Joe Kieyoomia
I J.G. YSSEL DE SCHEPPER I
ALLE VERZEKERINGEN
Op 13 februari jl. verscheen in het Amerikaanse dagblad "Daily Times" te Far-
mington, N. Mexico een artikel over een heel speciale Navajo Indiaan, genaamd
Joe Kieyoomia. De volgende dag zou hem nl. officieel de "Bronze Star Medal"
worden toegekend voor zijn aandeel in de Tweede Wereldoorlog in Azië.
Dit is zijn verhaal:
Joe Kieyoomia (Foto: Daily Times)
Samen met zijn vriend Claude Hatch
meldde Joe zich in maart 1941 aan als
vrijwilliger in het Amerikaanse leger.
Na de training werden ze allebei naar
Manilla gezonden, waar Joe werd in
gedeeld bij de verbindingsdienst.
Op 7 december 1941 zou zijn leven op
slag veranderen: Japanse vliegtuigen
bombardeerden het vliegveld totaal
tegen de vlakte, de volgende dag was
er niets van over. Alle overlevende
troepen werden gedwongen tot wat
nu bekend staat als de beruchte
"Bataan dodenmars".
Joe vertelt"Wij hadden geen idee
waar we heen moesten lopen en het
duurde niet lang of honger, dorst, dy-
sentrie en andere ziekten eisten hun
tol. Mannen die niet meer mee konden
lopen werden gewoon door de Japan
se wachten het oerwoud ingetrokken
en nooit meer teruggezien
Na 4 dagen lopen kregen we onze eer
ste "maaltijd" die bestond uit een bal
uitgedroogde rijst, ons toegeworpen
door de wachten. Ik heb het overleefd
dank zij het feit dat ik een buiten
jongen ben, sterk en gewend aan lo
pen en ik ben gelukkig niet ziek ge
worden tijdens die tocht.
Er staan veel bittere herinneringen ge
grift in mijn geheugen. Op de 7e dag
van deze tocht waren we gekampeerd
bij een klein schoolgebouw. Het had
geregend, we hadden het koud en we
kropen tegen elkaar aan voor warmte.
Na een tijdje stonden Claude en ik op
om even rond te lopen en toen we
terugkwamen waren twee medegevan
genen doodgegaan. In zo'n korte tijd
waren ze overleden. De volgende
ochtend werd ons bevolen een goot
te graven om deze doden te begraven.
Echter gelijk met deze doden werden
mannen die volgens de Japanse wach
ten te zwak waren om verder te gaan,
óók in de goot geworpendeze
mannen leefden nog en schreeuwden
dat ze best verder konden, maar de
wachten schopten ze terug. Daarna
werd benzine gegooid in de goot en
aangestoken. Na afloop moesten wij
alles dichtgooien. Het maakt me kapot,
ik moet er nog om janken... de tranen
rolden me langs mijn gezicht bij het
dichtgooien van het graf...
Het begin van de "Code Talkers" pe
riode heeft mijn leven gered.
(De U.S. Marines begonnen eind
1941 met het trainen van een groep
Navajo Indianen Marines tot z.g.
"code talkers". De Navajo taal is
een ongeschreven taal en uiterst
moeilijk en werd gebruikt door deze
groep voor het overbrengen van
geheime berichten. De Japanse mi
litaire decoders hebben deze code
nooit kunnen breken en deze code
talkers hebben op deze manier de
tweede wereldoorlog vlugger doen
eindigen. Pas na 25 jaar zijn ze
hier erkend en zelfs nu nog zijn er
weinig mensen in de wereld die van
het bestaan van deze speciale
groep mannen afweten).
Omdat de Japanse decoderingsdienst
geen touw kon vast knopen aan de
nieuwe geheimtaal, maar wel wist dat
dit de Navajo-taal was, werd ik naar
Nagasaki in Japan overgebracht. Hier
probeerden ze mij te dwingen deze
code voor hen te ontcijferen. Hoewel
ik de taal zelf natuurlijk wel verstond,
kon ik niet wijs worden uit de code
van de uitdrukkingen die de "code tal
kers" gebruikten. Zo werden b.v.
schepen omschreven met namen van
bepaalde vissen en de radio was "tal
king wind". Ik probeerde zo goed en
kwaad als het kon hen dit wijs te ma
ken, maar het had geen zin, ik werd
toch iedere dag afgerammeld.
Eind november: sneeuw en ijs bedek
ten de grond en op een dag werd ik
uit mijn cel gehaald, gedwongen mij
helemaal te ontkleden en een uur lang
buiten op het plein te staan. Het duur
de 30 minuten en mijn voeten waren
aan de grond vastgevroren. De wach
ten sleurden mij naar binnen terwijl
mijn voeten bloeddennu nog zijn
gedeelten van mijn voeten op dat plein.
Na de oorlog ontving ik mijn Purple
Heart medaille hiervoor.
Als gevolg van dit voorval liep ik long
ontsteking op en ik was er bijna onder
door gegaan. Het was echter deze
ziekte die mij het leven heeft gered,
want ik werd overgebracht naar een
Brits gevangenenkamp, weg van Na
gasaki. Deze stad werd dus met de
grond gelijkgemaakt door de atoom
bom."
Joe heeft lang genoeg gewacht op deze
Bronze Star medaille - 43 jr. I Op zijn
aandringen werd hem de medaille op
14 februari persoonlijk gepresenteerd
en niet over de post gestuurd, zoals
eerst de bedoeling was. Hij eindigt zijn
verhaal met de woorden: "Als ze me
deze medaille niet persoonlijk hadden
toegekend, dan had ik hem op mijn rug
gedragen."
Zijn vriend Claude woont niet ver van
Joe vandaan, beiden zijn grootvaders
en met pensioen. Joe maakt zilveren
sieraden en Claude is een kunstenaar
met klei.
JOYCE F. KATER-HOEKE
dere lieden te krijgen - en die middelen
heb ik op u in 't werk gesteld." Waar
blijft het specifiek oosterse?
Mijn eigen ervaring wijst ook in die
richting. Als kind, in een geïsoleerd
gronings dorp, in het tweede decen
nium van deze eeuw, hoorde ik van
mijn grootouders verhalen over "hek
sen en spouken en veurloopen". "Hek
sen en spouken" is wel duidelijk. Van
"veurloopen" of "voorlopen" spreekt
men als iemand een toekomstige ge
beurtenis ziet. Dat is geen kwestie van
"tweede gezicht" of "met de helm ge
boren" zijn. ledereen kan het meema
ken. Men ziet bij vol bewustzijn, dus
niet in de slaap, een stukje werkelijk
heid dat nog geen heden is maar het
spoedig worden zal. Vaak is het een
begrafenis, soms een brand, maar ook
wel een belangrijk gebeuren als b.v. de
aanleg van een kanaal (het Eemska-
naal) of een spoorweg (de Noord-oos-
ter lokaal spoorweg).
In de "Groninger Volksverhalen" van
mevrouw Huizenga-Onnekens speelt
het bovennatuurlijke ook een rol. Het
zelfde is het geval in de volksverhalen
van de Ngaju Dayaks, die ik las als
controleur van Sampit in Zuid-Borneo.
In beide komt voor dat je een insect
in de buurt van een slapend mens niet
mag doden omdat de ziel van de
slapende er in zou kunnen zitten. Op
nieuw vraag ik. waar is het specifiek
oosterse?
Ik geloof niet in een kloof tussen het
denken van oost en west. Het is zoals
de bijbel zegt: "Hij heeft uit énen
bloede het geslacht der mensen ge
maakt". (Handelingen 17:26, Staten
vertaling.)
H. J. KOERTS
iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiit
Alg. Assurantiebedrijf "Argo"
Kantoor en woonhuis Corn, de Witt-
laan 83, Den Haag, Tel. 070 - 55 71 72
Iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
17
