J.G. YSSEL DE SCHEPPER J
J ALLE VERZEKERINGEN
WERKGROEP
INDISCH-NEDERLANDSE
LETTERKUNDE OPGERICHT
KIMM Indische spekkoek
haar huishoudelijke en moederlijke
plichten dat ze, zonder het te beseffen,
haar man tekort doet.
Ze doet weinig aan haar uiterlijk, toont
geen interesse in het werk van haar
man en daar ze, nog te veel totok,
's middags niet wil rusten, zit ze vroeg
in de avond al te knikkebollen terwijl
haar man zich verbijt. De situatie is
kant en klaar voor een echtelijk drama
- waarin, net als in werkelijkheid, beide
mensen hun aandeel aan schuld heb
ben. De figuur van Marie is tot hier
toe begrijpelijk, zelfs bekend. Maar de
manier waarop zij eerst totaal blind en
onbegrijpelijk naïef zich om de tuin
laat leiden en dan, na de openbaring
van de waarheid die iedereen behalve
zij kent, noch de moed noch het benul
heeft om de twee schuldigen meteen
te confronteren, zouden weinig vrou
wen aannemelijk vinden.
Van dat ogenblik af is haar gedrag zo
onbegrijpelijk dat men geneigd is te
denken dat Daum's mensenkennis,
tenminste kennis van de vrouw, hier
inderdaad tekort geschoten is. Wordt
de lezer geacht sympathie te voelen
met een heldin die letterlijk alles ver
keerd schijnt aan te pakken? Of is dit
het Victoriaanse beeld van een "goe
de" vrouw, als tegenpool van de
"slechte" Betsy en is de moderne le
zeres te veel hieraan ontgroeid om die
te begrijpen
Het onderwerp waar alles om draait,
goena-goena, wordt zonder te veel
sensatie en drama behandeld, zelfs
zo dat Daum aan sceptische lezers ge
legenheid biedt het zogenaamd onver
klaarbare te verklaren - hoewel hij zelf
zich een "gelovige" toont in de laatste
woorden van het boek: "De goena-
goena had uitgewerkt." Men kan zich
de voldane zucht voorstellen waarmee
de feuilletonlezers van lang geleden
de laatste aflevering lazen.
Wat een verschil met een moderne
behandeling van de toverkracht die
goena-goena heet: de afschuwelijke
passages in "De Porselein-boom" van
Olaf de Landell, waarin de lezer niets
bespaard wordt. Hij voelt zich belegerd
door een triomfantelijke, buitenaardse
boosaardigheid waarvan de grenze
loze macht zich uit in allerlei gruwe
lijke manifestaties.
Misschien, na alle beschouwingen, is
het toch het beste Paatje Daum's boe
ken op te nemen uit pure nostalgie.
We kunnen al dan niet kritiek leveren
op de samenleving van zijn tijd, hoe
ver zijn wij gevorderd met het bestuur
en de beheersing van de menselijke
natuur, bijna een eeuw later?
1Nllllllll!li:illl!!lll!!ll[ll!llllllllllllllll!!llllllllllll]|]lll]l!lll!!!llilllllIII!lllllllllllllllllllllllllllllllllll[llllll!lllll|
Alg. Assurantiebedrijf "Argo"
Kantoor en woonhuis Corn, de Witt- j
laan 83, Den Haag, Tel. 070-55 71 72 J
miiiiiiii
De belangstelling voor de Indisch-
Nederlandse letterkunde is de laatste
jaren aanzienlijk toegenomen. Daarom
is op 25 september jl. te Leiden een
werkgroep opgericht, die zich gaat
bezighouden met deze bijzondere tak
van de Nederlandse literatuur. De
doelstelling is: de studie te bevorde
ren van 'wat Nederlandse schrijvers
en dichters over Indonesië hebben ge
schreven, vanaf de eerste jaren der
Compagnie tot op heden', zoals de
ondertitel luidt van de Oost-Indische
Spiegel van Rob Nieuwenhuys. Hierbij
wordt gedacht aan het stimuleren van
het onderzoek, het organiseren van
lezingen en symposia, het opzetten
van een documentatie-systeem, het
opzetten van een lopende bibliografie
en de uitgave van een tijdschrift. Het
begrip literatuur dient ruim te worden
opgevat: het gaat niet alleen om poë
zie en fictioneel proza, maar ook om
kinderliteratuur, triviale literatuur, brie
ven, dagboeken, memoires, reisver
halen, sommige wetenschappelijke
werken, en alles wat verder nog van
belang zou kunnen zijn.
Het documentatieblad van de Werk
groep, dat vanaf begin 1986 zal gaan
EEN FLITS VAN TEMPO DOELOE
Ja, het was niet meer dan een flits,
maar toch lijnscherp geëtst in mijn her
innering. Het gebeurde op de 16e sep
tember, toen ik per auto de tocht
maakte van Malang naar Loemadjang,
via de Zuid Smeroe weg. Ergens tus
sen Dampit en Toerèn zag ik het, links
van de weg.
Een vervallen, oud Indisch huis, met
grote gapingen in het pannendak. En
op de voorgalerij zat prinsheerlijk in
een korsi males een man een sigaret
te roken. Het leek zo onwezenlijk,
bijna surrealistisch. Eigenlijk had ik
de chauffeur moeten vragen om te
stoppen en achteruit te rijden. Maar
ja, je gaat pas reflecteren en fanta
seren als je al een kilometer verder
bent.
Wie was die man die daar op de voor
galerij zijn sigaretje zat te roken? Een
Indischman? Natuurlijk zeg je dan, wie
anders? Papa omgekomen in de oor
log. En jij met je moeder eerst in dat
oude huis wonend, geen geld om het
te repareren, en nu woon je ergens
achter dat stenen huis in een bamboe
hutje. Wachtend op de uitkering of het
pensioen dat nooit zal komen. Maar
dat huis is van papa en nu van jou.
Ook al vallen de pannen van de da
ken, het is en blijft van jou. En iedere
morgen zit je daar, symbool van tem
po doeloe, je strootje te roken, onder
het open dak van je behouden huis
Levensgenieter
D.H.
verschijnen onder de titel Indische
Letteren, staat onder redactie van
Reggie Baay, Joop van den Berg, Frits
Jaquet, Rob Nieuwenhuys, Gerard Ter
morshuizen en Peter van Zonneveld.
De redactie streeft ernaar, artikelen
op te nemen waarin op een voor alle
belangstellenden leesbare wijze ver
slag wordt gedaan van nieuw onder
zoek. Daarnaast zullen ook aankondi
gingen en mededelingen worden op
genomen, terwijl bovendien nieuw ver
schenen literatuur wordt gesignaleerd.
Het lidmaatschap van de Werkgroep
staat in principe open voor iedereen.
De contributie bedraagt 35,per
jaar. Leden ontvangen het tijdschrift
gratis. Men kan zich opgeven als lid
door de contributie over te maken op
gironummer 1977068 t.n.v. R. Baay,
Praam 27, 2377 BW Oude-Wetering,
onder vermelding van 'Indische Let
terkunde'. De eerste lezingen zullen
nog dit najaar worden georganiseerd;
de nu betaalde contributie geldt ook
voor het jaar 1986.
VERZOEK OM INLICHTINGEN
OVER ZUIDAFRIKAANSE
BOEREN BIJ LEMBANG
In 1903 heeft een groep Boeren-
krijgsgevangenen op Ceylon na
de Anglo-Boerenoorlog 1899-
1902 geweigerd om de eed van
trouw aan de Britse koning af
te leggen. Zij mochten daarom
niet naar Zuïd-Afrika terugkeren
en hebben zich bij Lembang op
Java gevestigd om als boer en
tuinder een bestaan te vinden.
Sommigen van hen zijn spoedig
vertrokken, maar anderen zijn
gebleven en hebben groenten,
aardappelen en melk geprodu
ceerd, onder meer op de Chris-
tiaan de Wet-hoeve. De Japanse
bezetters hebben hen in 1942-
45 op hun bedrijf gelaten, maar
kort na de capitulatie van Japan
hebben Indonesische nationalis
ten hen allen vermoord. Er is
slechts weinig over hen bekend.
Ik verzoek beleefd om uitvoerige
inlichtingen over hen en zal
daarvoor zeer erkentelijk zijn.
C. de Jong, Departement Ekono-
mie Universiteit van Suid-Afrika,
Postbus 392, 0001 Pretoria, Zuid-
Af ri ka
Stort f 21,op giro 158225 en
U ontvangt een spekkoek van
ca. 500 gram, in speciale ver
pakking, franco thuis.
"KIMM", Joh. Verhulststraat 98,
Amsterdam-Z. Tel. 020 - 62 84 61.
11
