NIEUWE BOEKEN
SCHRIJVEN ALS THERAPIE
Ik kan me nog de tijd herinneren dat ik
in een boek dook en uren lang in een
andere wereld kon vertoeven. Avon
tuur, romantiek kon beleven als ont
spanning, maar ook geboeid, getroost
en zelfs gelouterd kon terugkeren in
mijn eigen wereld waarin ik overeen
komsten of verschillen kon ontdekken
in datgene wat de schrijver me had
medegedeeld. Goede boeken en
slechte boeken zijn er altijd geweest
maar voor de hedendaagse roman,
non-fiction en fiction ben ik niet
genoeg opgeleid.
Na de eerste bladzijde weet ik dat de
auteur van me verwacht dat ik me als
psychiater zal gedragen. Ik moet hem
(of haar) geestelijke bijstand geven
(voorafgegaan door financiële die ik
reeds heb verleend door de aankoop
van het boek) want hij moest zijn
frustraties kwijt. Wie met zichzelf in de
knoop zit pakke een schrijfmachine en
papier en zoekt een uitgever. Die
frustraties kunnen op velerlei gebied
liggen, maar de meeste wel op sexueel
terrein want dat is een gebied dat voor
iedereen toegankelijk is. Het is absurd
dat ik een halve eeuw boeken heb
gelezen waarin sexuele handelingen
niet of zeer summier werden aange
duid en nu van het ene bed naar het
andere wordt gesleurd. Omdat de
auteur ernstige afwijkingen heeft die
hij op de meest onsmakelijke manier
op papier zet en behoefte heeft mij
deelgenoot te maken.
Hoopt hij dat hij dan geneest of hoopt
hij dat ik net zo'n afwijker zal worden?
Als ik om me heen kijk en naar de
Nederlandse films kijk geloof ik dat de
besmetting groter is dan de genezing.
Verder vraagt de Nederlandse auteur
aandacht voor het ontwarren van de
Gordiaanse knoop waarin hij zichzelf
en relaties met levende en levenloze
objecten uit zijn omgeving heeft ver
strengeld. Ik klap het boek dicht, de
man kan de pot op en ik trek maar weer
Irwin Shaw of Erna Bombeck uit de
kast, om maar wat te noemen. Want er
is goddank nog heel wat goeds te
lezen. In het Engels of vertaald.
Als ik me nu eens ga verdiepen in het
"Indische" boek, mijn eigen domein,
kan ik me nu ontspannen?
Vergeet het maar, alweer worden er
van mij Bastiaanse eigenschappen
verwacht want opnieuw wachten mij
geestelijke en fysieke kwellingen. Ik
werk weer aan de Sumatra spoorweg,
daal af in het dal van Ambarawa, spoed
mij via Fukuoka 9 en 14 naar Flores,
terug naar Java waar ik Vogelvrij ben
verklaard en dan maar meteen het
Tjidengkamp in. Terug van World War
II duik ik in de politieke verwikke
lingen rond de onafhankelijkheid van
Indonesië, heb nog plenty spirit over
om de Bersiaptijd grondig en opnieuw
te beleven.
Nu heb ik nog lang niet alle kamp
verhalen gelezen want zolang er nog
één vrouw leeft die kan schrijven en in
een kampgezeten heeft, zolang zal ze
haar verhaal gedrukt willen zien en
een uitgever vinden die het wil druk
ken. Telkens opnieuw zal ik gekweld
worden door wrede Japanners, wand
luizen en hongeroedeem en er zullen
geen zeemlappen genoeg zijn in huis
om mijn tranen te drogen.
Ben ik een lezer of een masochist? Ben
ik een uitgever of een boekverkoper?
Lieve mensen, ik ben uitgeefster en wil
zo graag uitgeefster zijn van boeken
die de lezers goed doen, die van hem
en haar een beter en gelukkiger mens
kunnen maken. Ik wil bovendien dat
het een Indisch boek is, is dat nu zo
veel gevraagd? Ik kan wel janken als ik
mensen in mijn boekhandel hoor zeg
gen: "Die Piekerans van Tjalie, die heb
ik wel honderdmaal gelezen, als ik niet
kan slapen of me niet prettig voel, dan
pak ik zijn boek even
Is het niet treurig dat Tjalie (sinds
1953) de enige is geweest die humor
in het leven zag. Weet U dat hij ook
knijp heeft gezeten en dat hij mis
schien zijn vroege dood te wijten heeft
aan zijn krijgsgevangenschap? Schreef
hij daar over, neen.
Springer, Hélène Weski, Maria Der-
moüt, Alberts, Rob Nieuwenhys, Hein
Buitenweg en nog een paar zeldzame
auteurs die konden (kunnen) vertellen
zonder de behoefte aan kommer en
kwel als therapie.
Is het prettige Indische boek voorgoed
verdwenen? Ik moet het wel geloven.
L.D.
MENSEN ONDER DRUK
In dit boek worden in 24 verhalen de
ervaringen beschreven van Nederlan
ders in Zuid-Oost Azië, die zij beleefd
hebben tijdens de oorlog met Japan,
tijdens de Japanse bezetting en ge
durende de jaren van confrontatie met
de Indonesische nationalisten.
Door de de verzamelaar en bewerker
van de 24 verhalen Dr. Schoorel, wordt
in zeven schetsen zijn eigen ervarin
gen weergegeven terwijl ertien verha
len doorhem werden geschreven naar
aanleiding van gesprekken met vrien
den en kennissen.
De vaak ontroerende schetsen geven
een goed beeld van de extreem
moeilijke omstandigheden, waarin
getracht moest worden te overleven.
Dat het in stand houden en bewaren
van de geestkracht onder die omstan
digheden mogelijk was, wordt in vele
schetsen met een ontwapenende
humor beschreven.
Tevens is er aandacht in een aangrij
pende behandeling voor enige erva
ringen rondom de aanleg van de
spoorweg naar Burma, waarvan voor
de eerste Wereldoorlog het door
Japan gebruikte tracé door Britse
technici was uitgezet.
Dit boek dient men wel in étappes te
lezen om te voorkomen, dat men in
korte tijd door teveel beelden van
wreedheid en ellende wordt be
stormd.
Al met al een boek, dat diepe indruk
achterlaat, mede door de vaak milde
toon waarop de ervaringen worden
geschetst.
Voor hen die naar beste weten Neder-
lands-lndië en Indonesië hebben
gediend en in de moeilijke jaren de
geest vrij en ongebroken wisten te
houden is in het bijzonder het boek
"Mensen onder druk aan te bevelen.
"Mensen onder druk".
Het boek bevat tien illustraties
die gebaseerd zijn op zeemleer-colla
ges van mevrouw Barbara de Reus-
Kamma, krt. en lit. lijst, 103 pag.
Prijs f 24,50, porto f 4,25.
Verkrijgbaar bij boekhandel Moesson.
DE OPSTAND
Na zijn eerste roman "Aan het einde
van de middag" is dit de tweede roman
van een Nederlander, die als planter in
Indonesië heeft gewerkt en nu hoog
leraar antropologie is aan de Staats
universiteit van Jakarta.
Deze roman beschrijft de verandering
in loyaliteit bij soldaat Gerrit Vermeer,
na gevangenname en ontmoeting met
de Indonesische nationalisten. In
krijgsgevangenschap leert hij zijn
vijand op een andere manier kennen
en komt hij langzamerhand tot de
conclusie, dat zij het gelijk aan hun
kant hadden. Hij verlangt niet een
overwinning van het leger waar hij
deel van uitmaakte.
In de loop van de tijd ontwikkelt zich
bij hem het gevoel, dat hij één van hen
is. Uit zijn volstrekt machteloze
situatie overdenkt hij meerdere malen,
dat het morele gelijk vootdurend aan
de kant van de tegenpartij ligt. "Het is
allemaal de schuld van het kolonia
lisme" voert de boventoon in het ver
haal.
Aan de orde komen kritiek op de
maatregelen van het Nederlands-
Indische bestuur, dat Gerrit Vermeer
niet bewondert en onder invloed van
emoties of ergernis velt de hoofd
persoon een misplaatst oordeel over
"die rijke Oost-lndiëgangers".
Vele Nederlanders die op die afgeslo
ten Indische periode terugzien, be
schouwen het als een voorrecht Indië
en Indonesië te hebben mogen die
nen. De Indonesiërs zijn niet haat
dragend, de koloniale tijd is nu een
deel van de Indonesische geschiede
nis. Er is een hausse van nostalgisch
gestemde ex-dienstplichtigen die te-
(lees verder volgende pagina)
19
