Mirabilis Jalapa
nachtschone - wonderbloem - Kembang pukul empat
De Kembang pukul empat, uit de familie der Nyctaginaceae (nachtschoonachti-
gen) is een mooi vertakt struikje. In Indonesia vindt men de plant op de laag
vlakte en het lage bergland; in tuinen en parken, overal ziet men de bont ge
kleurde bloemen. Op Bali bloeien ze uitbundig in de tuinen van strandhotels.
Mirabilis betekent verwonderlijk of wonderbaarlijk en dat is ze ook, want men
staat verbaasd door de verschillende kleurschakeringen van de bloemen: rood,
wit, geel, rose en lila of tweekleurig gestreept.
Er zijn 24 verschillende soorten waar
van de Mirabilis jalapa de bekendste
is. Mirabilis longi flora heeft heerlijk
witte geurende bloemen die twee keer
zo groot zijn als de niet geurende Mi
rabilis jalapa. Longi flora betekent met
lange bloemen en Jalapa is genoemd
naar het district Jalapa in Mexico. De
plant komt daar oorspronkelijk van
daan en is er nog in het wild te vinden.
Het struikje wordt ongeveer èèn meter
hoog. Het is een vaste plant met zwart
achtige knolvormige wortels. De ei
vormige bladeren eindigen in een
punt en staan tegenover elkaar; een
enkele keer staan de bladeren afwis
selend. Ze hebben korte ronde steel
tjes en gevorkte takjes met rode
knoopjes. De bloemen zijn twee cen
timeter groot en trechtervormig. Ze
staan in trosjes maar bloeien niet ge
lijktijdig. Aan één trosje zitten bloem
knoppen, bloemen en zaden. De harde
eivormige geribbelde zwarte zaden
zitten in een groen kelkomhulsel en
zijn zo groot als een erwt.
De naam Kembang pukul empat (vier
uur bloem) heeft ze te danken aan
het feit dat de bloemen 's middags
rond 4 uur open gaan en open blijven
tot de volgende ochtend. De plant
trekt veel nachtvlinders die voor de
bestuiving zorgen.
In Nederland kennen wij alleen de
Mirabilis jalapa als éénjarige plant.
Ofschoon bij zachte winters de knol
vormige wortels in de grond blijven
leven, terwijl de bovengrondse delen
bij de eerste nachtvorst dood gaan.
In het voorjaar lopen de wortels uit.
Behalve dat de plant groter wordt dan
in het vorige jaar bloeit ze ook vroe
ger in het seizoen. Beter is het om de
knolvormige wortels in de herfst, net
als de dahlia's, uit de grond te halen
en ze in droog turfmolm op een vorst-
vrije plaats te laten overwinteren. Men
kan de plant vermeerderen door de
ling van de wortelstok en men is ver
zekerd van dezelfde kleur bloemen.
De plant is makkelijk uit zaad te kwe
ken; alleen de kleur blijft een verras
sing. Stel je voor: je hebt rose, gele
of paarse bloemen. De zaden daarvan
verzamel je voor het volgend jaar. Uit
die zaden kunnen behalve gele, rose
en paarse bloemen, nu ook geel met
paars of rose met geel gestreepte
bloemen, kortom allerlei kleurcombi-
nat'es, komen. Dit is mogelijk dankzij
de kruisbestuiving (kruisbestuiving wil
zeggen dat het stuifmeel van de ene
plant wordt overgebracht naar een
andere plant van dezelfde soort).
Kembang Poekoel Empat
Zaadje met zaadomhulsel van de Kembang
Poekoel Empat
Kembang pukul empat groeit het bes
te op een zonnige vruchtbare plaats.
Veel begieten in de groeiperiode is
noodzakelijk.
Net als veel andere planten heeft deze
plant geneeskrachtige eigenschappen.
De wortels worden gebruikt tegen
klachten van de urine blaas, tegen
t.b.c. en zweren. Wortels en zaden als
laxeermiddel. Verder wordt van de
zaden poeder (bedak) gemaakt tegen
gezichtsaandoeningen. Jammer dat het
wel eens bruine vlekken achterlaat.
Van de gedroogde bladeren wordt na
koken en zeven een papje gemaakt
dat op open wonden wordt gelegd om
ze te genezen.
Gekneusde bladeren vermengd met
klapperolie is een middel om steen
puisten te laten rijpen. Tenslotte wor
den de bladeren gebruikt tegen sca
bies (schurft).
NETTY SELDER
N.B.
Naar aanleiding van het ingezonden
stukje in Moesson van 15 maart over
giftige bessen van de Lantana Cama-
ra het volgende: Vogels kunnen zon
der nadelige gevolgen giftige bessen
eten. Bijvoorbeeld: de zéér giftige
bessen van de wolfskers (atropa bella
donna) worden door merels gegeten
terwijl een half besje al fataal is voor
een kind.
RECTIFICATIE
Papaya
In het artikel over de papaya (Moes
son no. 18) moet i.p.v. dysenterie
difterie staan.
Granaatappel
In het artikel over de granaatappel
(Moesson no. 20) moet i.p.v. mintach-
tigen mirte-achtigen staan en maro-
kaans moet marokkaans zijn.
Netty Selder
17
