IN GOEDE EN SLECHTE TIJDEN
TUNAS Trade, Tours Travel International B.V.
Een natte schemerdonkere moesson-dag. Met onze Chinese Oma keken wij naar
buiten en maakten onze berekeningen over het hoe lang het kon duren voordat
het weer droger zou worden. Uit het halfduister maakte zich een figuur los.
Dichterbij gekomen bleek het een Madurees te zijn, over zijn schouder een stok
waaraan een ikan welut hing. De welut kronkelde nog flauw. De man bood zijn
waar te koop aan en na wat tawarren werd Oma de nieuwe eigenaresse van het
beest. Het enige personeelslid, de kokkie werd na enige instructies opgedragen
de welut over te nemen. Enige uren later in de avond droeg Oma mij op iets
uit de keuken te halen. Graag deed ik het niet, want de keuken bevond zich op
het eind van de donkere overloop en had als enige verlichting een lampu-templèk.
Ik hield daar dus de deurklink in mijn hand, maakte de deur los en terwijl ik in
de halfduistere keuken keek gleed er iets eng-glads tegen mijn benen. Natuurlijk
gilde ik en natuurlijk kwam Oma toegerend. Toen onze ogen wat aan het half
duister gewend waren zagen wij aan de binnenklink onze ikan welut hangen.
Streng gaf Oma kokkie de opdracht om dat beest metéén te stropen en te gaan
goreng. Niets aan de hand verder, alleen lustte ik er natuurlijk geen stukje van.
Dit was anno 1930 in het Djemberse. Onze Indo-Chinese Oma voedde ons op
in haar leer, die inhield dat de keuken, het bed en het bad met veel liefde in
ere zouden worden gehouden voor het behoud van een gelukkig huwelijk. "In
goede en in slechte tijden".
Jaren erna, na de oorlog toen wij weer
in contact kwamen met onze klasge
noten van de Christelijke Mulo in Su
rabaya vertelden zij mij dat er enkelen
van hen in het kamp in de keuken
moesten werken en naderhand als
goede koks er weer uit kwamen. "Won
derbaarlijk dat zij met zo weinig mid
delen zoiets smakelijks konden berei
den." Hoewel het dit keer geen huwe
lijk betrof moest ik weer aan Oma
denken. "In goede en in slechte tijden."
Jaren erna was ik voor het eerst op
bezoek bij mijn Brabantse schoonmoe
der. Voor de broodmaaltijd had zij bal-
kenbrij gebakken. Hoewel ik het voor
het eerst at, vond ik de schijven op
roggebrood toch smaken en liet mij er
ook over uit. "Eigengemaakte", vertel
de ze met trots. "En het smaakt altijd".
"Vooral toen het in den oorlog was".
Dus toch weer in goede en in slechte
tijden."
Weer jaren later zaten wij met onze
vier kinderen, waaronder twee zoons.
De oudste was dertien en moest kiezen
welke opleiding hij wilde volgen. Dui
delijk geen studiehoofd maar met een
paar stevige gouden handen. Op dat
moment besluiteloos vroeg hij me:
"Wat zal ik worden Mam". Ik moest
ineens aan de Chinese Oma denken
die reeds lang dood was. "Ga voor
kok leren, het is een vak voor zowel
goede als slechte tijden". Hij ging de
keuken in en kwam even later terug
met in de hand een koekepan met
daarin de Barbypop van mijn dochter
tje. "Alsjeblieft Mam, gebakken mens,
slechte tijden dus". Maar hij werd
kok-bakker-slager en is op dit ogen
blik sous-chef van een gerenomeerd
restaurant.
Toen mijn jongste zoon na het door
lopen van de Mavo voor een verdere
opleiding stond koos hij aangestoken
door zijn oudere broer voor de Middel
bare Horecaschool te Heerlen. Na een
3-jarige studie-tijd en één stage-jaar in
Zurich behaalde hij zijn diploma en
heeft nu een zéér goed lopende café-
taria.
Toen het Carnaval in Brabant en Lim
burg was, zijn we zondag in het res
taurant waar mijn oudste zoon werkt
gaan dineren. Terwijl wij achter ons
tournedo'tje zaten klonk er ineens van
het tafeltje naast ons een stem. "Moet
je mijn forel eens proeven, zalig en het
heeft zo'n Indisch smaakje". Trotse
ouders natuurlijk. Op de dansvloer
werd de Polonaise ingezet met de Bra
bantse nachten die zo lang zijn. Eén
vrolijke uitgelaten massa.
Bij mijn jongste zoon stond ook de
Carnavalsmuziek aan. Daar vlogen de
frites, de frikandellen en de zelfge
maakte saté's over de toonbank. Prins
Carnaval en zijn gevolg kwamen naar
binnen en sloten zich enthousiast aan
bij het etende en drinkende publiek.
Op de maat van de muziek bakte hij
zijn frites, liet zich door de Prins een
onderscheiding omhangen en ontving
van een dansmarieke een vettige
mayonaise-kus. Hij had een ouderwet
se slaapmuts op en om zijn hals een
vuurrood vlinderdasje.
Lieve Oma Nio Lioe Nio, dit zijn de
goede tijden.
MELATTI VAN BRABANT
TERLALOE ENAK
In het Kerstnummer 1983 op bladzij 17
staat een foto van djongossen met
etensdragers op weg naar de kantoren
van hun meneren om hun het middag
maal te brengen. Ook in Semarang,
waar mijn oom en tante woonden, was
de tram van 12 uur van Oud Tjandi
(Djatingaleh?) naar de benedenstad
de vaste tram voor de djongossen met
hun rantangs. Eens had mijn tante een
nieuw recept voor gehaktballetjes ge
probeerd en wachtte 's avonds be
nieuwd op de reactie van oom.
"Dat was een lekker fricadelletje" zei
hij "maar wel een beetje klein". "Wat",
riep mijn tante "één fricadelletje, het
waren er vier" Moen werd er bij ge
roepen voor een verklaring.
Het bleek dat al die djongossen in de
tram wel eens bij elkaar in de rantang
keken en zelfs proefden om uit te ma
ken wiens mevrouw het beste kon
koken. Moen had een gehaktballetje
geprobeerd en het voortreffelijk be
vonden. Om de anderen te overtuigen
moest hij toen ook zijn linker en rech
terbuurman er wel eentje aanbieden.
"Terlaloe enak". ze waren het er alle
drie over eens dat mijn tante bijzonder
lekker kon koken. Bij zo'n compliment
kon ze niet langer boos blijven.
L. 't H.
VASTEN EN ETEN
In de vastentijd mogen de Mohamme
danen pas eten als de zon is onder
gegaan. Dit tijdstip wordt door de
"bedoeg" (soort trom aan de ingang
van het bedehuis) aangegeven door
op een bepaald ritme op de trom te
slaan. Van een Javaanse jongen leerde
ik dit rijmpje:
"Tjidoek liwet dèndèng goedèl
mentah, mateng, mleboeh weteng",
dat op de maat van de bedoeg ge
zegd kan worden. (Schep op de rijst
en dendeng van karbouwenkalf, gaar
of niet, 't gaat in je maag).
EMILIE INTVELD
385 Beeklaan Telex: 34193 tunas nl.
2562 AZ DEN HAAG Telefoon 070 - 63 92 27 63 89 94
Uw Indonesië en Verre Oosten reis op de maat van uw beurs en wen
sen gesneden
Agent voor Europa van P.T. TUNAS INDONESIA TOURS TRAVEL Jakarta
kantoren: Medan, Padang, Yogya, Surabaya, Bali, Ujung Pandang, Bandung,
Singapore, Hongkong, USA.
8
