Die Goede Oude Tijd
IN MEMORIAM
Mr. L. VAN DOMPSELER
Op 22 September j.l. overleed Mr. L. van
Dompseler te Bandung. Hij zou 78 jaar wor
den.
Leo van Dompseler was geboren en ge
togen in Bandung. Het verwonderde dan
ook niemand dat hij, na zijn rechten-studie
in Leiden te hebben voltooid, weer naar zijn
geboortestad terugkeerde en zich daar
vestigde als advocaat.
Toen alle Nederlanders moesten vertrek
ken, keerde het echtpaar Van Dompseler
met hun twee dochters naar Nederland, en
daar kreeg hij een regerings-betrekking in
Den Haag. Maar na zijn pensionering werd
het verlangen naar de Priangan onweer
staanbaar en in 1972 keerden hij en zijn
vrouw weer terug naar Bandung.
Het was in die tijd, dat hij meer en meer
advies, hulp en steun ging verlenen aan
landgenoten, die problemen hadden; en dat
waren er, vooral in die jaren, zeer veel
Leo was altijd bereid om te luisteren, had
een grote ervaring, was een uitstekend ju
rist. Er zijn dan ook zeer velen die door
neerde in zijn benoeming tot Nederlands
hem geholpen konden worden. Dit culmi
neerde in zijn benoeming tot Nederlands
consul In Bandung.
De laatste jaren ging zijn gezondheid ge
leidelijk achteruit, maar zijn belangstelling
in het lot van zijn medemensen bleef on
verminderd; en, voor zover hem dat fysiek
mogelijk was, bleef hij helpen.
Het was zijn wens in Bandung zijn leven te
eindigen, en die wens is vervuld. Maar wij
betreuren dat een zo hoogstaand lid van
de "Oude Garde" ons voorgoed verlaten
heeft.
Hij ruste in vrede. H.M.C.P.
Ons reservefonds voor moeilijke dagen
Moesson wil geen subsidie. Het wil voort
bestaan alleen als U dat wilt. Met uw steun
poekoelen wij teroes I
Hieronder laten wij, onder hartelijke dank
zegging aan alle schenkers, de verant
woording volgen van de giften die zijn
binnengekomen voor het reservefonds voor
Moesson over september 1985.
E. C. van Ahee 25,P. v. Bosstraten
20,50; W. Boverhof 25,A. Burg 10,
A. M. H. de la Croix 10,K. Dijkstra 40,
L. C. F. de Graaff 25,K. M. Graichen
25,M. E. Hoekstra 20,P. J. v.d. Horst
18,75; J. C. L. Jansz 10,B. Kruysdijk
30,R. Mariouw 40,M. P. Moquette-
Elias 10,B. M. Naberman 10,H. de
Quant 10,R. Sebo-de Graaff 25,W.
Stout 25,G. Vroomen 3,Ch. Wensel
10,N. H. Wichers-Bleckmann 10,J.
Willemsen-Sterckx 10,H. H. v. Winckel-
man 20,N.N. 20,
Totaal ontvangen voor P.T.P. f 452,25
Voor KNIL in september 1985 ontvangen:
I. Sluiter f 80,
J. Jacobse f 15.
Wij gebruiken dit gezegde heel vaak als we in gezelschap zijn en verhalen los
komen over die tijd in Indië. Maar is dat wel helemaal waar, was die goede oude
tijd werkelijk zo goed of willen wij de ellende maar liever vergeten en alleen maar
over de goede dingen praten in Indië voordat wij het land verlieten en naar Hol
land of andere werelddelen vertrokken? Als we spreken over die goede oude tijd,
dan hebben we het over een tijdsperiode van 1900-1960. Onze ouders die als'
teenager opgroeiden rond 1915 maakten dus de eerste wereldoorlog mee alhoe
wel Indië niet daadwerkelijk erin betrokken werd. Toen ze 25 jaar oud' waren
kwam de malaise waarbij de cultures genoodzaakt waren een overvloed van
produkten zoals koffie, suiker en rubber in zee te dumpen om de prijs te bescher
men, en waardoor velen hun goede baan verloren.
f 95,—
Voor STAL 18 in sept. 1985 ontvangen:
W. A. Rozario-v.d. Eb f 50,
A. W. Vreede f 25,
f 75,-
Voor Hollanders en Indische mensen
was dit geen leuke tijd. De uitgezonden
hollandse krachten hadden het geld
niet meer om dat dure verlof naar Hol
land te bekostigen en dus was heim
wee naar overzeese familieleden zeer
groot. De indische gemeenschap die
veelal een trapje lager stond op de
maatschappelijke ladder dan de vol
bloed Europeaan kreeg de volle laag te
verwerken en moest alles aanpakken
om het hoofd boven water te houden.
De ziekten uit die tijd zoals kinkhoest,
pokken, trachoom, malaria, dysenterie,
typhus, cholera en pest bedreigden elk
gezin en kosten levens in menig gezin
in de tropen. Onder de Europeanen als
ze van goede komaf waren was er een
verlangen naar culturele evenementen
zoals opera's en klassieke muziekuit
voeringen. Voor de Eurapeanen van
niet goede komaf die toch vanwege hun
blanke huid een goede plaats op de
maatschappelijke ladder hadden ver
worven, betekende het een gruwelijke
ervaring dat ze vanwege hun positie
mee moesten doen aan deze poppen-
kasterij, hoewel ze het liefst in de voor
hen ongewone hitte achter een borrel
languit op een krossimales lagen na
een vermoeiende dag op een kantoor.
Het grootste deel van de indische ge
meenschap behoorde meer tot de mid
denstand, niet rijk, niet arm maar net
genoeg. Uitgaan bleef beperkt tot de
bioscoop, een fuif in de Stadstuin of
een clubavond, en bij gebrek aan
auto s bleef men dus thuis rondhangen
in de weekends, genietende van aller
lei snoepgoed als roedjak - "bijeen
komsten" of een kaart- of ngeplèk-
avondje. Het verzorgen van de indische
tuin werd verzorgd door de kebon en
de njonja die de bloempjes uitkoos van
de straatverkoper. Eten en vooral lek
ker eten was belangrijk en de zwart-
berookte keukens waren een levend
bewijs ervan. Wie dacht eraan om zich
druk te maken over interior decoration,
een lekker gedweilde glimmende en
naar carbol ruikende vloer en meubels
die waren ingewreven met O Cedar
olie was alles wat vereist was.
In 1940 brak de tweede wereldoorlog
uit en nu verdween tijdens de japanse
Niet vaardig in het spreken; en niet in
staat tot zwijgen.
Epicharmus
bezetting iedere Europeaan in een in
terneringskamp en de indische mensen
die gedeeltelijk buiten het kamp moch
ten blijven hadden het ook niet al te
best, want hoevelen zijn niet opgepakt
en gemarteld of hebben in armoe en
onzekerheid de oorlogsjaren moeten
doormaken.
Daarna kwam in 1945 de Indonesische
revolutie en de indische mensen vlo
gen het kamp in tesamen met de
Europeanen die net uit het jappenkamp
waren vrijgelaten. De overlevende
Knillers kwamen terug uit Burma en
Japan en moesten oorlog voeren. Ein
delijk komt de overdracht van de voor
malige koloniën in 1950 en we waren
rijp om eruit geknikkerd te worden naar
een koud en voor velen vreemd land,
Holland met zijn opvangpensions waar
je met een familie in een kamer werd
samengeperst en haast gedwongen
werd om te assimileren: Minder rijst
eten en aanpassen.
Wat blijft er over van die goede oude
tijd en als die er was hoevelen hebben
die werkelijk gekend? Volgens mij,
hebben we daarna een goede tijd mee
gemaakt in Holland, Amerika, Canada,
Brazilië of Australië. We zijn huizen
bezitters geworden, hebben auto's,
gaan regelmatig met vakantie, de kin
deren kunnen hun studie voltooien en
toch bij de ouders blijven. De algeme
ne gezondheid op de flues en allergiën
na is zeer goed te noemen en hoeveel
ouderen zijn niet heengegaan nadat ze
de 70 zijn gepasseerd? In Indië werd
je gepensionneerd als je 55 werd om
dat je dan als afgetakeld werd be
schouwd. De peren, appels, aardbeien
waar we zo naar snakten eten we
volop, en culturele evenementen naar
ieders smaak zij het klassiek of pop
is binnen ieders bereik. En toch gaat
men terug naar Indonesië om het oude
huis en de oude buurten terug te zien,
en plotseling wil men duku, mangga en
durian eten en weer ijs eten bij Zan-
grandi of een saucijsebroodje eten bij
Bogerijen. waar men toen soms alleen
maar een of tweemaal geweest was.
Moeten wij soms weer eruit geschopt
worden voordat wij ons realiseren dat
wat wij nu meemaken de goede tijd is
en voor de meeste mensen uit Indië
zelfs een gouden tijd. Natuurlijk heb
ben we allemaal wel eens last van
(lees verder pagina 21)
9
