Kan de tijd werkelijk wonden helen
Fa. Johs. Ouwejan Zn.
HARTZEER
"INGET HATI" "AD PATRES"
Met steeds veel belangstelling heb ik in de Moesson de artikelen Laatste
luister" gevolgd. Nr. 20 "Laatste etappe" heeft mij weer opnieuw naar de pijn
lijke jaren terug gebracht. Heel lang en diep begon ik weer herinneringen op
te halen uit mijn meisjesjaren, de goede en daarna de slechte - de Japanse tijd
- de Bersiaptijd.
Ik hoorde tot de "gelukkigen" die uit de vrouwenkampen hebben kunnen blijven,
(helaas niet alle leden van mijn familie), maar kreeg mijn deel dubbel en dwars
in de bersiaptijd.
Daarvan is een diepe verbittering overgebleven. Immers, de Jappen waren onze
vijanden - maar de Indonesiërs onze vrienden. Tenminste zo dachten wij. Het
bleken nog grotere vijanden. En dat was nog moeilijker te verwerken. Ik moet
bekennen dat er onder hen ook enkelen waren die trouw bleven, want ik ben
door het oog van een naald gekropen, en heb dit te danken aan een "trouwe".
Het is niet de bedoeling om mijn ge
schiedenis uit die ellendige tijd weer
op te halen, maar dit als verduidelij
king op een ervaring die ik kort gele
den ïhe'b opgedaan en die de oude
bittere gevoelens weer naar boven
brachten. Ik ben namelijk net terug
van een vakantie naar Canada. Be
zochten er o.a. de Expo in Vancouver.
Er waren ook exposities van Malaysia
en Indonesia. Eerst gingen we naar
Malaysia, aten er saté met lontong.
Als slot kregen we een filmpje te zien
over de geschiedenis van het land.
Heel gewoon werd ook vertoond dat
vele dingen ontstaan zijn in de tijd
van "Raffles" die toen gouverneur was
en dat vele gebouwen en gewoontes
nog afstammen uit de tijd van de En
gelsen.
Daarna bezochten we Indonesia. Nu
spreken mijn man en ik onder elkaar
nog steeds Nederlands. Zo ook toen
we dit gebouw binnen wandelden.
Plotseling werden we aangenaam ver
rast toen de man die bij de ingang
boekjes uitgaf zich in onze conversa
tie mengde in keurig Nederlands. Zo
hadden we dus een kort gesprek. Toen
we er rondliepen voelde ik me echt
plezierig. Zag vele herinneringen uit
mijn jeugd, zoals de fiets met het pe-
troleumlantaarntje; dat vaak plotseling
uitging als je over een onverwachte
kuil reed. De kunstwerken van de be
volking waar ik altijd een grote liefde
voor had. Aan het eind was ook hier
een film. Men toonde de natuur, ge
bouwen, spoorwegen en bruggen in
het gebergte. Ze waren mij allemaal
zo bekend. Helaas merkte ik dat er
met geen woord werd gerept dat dit
begonnen was in de tijd dat de Hol
landers daar waren.
Ik sprak later in het hotel met andere
tour-genoten er over (de meeste Ame
rikanen weten bitter weinig of niets
van wat zioh daar na de oorlog heeft
afgespeeld). Ze waren perplex dat dat
daar allemaal al was en dachten dat
het na de oorlog door de Indonesiërs
opgebouwd was. Wel dat schrijnt en
maakt je bitter. Ik weet dat Nederland
er veel goed gedaan heeft en ik neem
ook aan dat we fouten gemaakt heb
ben. Maar welk laind heeft dat niet
En moeten we nu na 40 jaren nog zo
vernederd worden
Nu kom ik dan terug op het artikel
"Laatste Etappe", dat ik zojuist gele
zen heb. Mr. Aardeman zou vertrekken
want de sfeer van haat en verachting
van de opgezweepte bevolking was
hem te veel. Ja toen was het nog alle
maal zo vers en dus te begrijpen.
Maar kunnen we nu na al die jaren
nog het excuus vinden voor de bevol
king, met opqezweepte haat en ver
achting
Ook ik heb momenten dat ik met wee
moed terugdenk aan die tijd voor de
oorlog. Ook ik ben geboren in dat
land en heb tot mijn 22ste jaar in Soe-
rabaja gewoond. Het waren onverge
telijke jaren die alleen begrepen kun
nen worden door degenen die daar
ook geboren en getogen zijn. Want als
ik er mijn kinderen over vertel, kunnen
ze het niet vatten dat er ooit zo'n leven
bestaan heeft.
Helaas heb ik inooit verlangen gehad
om terug te gaan, iets dat me wel eens
verweten werd door familie en vrien
den. Konden niet begrijpen, dat ik na
al die jaren dat niet opzij heb kunnen
zetten. Neen inderdaad, en na een
ondervinding zoals op de Expo wordt
het mij nogmaals duidelijk waarom.
Als de bevolking daar het na al die
jaren niet kan, waarom zou ik het dan
moeten? Mr. Aardeman 'had reeds een
hele carrière opgebouwd, en ik was
nog maar een jong meisje. Maar mijn
hart bloedt als ik denk aan mijn vader
(hij was redacteur van een krant) die
'dezelfde hoop en dromen had voor de
opbouw en uiteindelijk zijn laatste ja
ren zich stilletjes terug te trekken in
de bergen. Tot aan zijn dood (7 jaren
na het einde van de oorlog) had hij
die hoop gehouden. Zó groot was zijn
liefde voor het land en zijn volk, on
danks dat het niet zijn geboorteland
was.
En ik? Helaas kan ik niet hetzelfde
zeggen. Steeds weer worden mooie
herinneringen vertroebeld door pijnlij
ke en grievende ervaringen.
Ben ik de enige???
VERA J. NOOY-VOOGDEN
"Plotseling kreeg ik de sterke aan
drang mijn gevoelens op papier te zet
ten" schreef Vera Nooy ons in een
begeleidend schrijven bij het hiernaast
afgedrukte artikel. Een paar regels
daarvoor schreef ze: "We hebben
nooit spijt gehad van de stap om naar
Amerika te ©migreren. Met hard wer
ken hebben we een prachtig leven op
gebouwd, vooral voor onze kinderen".
Een wereld die verloren ging, vrienden
die vijanden werden en ontkenning van
een deel van de werkelijkheid, precies
dat deel waar ook Vera toe behoorde,
dat zijn de elementen van het hart
zeer van Vera en ongetwijfeld niet van
haar alleen. Een hartzeer dat even
snel verdwijnt als het opkomt of een
gevoel dat altijd deep down wordt ge
dragen? Doet het er wat toe? Ondanks
dat zeer is een nieuw leven opge
bouwd kunnen worden. Is het niet zo
geweest dat de meesten indertijd alleen
tijd 'hadden om een paar lappen en
doeken te pakken om hun wonden te
'bedekken en daarna alleen over kon
den gaan tot 'het weer "gewoon" ver
der leven: ademen, eten, werken, ba
ren, huilen en lachen in een ander
land. En is het n'iet zo gegaan dat
plotseling werd ontdekt dat de won
den geheeld waren en dat men dikwijls
vergeten was dat daar wonden hadden
gezeten? De littekens kunnen je er
aan 'herinneren, net zoals zoveel ande
re dingen - en soms helemaal niets -
je kunnen 'herinneren aan zoveel
goeds.
Zijn die wonden dan nooit geslagen
en bestaan die littekens dan niet
echt? O jawel, zeker. En het is een
intense pijn geweest, maar in de
meeste gevallen een pijn die geen
tijd kreeg om gevoeld te worden. Pas
later, maar toen was het geworden tot
twijfel, haat, onbegrip en "al voorbij".
Een nieuwe pijn die werd verzacht of
vergeten door herinnering aan het vele
goede en door het nieuwe bestaan.
Of die pijn daarmee ook echt ver
dwijnt is onzeker. Hartzeer laat zich
moeilijk genezen, zeker wanneer je
beseft dat men zijn eigen geneesheer
moet zijn.
R.B.
Begrafenis-en Crematie-Onderneming
Opgegericht 1924
ROUWKAMERS
en ONTVANGKAMERS
AIRCONDITIONED
Kantoren: Fred. Hendriklaan 7
Den Haag, tel. 070 - 55 64 27 (3 lijnen)
10
