Rengat
INDONESIË
2a dagen JAVA-BALI I 3.995,—
HOLWERDA REIZEN
LAATSTE LUISTER (V)
door Victoria Kaulbach en
Dr. J. J. C. H. van Waardenburg
Een mooie ochtend in Tandjoeng Pinang, de hoofdstad van de Residentie Riouw,
gelegen op het eiland Bintan. Resident Aardeman, die zich juist geschoren had
leunde uit het wijde raam van zijn slaapkamer en genoot van het uitzicht over
de diepblauwe zee. Vlakbij was het eiland Penjengat zichtbaar, een langgerekte
geelgroene strook. Een "penjengat" is een wespensoort met een langgerekt
geel lichaam en daaraan ontleent dit eiland zijn naam. Het was de residentie
van de ex-Sultan die gedachten opriep aan het romantische verleden van zijn
gebied. Nou, romantisch In vroeger tijden - nog in de vorige eeuw - had dit
eilandenrijk aan Malakka toebehoord. Een pracht gebied voor sluikhandel, pira
terij, visserij en smokkel. Het was ettelijke malen in bezit gekomen (en 'geno
men van Boeginese vorsten. Maar meestentijds waren de eilandjes bezet door
pseudo-sultans en hun afstammelingen, die het als hun recht beschouwden over
de bevolking naar willekeur te regeren.
Op deze prille ochtend wapperde
voor de residentiewoning loom de vlag
aan de vlaggestok. Een rustige och
tend in het eilandgebied. Het gezag
hier was in alle luister hersteld zoals
dat vóór de oorlog was geweest. Een
vredige ochtend I Alhoewelop de
vaste wal woedde een verbeten krijg
van extremisten, die benden hadden
gevormd. Zij roofden en moordden,
plunderden en staken dorpen in brand
naar hartelust. De tweede politionele
actie was enige weken geleden met
succes ingezet.
Zijn residentie strekte zich ook uit tot
het bevrijde deel van de vaste wal van
Sumatra, namelijk Indragiri en Siak en
daarmee waren zijn zorgen toegeno
men, omdat niet alle extremisten tot
de orde konden worden geroepen. De
groene baretten" uit Djambi waren
boven Rengat gedropt en dit had ge
leid tot de herovering van Rengat, de
hoofdplaats van Indragiri. Enkele oor
logsschepen hadden met Aardeman
aan boord Bengkalis en Selat Tandjang
bezet en aldaar het bestuur opnieuw
gevestigd. Strijd, oorlog, de hele ge
schiedenis is er vol van. Er is nooit
een "goede" oorlog geweest en dan
al die mensenAardeman zuchtte
en draaide zich om.
Hij had met de militaire commandant
Sjouke, opvolger van Overste Pesch,
afgesproken gezamenlijk Rengat te
bezoeken. Hij wilde dit plaatsje, dat
enige dagen geleden door de para
chutisten was heroverd op de repu
blikeinen, eens zelf inspecteren. Hij
hield niet van "horen zeggen" en wil
de zijn eigen mening vormen over
deze herovering.
De Riouw Archipel bestaat uit zo'n
duizend eilanden, meest onbewoond,
enige met mooie baaien, lieflijke palm-
dorpen, blauwe bergen, die vanuit de
verte lila-wazig tegen de mistige ho
rizon oprijzen, waar zee en hemel in
elkaar overvloeien. Een paradijs en
Aardeman zou trachten vrede en rust
te brengen en te handhaven. Maar ja -
die opstandjes op de overwal zinden
hem niet. Zijn ressort was ongeveer
anderhalf maal zo groot als Nederland
en bestond meer uit zee dan uit land.
Hij had de beschikking over twee
Gouvernements vaartuigen, de Eng-
gano en de Djember, beide met een
Oerlikon (stengun) bewapend en dézé
vloot bestond tevens uit acht Hiqqins-
boten.
Rengat lag veertien uur varen van
Tandjong Pinang. Het was nu zaak om
op Rengat het bestuur te herstellen.
Er moest een assistent-resident wor
den geplaatst. Hij had gedacht aan
Tissing of Voors. Natuurlijk zou er een
controleur worden gestationeerd, die
in samenwerking met de militairen en
de politie de veiligheid van Rengat en
omgeving en van de bevolking moest
garanderen. Het werd tijd daaraan te
beginnen - vandaag nog.
Fluitend trok hij zijn khaki jasje aan.
Het uniform was wel drastisch ver
eenvoudigd. Geen goudgalon meer of
opstaande boord met goud oplegsel,
maar gewoon een soort militair jasje.
Ook zijn epauletten met de vier gou
den strepen waren de eenvoud zelve.
Hij sloot de slaapkamerdeur achter
zich en betrad de brede gang, die
naar de achtergalerij liep, waar de
ontbijttafel gedekt stond. Daar zaten
al zijn neef, hoofd van de distributie,
Kuneman en vrouw met beide kin
deren te ontbijten. Zijn nicht zorgde
voor het reilen en zeilen van het
omvangrijke huishouden. Aardemans
vrouw zou wegens gezondheidsrede
nen hoogst waarschijnlijk niet meer
naar Indië terugkeren.
Hij groette beide meisjes, die juist
bezig waren hun tassen te pakken om
naar school te gaan. Een gewone dag.
Er was al veel genormaliseerd na het
wanbeheer van de Jappen. Een school
was vrijwel direkt opgericht en een
ziekenhuis was ingericht. Daarvoor
waren onderwijzers, artsen en ver
pleegsters aangetrokken. De politie
opereerde naar wens. De handel
bloeide - vooral de smokkelhandel op
Singapore, wel iets teveel naar zijn
zin. Maar die vlugge scheepjes, die
alle geheime wegen tussen de eiland
jes kenden, waren moeilijk te achter
halen. Daaraan moest paal en perk
gesteld worden. Komt tijd, komt raad.
Als resident was hij zelden alleen.
Een djongos stond gereed binnen ge-
hoorsafstand of zijn secretaris stond
op hem te wachten. Ook nu weer:
Nauwelijks was zijn koffie ingeschon
ken, of daar kwam zijn secretaris
Schrieder aanzetten met de bood
schap, dat de Enggano reisvaardig
was.
"Misschien wilt U deze stukken op
reis bestuderen, resident?" Hij knikte
en nam de mappen in ontvangst.
"Wilt U dan de heer Hengeveld van
de Enggano waarschuwen dat ik mij
over een uur zal inschepen I" De se
cretaris verdween.
Enkele minuten genoot hij zwijgend
van zijn ontbijt, keek de courant na,
die voor hem was neergelegd. Zijn
neef begaf zich inmiddels naar zijn
werk en zijn nicht gaf aanwijzingen
aan de bedienden voor de rest van
de dag. Na het ontbijt begaf Aarde
man zich naar zijn privé kantoor, dat
in één van de paviljoens was onder
gebracht. Naast het huis lagen twee
paviljoens; één daarvan werd bewoond
door de dokter, hoofd van het D.V.G.
(Dienst Volks Gezondheid), zijn broer
en diens vrouw. De typemachine klép-
perde hem al tegemoet. Zijn secretaris
stond op en kwam met papieren naar
Geheel verzorgde reis op basis van halfpension, luxe bus, inclusief
vele excursies, Nederlandse reisleiding. Wij logeren veelvuldig buiten
de touristische routes om, in gezellige bergplaatsjes.
Dit alles wordt door ons reisbureau uitgevoerd in samenwerking met
SINGAPORE AIRLINES.
Voor inlichtingen, folders en reserveringen:
Laan van Meerdervoort 610 2563 BN DEN HAAG Telefoon
070-46 89 50/51. Dagelijks geopend van 09.00 uur tot 17.00 uur en op
zaterdag van 10.00 uur tot 13.00 uur.
14
