BU DE VOORPLAAT
NIETS
L Jacobs
C. H. Jacobs-Lippelt
"ÉÉNDAAGSCHE" 1940
Wij zijn door een tunnel
vannacht gedenderd
in het vaal-licht schudden
hoofden die slapen.
En als ik mijn ogen opsla
gloeit de rennende lijn in mijn
venster: Rood!
En ik ga naar mijn lief.
Dan ben ik in de stad
van mijn kind zijn
De lucht is zo klaar, de bloemen
zo hel.
Met haar die rechte weg op
Met die bergen er achter,
zo ver: Blauw
En ik ben bij mijn lief.
Oh leven, dat hoger stijgt
dan mijn bergen
dan weer tuimelt als mijn ravijnen.
Soms omlijnd als de middag
dan weer vaag als de ochtend.
Teer als de kleur van de
kiemende padi
Dat doet mijn lief.
Totdat ik weer terugkeer,
zak naar de vlakte.
De lucht is zo laag: Grijs!
Oh mijn lief.
BERS-BERS
Wat blijft er over van mensen? Wat weet ik van mijn opa en wat zullen mijn
kinderen en kleinkinderen van hem weten? "Dat heb je zelf in de hand" zal Dick
Visker van het Indisch Familie-archief terecht zeggen, maar de praktijk is zo
anders. Mijn moeder bijvoorbeeld is nu in de zeventig en zolang ik haar ken,
heeft ze bewust en onbewust haar levensverhaal tenminste tien maal verteld
met alle namen, plaatsen, data, belangrijke en onbelangrijke dingen erbij. Maar
vraag mij niet het na te vertellen. Natuurlijk is er wat blijven hangen, maar
onvoldoende en daarom zal zij voor mijn kinderen alleen maar de oma zijn en
blijven die in Den Bosch woont, die koekjes en snoepjes heeft als ze komt en die
vraagt of het leuk is op school. Immers, ik kan haar levensverhaal niet
doorvertellen. Mijn kleinkinderen zullen nog minder weten, alleen - als ze daar
belangstelling voor hebben - een foto kunnen zien en dan al.
Natuurlijk kan ik mijn kinderen vertel
len van mijn moeder zoals ik haar zelf
heb meegemaakt en ik kan dat zelfs
nog heel vaak vertellen, zodat de
kans groot wordt dat hun oma iemand
anders wordt dan een vaag figuur.
Maar als ik vertel, vertel ik hoofdzake
lijk over oma in Nederland. De "In
dische" oma ken ik wel, maar die is
niet na te vertellen en daarom die
vraag "wat blijft er over van mensen?"
Hele episoden uit een mensenleven,
en dikwijls niet de onbelangrijkste,
raken zo snel in vergetelheid omdat er
niet wordt geluisterd en omdat je
denkt dat mensen en episoden eeuwig
zijn. Totdat op een dag de stem zwijgt
en je beseft wat verloren is gegaan:
een mens en haar leven. Een leven
waarin zovele andere mensen een
grote en een kleine rol hebben ge
speeld. Mensen over wie werd verteld
toen er met een half of helemaal geen
oor werd geluisterd. Was dat wel
gedaan, dan zou er een hele kroniek
van wel 10 delen geschreven kunnen
worden, op basis waarvan een hele
lange televisieserie gemaakt zou kun
nen worden. Maar ja, wie zou zich
daarvoor interesseren? ledereen kan
een kroniek schrijven over iedereen.
What's the use, who cares? Ja, als je
zo n vraag stelt wat er van mensen
overblijft of wanneer je zo n schitte
rende Engelse serie ziet van Engelsen
in India, dan viaag je je af "waarom wij
niet" maar die vraag gaat snel genoeg
over wanneer het heden van alle
kanten weer op je af komt.
Nu ben ik op dit hardop denken ge
komen door de voorplaat, waarop die
vier Indische meisjes prijken. Een foto
die in 1924 in Bondowoso (Oost-
Java) is gemaakt. Meisjes die wellicht
moeder en grootmoeder zijn gewor
den. Meisjes die jaren later verteld en
nog eens verteld zullen hebben van
bijvoorbeeld die dag waarop uit Soe-
rabaia die prachtige jurken waren
gekomen, die ze hadden besteld via
tante Trui die daar woonde en die twee
keer per jaar naar Bondowoso kwam
met oom Boy, zo n lieve man die al
heel vroeg voor zichzelf moest zorgen
omdat zijn vader zijn zieke moeder
opeens had achter gelaten. Jarenlang
gingen de geruchten dat hij een
andere vrouw zou hebben maar ook
wisten sommigen te vertellen dat dat
helemaal niet zo was, maar dat hij
tegen zijn wil in verstrikt was geraakt
in een ruzie om speelschulden tussen
zijn broer en een Chinees en dat hij,
toen hij de zaak wilde regelen, slacht
offer is geworden van een steekpartij
die voor iedereen geheim is gehou
den. En ze zullen verteld hebben over
tante Trui en over de suikerfabriek
Pradjikan waar hun vaders hebben
gewerkt en over dat grote feest ter
gelegenheid van Koninginnedag toen
zij voor het eerst alleen uit waren
gegaan en over de tijd dat er helemaal
geen medicijnen meer waren en dat ze
als de dood waren toen ze alleen met
de kinderen waren en buiten een jeep
stopte.
Indische meisjes die grootmoeder zijn
geworden. Oma van kleindochters die
de laatste jaren nogal eens besproken
zijn. Omdat ze opeens niet meer
gewoon Indisch zouden zijn, omdat zij
zich solidair moesten verklaren met
zwarte vrouwen en nog meervan zulke
diepzinnige theorieën. Theorieën
waarover we ons al dan niet in veront
waardiging kunnen verbazen, maar
toch ook de gedachten van de In
dische meisjes van nu. Niet van alle
maal natuurlijk, want de meeste
Indische meisjes dieJa, wat doen
en denken die eigenlijk? Misschien
komen we daar over 40 of 50 jaar
achter, wanneer zij bewust of onbe
wust vertellen over wat zij allemaal
hebben meegemaakt. En het is tegen
die tijd ook dat er achter wordt ge
komen dat er van de meisjes van nu
geen foto's bestaan als de meisjes van
toen. Omdat alles altijd anders wordt
en er uiteindelijk niets overblijft van
mensen en hun verhalen.
R.B.
milllllllll!l!llllllllllllll!ll!llllllllll!llllll!lllllllllllllllllll!lllllllll<|[l[llllllllllll|!|!|!|||l||llll|||||||[|||||||||||||[||
Op 25 september a.s. hopen onze
r ouders
en
45 jaar getrouwd te zijn.
Hun dankbare kinderen
Edith en Jan
j Enschedelaan 63, 2541 CH 's-Graven-
I hage, tel. 070 - 67 77 1 5.
lminminimumminimi
nunuinnnilnunui
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIK
Het I.W.I. verzamelt Indische
cultuurgoederen die verloren
dreigen te gaan. Ook door dona
teur te worden kunt U het I.W.I.
steunen. Met een minimum-bij
drage van f 10,— (voor instel
lingen is dit f 25,—) kunt U
reeds donateur worden. Het be
drag kunt U overmaken op post-
bankrekeningnr. 49 22 635 t.n.v.
het Indisch Wetenschappelijk
Instituut te Den Haag.
INDISCH WETENSCHAPPELIJK
INSTITUUT, Prins Mauritslaan 36
2582 LS Den Haag, 070 - 54 55 00
2