend. Ach, als u wel
eens zo'n begrafenis van een Moham
medaan hebt gezien, dan weet u dat
dit uitsluitend een mannenaangelegen-
heid is. Geen vrouwen, geen bedroef
de gezichten. Ik kon dus zeker niet
mee, en ben verdrietig maar weer met
de fiets naar huis gegaan. Wel ben ik
een dag of wat later naar het kerkhof
geweest, maar ja, vind daar nu maar
een bepaald graf terug. Alle graven
zijn eender, een steen aan hoofd- en
één aan voeteneind, geen naamplaatje.
Hiermee eindigt mijn verhaal over een
trouwe ziel uit ons dierbaar land daar
ver weg. Lieve djait Satimah, zoals jij
waren er zeer velen.
Alleen zij, die het land en het volk ge
kend hebben, begrijpen dit verhaal van
trouw, liefde en aanhankelijkheid.
WIL HAZENBERG-VERBEET
paar incognito reisde, opdat er meer
speling in de reisroute kon zijn. We
lazen, dat ten zuiden van Makassar een
rotsgebergte lag, met een prachtige
waterval, Bantimoeroeng geheten. Daar
wij gewone mensen in die tijd geen
auto hadden - of het moest een dienst
auto zijn - wisten we niets van dit alles
af, ook niet dat er zeldzame vlinders
te vangen waren.
Een controleur BB werd op inspectie
naar Bantimoeroeng gezonden. Veel
te controleren was er niet. Er stond
een ronde tafel met atap dak en bam
boe banken voor een grote picknick,
wat kleine bamboe kleedkamertjes, al
les heel geschikt voor dagjesmensen.
De controleur vertelde de mandoer
heel duidelijk wat de plannen waren.
De mandoer knikte, hij had het be
grepen. Er moest een mooie bamboe
kleedkamer gemaakt worden, want er
zou een toewan Radjah komen om vlin
ders te vangen, en te zwemmen, me
neer kon gerust zijn, hij zou direkt
bamboe bestellen en een W.C. extra
maken
Leopold en Astrid kwamen, en de wa
tervaldag kwam. Een file auto's (met
vlaggetjes) reed naar het zuiden, goed
beladen met kistjes voor de eventuele
vlinders en insecten, picknick-manden,
het was niet officieel, zwempakken
mee. B.B. knikte tevreden, er stond
een grote kamer, de mandoer had keu
rig gesapoed, geen publiek, alles wel.
De mandoer opende trots de deur, hij
had zelfs bamboe haken en een tafel
tje gemaakt. Nu was de mandoer nooit
in dienst geweest, ook niet in de pad
vinderij, van latrine graven had hij geen
ondervinding; het probleem was opge
lost met een keukenstoel in de hoek
met een kinderpo er op. Astrids klate
rende lach was na de uitleg te horen.
Het werd een gezellige dag.
Het pad naar de bovenloop werd be
klommen en ofschoon publiek verbo
den was, flitste er telkens een katjong
op met een gaaf exemplaar vlinder
voor de Radjah. Er werd gezwommen,
gestoeid in het water, de manden lek
kers werden steeds leger, het was
een ontspannen dag voor de gasten.
Deze prietpraat bleef in mijn herinne
ring hangen. Mijn kennissen zijn veelal
dood. Nu vraag ik aan de mannen om
verdere gegevens.
Reisde het Koninklijk paar per schip
- vliegtuigen waren er nog niet - en
van een eigen jacht herinner ik me
niets. Hoe is de reisroute geweest?
Naar Australië niet, maar zijn ze via
Honolulu gegaan?
D DE RAADT-PRANGE
Kroonprins Leopold en kroonprinses Astrid, niet in Makassar maar bij hun aankomst bij de
kraton van Soerakarta voor een bezoek aan soesoehoenan Pakoe Boewono X, 3 januari
1929, waar zij die dag de viering van de (volgens javaanse tijdrekening) 64ste verjaardag
van de soenan bijwoonden. Op de foto v.l.n.r.: kroonprins Leopold, gouverneur Van der Jagt
van Solo, kroonprinses Astrid en de rijksbestuurder van Soerakarta, daarachter pangerans
en verder gevolg.
17
