pOt
Waar werd de Assistent-Resident van Tegal vermoord?
SETIAKAWAN-LEIMING
In "Van oude mensen, de dingen die
voorbijgaan" vormt de moord op de
assistent-resident van Tegal het cen
trale thema van Couperus' roman. De
herinnering aan die moord blijft de
daders en de enige ooggetuige tot in
Den Haag toe achtervolgen, nog tien
tallen jaren nadien. Dat zijn, mevrouw
(Ottille) Dercks, haar minnaar Emile
Takma en het zoontje van Dercks,
Harold. Verder was er nog de baboe,
Ma-Boeten, die haar njonja hielp,
samen met Takma, "het Ding in het
ravijn te werpen.
Twee vragen doen zich hier voor. In de
eerste plaats, is er inderdaad op het
einde van de vorige eeuw een assis
tent-resident van Tegal op geheimzin
nige wijze aan zijn einde gekomen? En
ten tweede, zo ja, waar werd die
moord gepleegd?
Toen Couperus in 1899 Indië bezocht
logeerde hij en zijn vrouw eerst in
Tegal, bij hun zwager en broer La
Va lette, die daar resident was, en
naderhand werd overgeplaatst naar
Pasoeroean. Daar concipieerde Cou
perus de stof voor "De stille kracht
Het is dus best mogelijk dat Couperus
in Tegal verhalen gehoord heeft, ge
ruchten, vermoedens omtrent een
dergelijk sterfgeval, een lijk dat in de
rivier werd gevonden. En rond die
verhalen en vermoedens kan Coupe
rus deze roman hebben opgebouwd.
Als "Van oude mensen" inderdaad op
feiten berust, waar zou dan die moord
gebeurd kunnen zijn? Couperus duidt
de plaats waar dat alles gebeurde,
maar vaag aan. "In de bergen, een
zame pasanggrahan". En elders heeft
hij het over de "eenzame pasang
grahan van Tegal". Dat is al een
voorname aanwijzing. Ergens in de
buurt van Tegal dus, in de bergen, daar
moet vroeger een vakantieoord zijn
geweest. Bestaat dat nog? Met die
vraag wendde ik mij tot een Tegals
meisje, Maya Hoedt, die nu al over de
70 is en zuster in Panti Rapih (het oude
Onder de Bogen) te Yogyakarta. Met
een sprongen jeugdherinneringen
naar voren. "0 ja, in Kalibakoeng, daar
was vroeger een zwembad. Daar
hadden mijn ouders een buitenhuisje
kom je bij Guci, een zwembad met
warm water. Hier en daar heb je wel
ravijntjes, maar geen enkel dat zo sterk
gemarkeerd is als het ravijn bij Kaliba
koeng. Couperus heeft Kalibakoeng
zeker ook bezocht en bij het zien van
dat machtige ravijn op het idee heb
ben kunnen komen, dat dit best de
plaats had kunnen zijn, waar het lijk
van de vermoorde A.R. in werd gewor-
DICK HARTOKO
pen.
en achter het huis was inderdaad een
diep ravijn. Verderop, hoger de bergen
in, heb je Toewei. Daar had de familie
Dencher een hotelletje. Mama Den-
cher bakte heerlijke pannekoeken.
Met die kennis gewapend ging ik op
speurtocht naar "de dingen die voorbij
zijn". Met een paar kennissen logeer
de ik in de Lebaranvakantie op de
suikerfabriek Panga, ten Z.O. van
Tegal. De tocht naar het voorgebergte
van de Slamet duurde nog geen uur.
Kalibakoeng ligt het laagst, ik schat
zo n 400 m. boven de zeespiegel.
Er is inderdaad een zwembad dat nu in
de Lebaranvakantie druk bezocht
werd. En daarachter een zeer breed en
diep ravijn, zeker wel een 50 meter
diep. Een ideale plaats om een lijk in
weg te gooien. Het zou hier dus best
gebeurd kunnen zijn.
Toewei ligt veel hoger, op een drie
sprong. Naar links kom je via een
ander, ook zeer breed en diep ravijn, in
een modern bungalowpark, Bumi Ja-
wa, waar rijke Chinese theefabrikan
ten uit Slawi hun villa s hebben.
Bestond dit al in de Hollandse tijd?
Waarschijnlijk niet. Links afslaande
Ons reservefonds voor moeilijke dagen
Moesson wil geen subsidie. Het wil voort
bestaan alleen als U dat wilt. Met uw steun
poekoelen wij teroes
Hieronder laten wij. onder hartelijke dank
zegging aan alle schenkers, de verant
woording volgen van de giften die zijn
binnengekomen voor het reservefonds voor
Moesson over augustus 1986.
E. C. v. Ahee f 25,-; W. Boverhof f 50,-; A.
Burg f 1 5,-; W. H. Coert f 1 5,-; A. M. H. de la
Croix f 10,-; R. B. v. Duuren f 10,-; Mw.
Elenbaas f 10,-; L. C. F. de Graaff f 25,-; T.
Heyman f 10,-; M. Hoekstra f 16,-; J. C. L.
Jansz f 10,-; R. F. Karreman f 15,-; R.
Mariouw f 40,-; N.N. f 57,50; N.N. f 12,80;
J. M. Pigeaud f 50,-; M. Portier f 1 5,-; H. de
Quant f 10,-; R. Sebo-de Graaff f 25,-; W.
Stout f 25,-; G. A. Swart f 25,-; G. Vroomen
f 3,-; J. Willemsen-Sterckx f 10,-; H. H. v.
Winckelmann f 35.-.
Totaal ontvangen in augustus 1986
voor P.T.P. f 514,30
KNIL
J. Jacobse f 1 5—
A. C. H Kraayenoord-Wiggers f 10,-
M. Portier f 30.—
Totaal ontvangen in augustus 1986
voor Knil ®5.
STAL 18
J. H. F. Olive
W. F. Olive
400,-
400,-
Totaal ontvangen in augustus 1986
voor Stal 18 f 800,-
Vaak binnen 24 uur geregeld en bij U thuis bezorgd.
Enige f 5.100,- 36 x f 175,92 15,7%
voorbeelden: f 10.100,— 36 x f 342,39 14,3%
f 15.100,- 48 xf 402,28 13,4%
f 20.100,- 60 x f 446,74 12,6%
f 25.000,- 60 x 555,65 12,6%
f 30.100 - 60 x 664,45 12,3%
Leeftijdsgrens 64 jaar, kwijtschelding bij overlijden.
Toezending prospectus op aanvraag.
TELEFOON 078 - 18 08 66 013 - 35 01 05
SETIAKAWAN FINANCIERINGEN bv
Karei Doormanweg 9 -3317 ZD Dordrecht - Geopend v. 9.00-20.00 uur
VOOR DE BRUINE BUS
Voor hun optreden in het Bejaarden
tehuis "Buitenhage" in Zoetermeer
ontving 'Kwarteto Nostalgio het aar
dige bedrag van f 150,—. Zoals zij
voordien ook deden schonken zij alles
aan onze Bruine Bus voor de arme
adiks in Indonesië.
Een gebaar waarvoor wij èn het gezel
schap èn het Bejaardentehuis zeer
erkentelijk zijn.
Met Kerstmis weer in aantocht en de
gewoonte om de gezinnen in Indone
sië iets extra's te geven, is elk bedrag
voor onze Bruine Bus zeer welkom
Een oud Europees huis. in vervallen staat,
tussen Kalibakoeng en Toewei.
14
