BIJ DE VOORPLAAT
WEET JE NOG
Een proces, knappe koppen
en
bekende namen
[lll!l!!ll!lll!l!llll!!llllll|!|llllll!lll[l!ll!ll[ll!llllllll!lll!lll!l[l!l[![|[|[lllllllllllll!l!lll!l!lllil!lll!l!lllll[!!!lll!ll!ll!lll
Wat zo dikwijls opviel bij Indische families was de gezelligheid. Niet voor niets
dat Indische jongelui veel Nederlandse vrienden hadden. Er was altijd eten, alles
ging veel gemoedelijker - en de inrichting was dat in vele gevallen ook - en
vooral waren daar altijd die verhalen. Verhalen uit een ver paradijs waar alles
mogelijk was en waar zoveel gebeurde. Ook was er in de gezinnen altijd tenmin
ste één gitaar en op de zoldertrap liepen allerlei spoken heen en weer. Ja, het
was gezellig maar de tijd verstreek, ledereen werd ouder en ging zijn weg.
Wat bleef zijn herinneringen aan de beginjaren in Holland en bij het sterven van
de herinnering aan tempo doeloe zullen die herinneringen aan de begintijd meer
betekenis krijgen dan we ooit hebben kunnen vermoeden.
Wat de tweede generatie met Indië
verbindt is niet het leven en werken in
Indië, maar dat zijn onze ouders. Pa en
Ma die nu misschien al zijn overleden
of die nu al oud zijn. Pa en Ma, die
ondanks oorlog, bersiap, repatriëring
en aanpassing ons een ouderlijk huis
hebben gegeven waar het voor velen
zo gezellig was en waar vele verhalen
werden verteld. Een huis waar ooms
en tantes en oude vrienden kwamen
die allen alleen maar bijdroegen aan de
gezelligheid èn aan de herinnering die
toen gevormd werd. Een herinnering
die nu, in de jaren tachtig, steeds
levendiger en dierbaarder wordt, om
dat de jongelui van toen nu de leeftijd
hebben waarop gesproken kan worden
van een verleden en herinneringen zijn
dan de leidraad naar dat verleden.
Men hoeft natuurlijk niet terug te gaan
in de tijd, maar hoe wil je daaraan ont
komen wanneer iedereen maar dood
gaat, iedereen grijs wordt. Wanneer je
weinig bekenden meer ziet, wanneer
het nooit meer zo gezellig is. Hoe wil
je eraan ontkomen wanneer ook jij
gewoon ouder wordt? Wie weet, kun
nen we straks spreken van een nieuwe
tempo doeloe, de begintijd in Holland.
Dan zullen alle boeken en scripties die
nu worden geschreven over aanpas
singsmoeilijkheden enz. van onderge
schikt belang zijn, omdat geen be
hoefte zal bestaan aan het herdenken
èn herbeleven van problemen maar
van het goede.
Voorlopig echter, voorlopig lijkt het uit
met de gezelligheid. Ja, we hebben
talloze reünies en feestavonden, maar
die verworden ondanks alle goede be
doelingen steeds meer tot geïndustria
liseerde ramé ramé uit blik en hoewel
je liever iets dan niets kunt hebben,
ook hier geldt de wet dat alles een
basis en begin moet hebben èn houden
en zou dat niet de verloren gegane
Indische gezelligheid thuis moeten
zijn?
Zijn wij dan miserabel, de ellendigen?
Ach neen, we zijn allemaal gesettled
en leven ons leven zonder tijd te heb
ben om dagelijks gekweld te worden
naar iets dat voorbij is. Ik kwam op
het voorgaande alleen maar door de
voorplaat. Het zouden mijn jongens
kunnen zijn die daar zo belangstellend
staan te kijken hoe hun vader het pro
bleem met de lekke band oplost, want
regelmatig word ik door dat euvel ge
teisterd. Vol vertrouwen in de goede
afloop en met allerlei raadgevingen
staan ze mij terzijde en voor de rest
van de dag blijf ik een held, hetgeen
weer goed is voor mijn vaderlijke trots.
Later, wanneer een van hen weer eens
een andere auto heeft, zal opeens ge
zegd worden: "weet je nog Pa, dat je
met de Lada altijd een lekke band had?
En een keer regende het heel erg, toen
we in Waddinxveen woonden en gingen
toeren in de buurt van Gouda. Je zat
toen enorm te vloeken. En ik zal dan
zeggen, "ja Waddinxveen" en allerlei
dingen en namen noemen die zij zich
ook heel goed kunnen herinneren.
Dat gesprek zal een genoeglijk uurtje
geven en op tafel staat een schaal met
lekkere hapjes en wie weet luisteren
aanstaande schoondochters geamu
seerd toe. L'Histoire peut-être se répè-
te, vooral wanneer ik vertel over iets
wat zij niet hebben meegemaakt, mijn
jeugd. Misschien wordt het dan ook
ouderwets gezellig.
Goed mijn jeugd speelde zich af in
Den Bosch en niet op Java, maar toch,
de verhalen uit de begintijd in Holland
zullen voor hen komen als van verre
omdat mijn pa en ma daarin voorkomen
en met hen Indië.
Behalve vertellen, zal ik tegen die tijd
misschien ook een trouwe bezoeker
zijn geworden van reünies, om samen
met generatiegenoten de gezelligheid
van toen op te halen. De lekke band
op weg naar Gouda zal ik dan delen
met mijn kinderen, de lekke band op
weg naar Batu, zoals op de voorplaat,
niet. Dat was een verhaal van mijn
vader, verteld toen ook ik nog jong
was.
R.B.
Hoewel het proces van het Comité
Eerherstel tegen de Staat nog geruime
tijd zal duren, kan nu al een voorlopige
balans worden opgemaakt van hetgeen
de actie tot nu toe heeft opgeleverd.
Niet over de positieve resultaten ech
ter willen we het nu hebben, maar over
de toch wel opmerkelijke constatering,
dat maar weinig "knappe koppen
met een bekende naam" het comité
daadwerkelijk steunen. Voorop zij ge
steld dat dit voor de procesvoering op
zich niets uitmaakt en ook niet voor de
gemotiveerdheid van de comité-leden,
maar in psychologisch opzicht zou
steun van vooraanstaanden erg be
langrijk zijn.
Wie heb ik dan op het oog en wat zou
hun rol moeten zijn? Wat de eerste
vraag betreft, maak ik maar een "wat-
heeft-het-voor-zin" gebaar met mijn
handen. Het hééft geen zin om namen
te noemen. Je kunt niemand dwingen.
Duidelijk is dat degenen aan wie je
kunt denken niet mee willen doen en
dat om allerlei redenen: omdat ze zelf
medelezer zijn geweest, omdat ze zich
te oud voelen, geen heil zien in het
proces, omdat ze de leden van het
comité maar gekke jongens vinden,
omdat ze niet het risico willen lopen
om publiekelijk het proces eventueel
te verliezen, omdat ze het met dr. De
Jong eens zijn en noem maar op.
Wat hun betekenis zou zijn is duidelijk:
het geven van nog meer gewicht aan
de zaak. Maar vooral zou hun steun
een extra bewijs zijn dat eerlijke In
dische geschiedschrijving waard is om
je sterk en openlijk voor in te zetten,
zonder schaamte en zonder angst voor
collega's, buren en andere geleerde
koppen. Niet alleen voor het proces,
ook voor later zou het van belang zijn
dat aangetoond kan worden dat intel
lectuelen zich hebben ingespannen
voor een erezaak en dat zij hun ver
worven positie en aanzien niet te hoog
en niet te fragiel hebben geacht om
ook hun bron vrij te maken van on
terechte smetten.
Toegegeven, het is veilig toeven aan
de zijlijn en helemaal weg van het
strijdtoneel is wel zo prettig. De vraag
alleen is in hoeverre dan morele ver
antwoordelijkheden worden ontlopen.
Misschien dat straks de eindbalans
daarop een antwoord kan geven.
RALPH BOEKHOLT
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiii
2