De éénlingen
- Nee. Nooit. -
HERDENKINGSENVELOPPE
15 AUGUSTUS 1945-1985
Het is niet onopgemerkt gebleven dat mijn vader de enige was die ging staan bij
het applaudiseren, na dat het koor 'Dona Nobis Pacem' gezongen had. Wij zagen
het. "Je vader," fluisterde Dirk. We zagen hem tegelijkertijd. Hij zat bij de balus
trade boven en wij zaten in het midden boven, bijna loodrecht achter hem.
Mijn vader had dat stuk dus ook zo
mooi gevonden en hij liet het blijken.
Ik zag z'n rug, nog altijd recht. Of was
z'n rechter schouder nou wat lager.
Of was dat gezichtsbedrog vanuit mijn
hoek. Hij keek even opzij. D'r stond
verder niemand. Toch maakte hij geen
haast met zitten. 'Dan sta ik maar al
leen,' zal hij gedacht hebben. Hij was
er toch al vrij goed in.
In de oorlog, de oorlog waar het tij
dens deze herdenkingsplechtigheid
om ging, was hij z'n broers kwijt ge
raakt en z'n vader. Mijn ooms en mijn
grootvader. Dona Nobis Pacem. Had
hij er vrede mee, mijn vader, en ging
hij daarom staan, om dat te tonen.
Nee, dat hoefde niet persé. Hij kon
best alleen vinden dat het koor mooi
gezongen had. Hij kon de dingen heel
goed scheiden.
Een mevrouw twee stoelen links van
mij zat te huilen, terwijl het program
ma op het toneel maar door ging. Niet
hard, niet opvallend. De tranen rolden
gewoon. Het ging vanzelf.
Ik zou met haar mee kunnen doen.
Vanwege die ooms en mijn grootva
der. Maar denkende aan een uitspraak
van oom Kees: "Onze familie is nogal
slap op de zakdoek," liet ik het maar.
Mijn vader had z'n grijze zomerkos-
tuum aan. Een enkele haar kleurde bij
z'n pak. Het meeste bleef maar zwart.
Ik zou kunnen tellen hoeveel grijze
hoofden er om me heen zaten. Zo ver
het oog reikte kon ik de grijze kapsels
per rij nemen. In het kleine stukje
rechts van mij tien mensen lang)
zaten er twee, de rij daarvoor vier, de
rij daarvoor zes
Moest ik nou 2, 4, 6, 8, 10, 12 of
2, 4, 6 - 2, 4, 6 als norm nemen. En
niet te vergeten de mensen die grijs
hadden kunnen zijn als ze nog haar
hadden bezeten. Ik kwam er niet uit.
Het was natuurlijk eenvoudiger om de
jongeren te tellen. Dan zou ik de leef
tijdgenoten nemen die 2, 4, 6, en 8 jaar
na de oorlog geboren waren.
Mijn eigen rij. Niemand. Tweede rij.
Niemand. Derde rij. Niemand. En zo
verder. Nee, er viel hier niets zinnigs
te tellen. Ik kon beter opletten, zodat
ik het later goed na kon vertellen,
voor een keer. De kern van het pro
gramma weergeven. Dat moest ik nou
eens leren. En niet een aaneenrijging
van details spuien, zodat geen hond
kon begrijpen waar het nou precies
om draaide als ik over deze dag ver
telde:
En ik dacht: Nog zoveel jaren en
al deze mensen die hier horen op
deze herdenking zijn er niet meer.
Wat dan(Ik zie hier om me heen
door Jill Stolk
geen jongeren. Moet ik straks in m'n
eentje die oorlogsboel herdenken. Zijn
we misschien geboren éénlingen. M'n
vader ging ook al in z'n eentje staan
na het Dona Nobis Pacem.)
En toen stónden ze allemaal. Met
de vleugellift was het gedenkteken,
met aan weerszijden een KNIL-militair,
op het podium gebracht. Het leken wel
poppen uit een wassen beelden mu
seum(Daar stond ik met m'n kar-
biesje in m'n handen. Daarin het aard
se slijk. "Weet je wel dat de mensen
in de oorlog al hun bezittingen kwijt
raakten.")
En toen de trompet geklonken had
waren ze stil. Alle 2.500 mensen. Ik
wist niet dat zoveel mensen bij elkaar
zo veel stilte konden opbrengen
En toen aan het eind het koper
opgewekte tonen liet horen was er
een man die al weer swingbewegingen
maakte.
Langs mij stroomden de mensen naar
de deur.
- Stroomden er ooit zoveel Indische
mensen links en rechts langs je? -
- En hoe voelt dat? -
- Indisch. Heel Indisch -
- Dit maak je nooit meer mee. -
"Hoe kom jij hier?" vroeg mijn vader.
Z'n ogen waren groot en bruin. En
troebel. Of waren het mijn contact
lenzen die last hadden van de warmte
in de zaal.
HERDENKING IN ENSCHEDE
Op 15 augustus jl. vond ook bij
het Indië-Monument in het Blij-
denstein-park te Enschede een
waardige herdenking plaats van
alle burgers en militairen, die in
de jaren 1941-1949 in Oost en
Zuid-Oost Azië zijn gevallen.
Onder de circa 500 aanwezigen
bevonden zich onder meer het
Britse Legioen van Oudstrijders,
burgerlijke en militaire autoritei
ten en vertegenwoordigers van
verschillende (Indische) organi
saties. De herdenkingsrede werd
uitgesproken door de heer O. F.
W. Klaring van Berenbergh, ko.
lonel b.d.
Door de Stichting Herdenking 15 au
gustus 1945 is op 15 augustus 1985
een speciale herdenkingsenveloppe
uitgegeven. Deze enveloppe, voorzien
van de "Indië-postzegel" uit de her
denkingspostzegelserie 1985, is op
15 augustus 1985 afgestempeld met
een speciaal daartoe ontworpen PTT-
hedenkingsstempel.
De oplage van dit historisch document
bedraagt 5.000 exemplaren, waarvan
1.000 stuks in luxe uitvoering en 4.000
stuks in gewone uitvoering. In elke
enveloppe bevindt zich als bijsluiter
een afdruk van het op 2 september
1945 te Tokio getekende "Instrument
of Surrender".
Van de 1.000 luxe uitgevoerde enve
loppen zijn 150 stuks gesigneerd door
Prins Bernhard (prijs 150,p. st.),
200 door prof. Beets (prijs 25,p.
st.), 200 door prof. Bastiaans (prijs
25,p. st.), 200 door mevr. Spoor-
Dijkema (prijs 25,p. st.) en 250
door ir. G. S. Vrijburg (prijs 25,p.
st.). Bovendien bevatten deze envelop
pen extra postzegels en bijsluiters.
Ook zijn ze voorzien van een certifi
caatstempel en zijn ze genummerd.
De prijs van de gewone enveloppen,
die niet zijn genummerd en geen certi
ficaatstempel hebben, bedraagt 5,
per stuk.
Voor bestellingen van de herdenkings
enveloppen zijn bij de stichting Her
denking 15 augustus 1945 (tel. 070-
51 28 51, tst. 328) speciale bestelkaar-
ten verkrijgbaar.
Fotobriefkaarten gedenkplaat
Fotobriefkaarten van de op 15 augus
tus 1985 onthulde gedenkplaat zijn als
volgt verkrijgbaar:
a. afgehaald bij het Kantoor van de
Stichting Herdenking 15 augustus
1945 (Ned. Congresgebouw, Kamer
3119) tegen betaling van 1,per
stuk;
b. bij bestelling van 10 stuks door
overmaking van 12,op post
girorekening Nr. 697988 ten name
van de Stichting Herdenking 15 au
gustus 1945 te 's-Gravenhage, onder
vermelding van "Voor fotobriefkaar
ten". Bestelde en betaalde fotobrief
kaarten worden franco per post aan
de bestellers toegezonden.
Baten van de enveloppen en fotobrief
kaarten
De netto-opbrengst komt o.a. ten bate
van de:
Stichting Nederlandse Slachtoffers Ja
panse Vrouwenkampen;
Stichting Vrienden van Bronbeek;
Stichting Hulp aan Landgenoten in
Indonesië (Halin).
8
