De reus op lemen voeten
Tpr'h'prdenkina van het feit dat het 45 jaar geleden was dat het Indo-Europees Verbond (IEV) werd opgericht, schreef
?alie Robinso9n in 1964 een art,kei oJer het IEV in Tong-Tong. Hij prees daarin uitbundig het vele goede werk dat
het Verbond in het belanq van alle Indo-Europeanen had verricht, zonder welke inspanningen de honderdduizenden In-
tó z i niet Tn Nederfand waren beland. Vanwege zijn omvang, maar vooral vanwege zijn politieke en maatschappe
lijke fnvloed betitelde Robirison het IEV als de Indische Reus". Daarmee vertolkte hij ongetwijfeld het algemene
oevoelen in Indische kring tav. het IEV, met name van hen die nog persoonlijke herinneringen aan het IEV-verenigings
Peven hebben of fancy-fairs, de IEV-sinterklaasfeesten, de fietstochten naar Bogor, de Dick de Hoogschool en het
IEV-ieuqdwerk zijn in dit verband enkele begrippen die bij menig oud-IEV-lid het hart sneller zullen ^en s'san D'er
oSk°biJ de Indische Nederlanders die het lEV-verenigingsleven niet persoonlijk hebberi meegemaakt, bestaat op zijn
minst de notie dat het IEV dé organisatie voor Indo-Europeanen in het voormalig Nederlands-lndie was.
HET INDO-EUROPEES VERBOND (I)
door drs. C. Verkuylen
Wie het ontstaan en de verdere ge
schiedenis van het IEV nader bestu
deert, komt echter al snel tot de con
clusie dat dit beeld van het IEV on
volledig en geflatteerd is. Als zodanig
vormt het onderdeel van een collec
tieve herinnering van Indische Neder
landers aan de vroegere koloniale
samenleving die ondanks haar gebre
ken als goed werd ervaren. Zo er daar
al niet iets groots werd verricht, dan
werd er toch zeker nuttig werk gedaan.
Nog onlangs bleek dat deze overle
vering op gespannen voet staat met
de officiële geschiedschrijving - en
niet alleen die van De Jong, moet hier
nadrukkelijk aan worden toegevoegd.
Dit is niet de plaats om op dit ver
schijnsel in te gaan, laat staan er een
oordeel over uit te spreken. Tot beter
begrip van deze artikelenreeks dient
echter wel te worden opgemerkt dat
ervaringen en herinneringen, door
hoevelen ook gedeeld, niet per sé een
historische werkelijkheid weerspiege
len. Als zij dat doen, dan vaak op zeer
indirekte wijze. Het feit dat vele In
dische Nederlanders de toenmalige
Nederlands-Indische samenleving als
goed hebben ervaren, wil niet zeggen
dat zij dit ook daadwerkelijk is ge
weest. Veeleer zegt het iets over de
positie waarin zij destijds verkeerden
en die waarin zij naderhand te
rechtkwamen.
Zonder te willen ontkennen dat het
IEV waardevolle aktiviteiten heeft on
dernomen, zal in deze artikelenreeks
de nadruk worden gelegd op een aan
tal aspekten die in de Indische over
levering" niet of nauwelijks aan de
orde komen. In de, overigens schaar
se, literatuur over het IEV (en de Indo-
Europese groep) worden deze aspek
ten weliswaar een enkele keer ter
sprake gebracht, maar niet tot een
koherent beeld samengevoegd. In de
eerste twee artikelen wordt de voor
oorlogse geschiedenis van het IEV
behandeld, terwijl de naoorlogse pe
riode (1945-1950) centraal staat in de
daarop volgende twee artikelen. Tij
dens laatstgenoemde periode komen
een aantal fundamentele zwakten van
het IEV aan het licht, die in de jaren
twintig en dertig ook al aanwezig wa
ren, maar grotendeels verborgen ble
ven in - wat ik zou willen noemen -
het halfduister van het raciale groeps
belang. De dekolonisatie legde onver
biddelijk de inherente zwakte van het
IEV bloot. Toen met het (dreigend)
wegvallen van het Nederlands gezag
de Indische reus als het ware van zijn
stevige wandellaarzen werd beroofd,
bleek hij lemen voeten te bezitten.
De oprichting van het IEV
"Een organisatie als het IEV heeft in
Holland haar gelijke niet. Zij is zoo
typisch Indisch, dat ge kunt zeggen,
dat iemand die het IEV begrijpt, ook
de gehele sociale structuur van deze
samenleving kent. Want het IEV kan
men slechts in zijn streven doorgron
den als men de positie der Inheem-
sche bevolking en der Import-Neder
landers ook in beschouwing neemt."
Dat zei de voormalige voorzitter van
de Volksraad Meyer Ranneft in 1937
op het IEV-paascongres. Inderdaad,
het IEV was een typisch Indisch ver
schijnsel. De oprichting van het IEV
was een uiting van de benarde positie
waarin de Indo-Europese groep - zelf
produkt van de koloniale verhoudingen
- was gedrongen. Deze positie was pa-
radoxalerwijs het gevolg van de maat
schappelijke opgang van de Europea
nen (een juridisch criterium, vastge
legd in de Indische wetgeving) van
gemengde afkomst.
Halverwege de vorige eeuw leefden
de meeste Europeanen van gemengde
komaf - "bastaarden van Europee-
Enige tijd geleden ontvingen wij
op de redactie de doctoraal
scriptie nieuwste geschiedenis
van dhr. Charles M. F. Verkuy
len met de intrigerende titel
"HET VERBOND VERBROKEN".
Het Indo-Europees Verbond in
de nadagen van Nederlands-
Indië 1945-1949. Een studie over
Indo-Europeanen en regerings
beleid.
Het behoeft geen betoog, dat
wij deze scriptie met grote be
langstelling gelezen hebben, ja
bijna uitgespeld Een belang
stelling, die tijdens het lezen
eigenlijk alleen maar groter
wordt, als de schrijver een
wetenschappelijke profielschets
neerzet - die er niet om liegt -
van het IEV tot de beëindiging
van het Nederlandse gezag. Van
het voor vele ouderen onder ons
zo vertrouwde, op zijn minst ge
zegd, sympathieke beeld van het
IEV en zijn voormannen blijft
niet veel over
Bij een persoonlijke kennisma
king met de jeugdige historicus
ontmoeten wij een in Holland
geboren en getogen jongeman,
die "toevallig" dit onderwerp
voor zijn afstudeer-scriptie ge
kozen heeft en professioneel
geboeid wordt door de moge
lijkheid, die hij tijdens zijn on
derzoek ziet, om politieke nieuw
ste geschiedenis te schrijven,
die ongetwijfeld door een grote
re doelgroep gelezen zal worden
dan alleen maar de nationale
vakbroeders.
Wij hebben Drs. Verkuylen be
reid gevonden voor Moesson
een viertal artikelen te schrijven,
die de essentie van zijn scriptie
weergeven. Het eerste artikel
volgt hieronder.
Wij hopen, dat vele Moesson
lezers in de een of andere vorm
op deze artikelen zullen reage
ren.
Redactie
6
