TUNAS Trade, Tours Travel International B.V.
385 Beeklaan Telex: 34193 tunas nl.
2562 AZ DEN HAAG Telefoon 070-63 92 27 63 89 94
Uw Indonesië en Verre Oosten reis op de maat van uw beurs en wen
sen gesneden I
Agent voor Europa van P.T. TUNAS INDONESIA TOURS TRAVEL Jakarta
Kantoren: Medan, Padang, Yogya, Surabaya, Bali, Ujung Pandang, Bandung,
Singapore, Hongkong, USA.
keins gebied werden allen door de
overwonnen Japanners veilig naar be
tere oorden, de hoofdplaats Padang,
gereden. Daar hadden zich later de
vrouwen uit de vrouwenkampen bij de
mannen gevoegd. Kinderen zagen hun
vader terug. Vreugde? Pas op! Want
het KNIL zat nog vast en de Engelsen
waren in geen velden of wegen te be
kennen.
De balans werd opgemaakt voor zo
ver dat te overzien was, want niets
functioneerde normaal. In Padang vond
de turbulente overname plaats van het
Bestuur van de Inheemse ambtenaren.
Hulpgoederen kwamen sporadisch bin
nen. Het Rode Kruis bestond eenvou
dig niet De Japanners moesten op
bevel van Lord Mountbatten de orde
handhaven en de Indonesische bevol
king zag in deze chaos kans haar vrij
heid te bevechten. Al gauw vormden
zich bendes die de kota Padang on
veilig maakten. De Nederlanders wer
den door het Engelse leger, dat bij
stukjes en beetjes was gearriveerd,
opnieuw in de hotels geïnterneerd.
Dat leek hun veiliger, beweerden zij.
Vrijheid
Zo was de situatie, toen Aardeman
enkele dagen daarna werd benaderd
door de Gouverneur van Sumatra,
Spits, die vanuit Batavia naar Padang
was gevlogen. "Mijnheer Aardeman, U
moet zich zo spoedig mogelijk melden
in Medan I Daar staat een vliegtuig
gereed om U naar Sabang te vliegen.
U moet onderzoeken of Atjeh weer
onder geregeld bestuur kan worden
gebracht! Dat was belangrijk nieuws,
hem medegedeeld toen hij op de
achtergalerij van het huis stond,
waarin hij zich met nog enkele gezin
nen had geïnstalleerd. Schreeuwende
kinderen, pratende vrouwen. Overal
hing was' te drogen. Het leek verdacht
veel op de eerste interneringsdagen
in 1942. maar hier heerste wel vrijheid
- - tenminste
De hotels in Padang waren natuurlijk
comfortabeler dan het internerings
kamp Bangkinang, maar het was voor
hem een enorme opluchting te kunnen
vertrekken uit deze na-oorlogse chaos.
Daarbij begon hij zich danig te verve
len. Alles was beter dan hier duimen
te draaien, terwijl allerlei plannen in
hem opborrelden en ergernis om uit
stel hem verteerde. Hij popelde iets
nuttigs te doen.
Elke dag zonder bestuur zou het im
mers moeilijker maken de bevolking
weer in het gareel te krijgen. Als be
stuursambtenaar zag hij overal duide
lijk de sporen van wanorde, die hem
werkelijk pijn deden. Er waren al ram-
pokpartijen en plunderingen in de pe
riferie gemeld. Wat hij in de korte pe
riode van vrijheid gezien en gehoord
had, was bedroevend. Niet alleen de
geïnterneerden waren uitgemergeld,
ook de bevolking had geleden onder
de zware en constante druk van de
Jappen, die alles wegsleepten, roofden
en stalen wat aan voedsel, machines
en instrumenten van hun gading was.
Er waren natuurlijk wel Indonesiërs die
hun trouw kwamen betuigen, maar er
was ook een grote groep, die geroken
had aan wat zij "Vrijheid", "Merdeka"
noemde. En "merdeka" werd hoe lan
ger hoe meer gehoord. Het verzet
kwam overwaaien uit Java. Het succes
van Soekarno werd als voorbeeld ge
steld. Men wilde daden en wel direkt.
Niet wachten op conferenties die maar
weer alles op de lange baan zouden
schuiven.
Eindelijk was er dan enige lijn geko
men in de verwarde situatie en hij kon
weer aan zijn werk beginnen. Eén ding
viel Aardeman niet mee: hij moest zijn
angst voor vliegen overwinnen. Niets
is volmaakt op dit ondermaanse en met
de moed der wanhoop, omdat er geen
andere mogelijkheid van transport be
stond, was hij twee dagen later voor
het eerst in zijn leven in het vliegtuig
naar Medan geklommen met angst en
beven in het benauwde hart. De mens
was geschapen met benen om op de
aarde te wandelen en met armen om
te kunnen zwemmen, maar vleugels
om te vliegen had Onze Lieve Heer
hem niet gegeven. Toch had deze al
tijd gedroomd zich te kunnen verplaat
sen als een vogel. Vanaf Icarus en het
vliegende tapijt was hij via ballonvaart
en vernuft gekomen tot deze hoogte.
Voor Aardeman was de metamorfose
van Jappenslaaf tot vrij-man misschien
iets te vlug gegaan? Zijn angst werd
nog eens flink aangewakkerd toen het
ronkende vliegtuig plotseling onder
zijn oksels gegrepen, opgetild werd en
ineens zomaar in een remous naar be
neden plofte. Paniek! Even later reali
seerde hij zich, dat hij nog leefde
Van Medan vloog hij nu, vergezeld
van Dr. Piekaar naar Sabang. Deze
was vóór de Japanse inval Gewestelijk
Secretaris van Atjeh geweest. Beide
B.B.-ers hadden de opdracht gekregen
na te gaan of de residentie Atjeh weer
onder Nederlands gezag kon worden
gebracht. Atjeh, altijd al een roerig ge
bied, onafhankelijk en dwars, had ook
de Japanse bezetters veel hoofdbre
kens gekost. Er was een groep Neder
landse militairen vanuit Ceylon kort
vóór de Japanse capitulatie in Atjeh
gedropt. Maar deze groep ontmoette
vijandschap en kon daar niets uitrich
ten. Deze militairen konden met heel
veel moeite gelukkig ongedeerd naar
Medan afgevoerd worden. Verkeerd
gevallen kerstengelen I
meulalatteu, meung ranoeb han
djibri" hadden zij kunnen citeren: over
deze ongastvrije ontvangst: "al zaten
wij vol vliegen, zelfs sirih gaven zij
ons niet
Atjeh was "republikeins gebied", waar
tot aan de souvereiniteitsoverdracht in
december 1949 geen Nederlander toe
gang zou krijgen. Maar dat wisten de
BB'ers in het vliegtuig toen niet I Dr.
Piekaar was vergezeld van vrouw en
kinderen. Men zag de toekomst vol
verwachting tegemoet. Sabang! Vrij
heid! Men kon weer ademhalen
Het gezelschap in het vliegtuig genoot
maar matig van het fantastische
schouwspel en het unieke uitzicht op
de woeste formaties van dit noorde
lijke deel van Sumatra. Aardeman had
nog gezwollen benen van het kamp
oedeem en kreeg last van kramp. Het
gedènder van de motoren versufte
hem. Daarbij was de Catalina nu juist
niet het prettigste vervoermiddel. Hij
zou liever per ooot naar Sabang heb
ben willen reizen, maar de opdracht
luidde zo snel mogelijk naar Sabang
te vertrekken. Daarvoor had het Gou
vernement deze Catalina ter beschik
king gesteld.
Met weemoed dacht hij aan vroeger
Teukoe Rajeu zou wel gestorven zijn
en zijn zoon Teukoe Radja Mohammad
was volgens geruchten door de Japan
ners onthoofd. Aardeman verdraaide
pijnlijk zijn nek om daar beneden het
land te kunnen beschouwen, dat in
woeste schoonheid voorbij gleed.
Wat een rijkdom aan bossen, aan na
tuurschoon, aan flora en fauna. Hij zag
de politieke toestand somber in. Er zou
meer zeggenschap moeten komen voor
de bevolking, meer inspraak, minder
koloniale betutteling, minder paterna
lisme, meer scholen, meer welvaart,
meerDe bevolking was gekneveld
door de Japanners. Wellicht had dat
het "merdeka" idee verhaast.
Buiten het kleine raam scheen de zon
in de blauwe hemel. Hij zuchtte. Met
fatalisme had hij zich overgegeven aan
zijn lot, dat hij deelde met zijn mede
passagiers en de bemanning, toen hij
het kale interieur en de wankele klap
stoeltjes had bekeken. Bovenop de
goenizak trilde zijn bagage. Niets had
hij zelf kunnen redden uit de débris
van de oorlog. Geen huisraad of kle
ren, geen bezittingen of geld. Ja toch
wel: het belangrijkste, zijn leven en
zijn verstand! Daarbij een theelepel en
(lees verder volgende pagina)
zie "Opstand Lhong" door
V. Kaulbach.
7
