1 J.G.Yssel de Schepper
De Geheimzinnige Tak
ZIJN EERSTE KERSTMIS
IN HOLLAND
Ma riep mij binnen en zei: "Lucky, trek een jurk aan, wij
gaan uiten alleen jij mag mee". Dat deed ik met veel plezier,
een jurk over mijn hansop gooien! (je weet wel, een hansop
met een grote zak voor op de buik). Buiten riep zij een betjak
aan wat ik helemaal geweldig vond, want in die tijd waren
de betjaks nog heel nieuwe vervoersmiddelen.
Heel vergingen wij, helemaal van Sawah Besar naar Kramat
en Salemba, zodat Ma wel twee maal van betjak wisselde
om de rijders te sparen.
Ik vond het heel erg vreemd dat wij zo ver weg niet op
familiebezoek gingen, maar bij vreemde mensen "sepada"
riepen en weer weggingen nadat Ma even met de vrouw
des huizes had gesproken. Eén ding viel mij wel op, het wa
ren huizen met een groot voorerf waarin enorme tjemara's
stonden. Toen mijn korte beentjes erg moe begonnen te
worden en het bijna donker was, was er eindelijk een grote
mevrouw die met haar kebon en met ons haar voorerf in
ging. Wij bleven bij een prachtige tjemara staan, wel de
allergrootste van alle tjemara's die ik die dag gezien had. De
kebon klom tot bij een lange, volle tak, dicht begroeid met
naalden. Aan het begin ervan er bovenop staande zaagde
hij de tak door en liet het geheel aan een lang touw
voorzichtig zakken. Ik vond het allemaal erg raar, vooral
omdat het voor ons bestemd moest zijn en niemand mij er
méér over wilde vertellen. Ze lachten maar wat. Ik dacht
toen dat ik het dus verkeerd had, want de tak bleef onder de
boom liggen.
Met weer een betjak teruggaande trakteerde Ma mij met
een omweg langs pasar Senen, waar de carbidlampen de
venters en winkels verlichtten, iets wat ik voordien ook
nog nooit gezien had. Een taxi werd daar genomen om ons
vlug thuis te brengen.
De volgende dag echter, na school, stond die tak in een teil
met aarde op het achtererf. Ik vroeg iedereen waar dat voor
nodig was, op ons erf stonden al veel klapperbomen,
pisangpalmen, een cherry en nog wat djeroekbomen.
Natuurlijk bleef iedereen er geheimzinnig over doen, dat
gebeurt geheid als je nog maar klein bent. Ook mijn zus en
broer deden mee met de groten, echt verwaand!
Tot mijn opluchting was het tijd om naar de zondagschool
te gaan waar de rollen voor het Kerstspel werden uit
gedeeld. En, stel je voor, ik mocht een engeltje zijn dat heel
stil moest blijven staan met een brandend kaarsje in de
handjes, het liedje zingend van de "Brandende kaarsjes".
Je snapt dat ik de dagen vóór Kerst nergens anders aan
dacht, ook die rare tak was zo belangrijk niet meer.
Maartoen het Kertmis was stond 's morgens vroeg
de tak in de teil op de achtergalerij. Chocoladekransjes en
pakjes in prachtig papier hingen in de zijtakken van de nu
rijk versierde "Kerst-boom".
Op elk pakje stond een naam, van ons en ook van de
bedienden en de kebon. Toen wij joelend en lachend elkaar
alles aanwezen kwamen Pa en Ma er ook bij, gewekt door
het rumoer en dit keer helemaal niet boos.
Dat was dus die tak waarvoor Ma en ik helemaal naar de
andere kant van Batavia waren gegaan. Machtig mooi vond
ik hem nu!
Na het haastige ontbijt trokken wij onze nieuwe kleren aan,
een kersttakje werd erop gespeld. Ongeduldig trokken wij
onze sokjes en blinkend gepoetste schoenen aan. In
feestelijke stemming reden wij naar de Willemskerk en
daarna naar de zondagschool voor het belangrijke Kerst
feest en, vooral, het Kerstspel. Daarop volgde op de
zondagschool een broodmaaltijdje (een krentebol was een
buitengewone luxe) als een feestelijke afsluiting.
Thuis werd het na de middag opnieuw een grootfeest, want
wij mochten bij de "kerstboom", na een paar liedjes met
extra overgave gezongen te hebben, de cadeautjes open
maken. De bedienden die eerst druk in de weer waren ons
van eten en drinken te voorzien kwamen er ook bij zitten op
een tikar, verrast dat ze ook mee mochten feesten. Hun
werk zouden zij de volgende dag afmaken met de extra
hulpen die tot na de jaarwisseling zouden blijven omdat er
nog veel logeetjes verwacht werden.
Sindsdien kan ik met Kerst zonder grote boom niet
genieten, alleenhet zijn nu geen mirakels meer en een
engeltje ben ik nooit echt geworden, zelfs niet voor de
helft!zoals tóen
HUGIE
En dan bedoel ik een vooroologse
Kerst, n.l. anno 1934 tijdens het
buitenlandse verlof. Pa had als
gouvernementsambtenaar om een be
paald aantal jaren, recht op een jaar
overzees-verlof. Zoals de meeste In
dische verlofgangers, vestigden wij
ons in Den Haag (op de Weimarstraat
hoekValkenboschkade). Den Haag was
toen één van de weinige steden in
Holland, waar in heel beperkte mate
Indische keukenkruiden verkrijgbaar
waren. Men moest natuurlijk wel die
speciale adressen weten, maar dat
was geen probleem, want de verlof
gangers gaven die gauw aan mekaar
door. In die tijd stond bijvoorbeeld de
Obrechtstraat bekend als de trassi-
buurt. Ook herinner ik mij nog, dat er
toen ergens op de Beeklaan een zaak
was (Verschuren of Schuurmans?)
waar Ma geregeld rode lombok, oude
klappers (a 10 cent) en andere In
dische spulletjes kocht.
Mijn ouders wilden met andere verlof
gezinnen (o.a. fam. Beerens) en enkele
Hollandse (Haagse) vrienden (o.a. fam.
Christiaan v.d. Meyden) thuis gezellig
Kerstfeest vieren, waarbij vanzelf
sprekend een feestmaal hoorde te zijn.
Een feestmaal, waarvan elke gast, oud
en jong, Hagenaar of Indischman, zou
kunnen eten, zonder zijn (haar) tong te
moeten kronkelen van bijv. te pedese
gerechten.
Wij hadden toen het voordeel, de
beschikking te hebben over de flinke
Javaanse keukenmeid Kastie, die wij
op overheidskosten naar Holland
mochten meenemen.
Ik zie nu - ruim een halve eeuw later -
nog de mooie versierde tafel met
hulsttakjes en verlicht door de grote
rode brandende kaarsen en op de tafel
de vele schalen met lekkernijen, zoals
ajam kodok (gevulde kip), gebakken
aardappelschijfjes, worteltjes/doperw
tjes, rijst, opor ajam, sambal goreng ei
met garnaaltjes, wat saté aan zelf
gemaakte stokjes van ijzerdraad, pas
teitjes, risolles en een pot met sambal.
Misschien lag er nog meer, maar dat
weet ik niet zeker.
Het was een heel gezellige avond
geweest en aan gesprekstof ontbrak
het niet, want 1 934 was een jaar met
belangrijke gebeurtenissen. In 1934
overleden Koningin Emma (begrafenis
in het zwart), Prins Hendrik (begrafe
nis in het wit), werd de Londen-
Melbourne vliegrace gehouden met de
alombekende overwinning van de
Uiver en last but not least, de door
verlofgangers zo fel (toen ook al)
bekritiseerde bezuinigingsmaatrege
len door Colijn, toenmalige minister
van koloniën. Het was voor mij een
onvergetelijke Kerst.
FRANS J.(NONO) PONDER
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuih
Alg. Assurantiebedrijf "Argo"
ALLE VERZEKERINGEN
Kantoor en woonhuis Corn, de Witt-
laan 83, Den Haag, tel. 070 - 55 71 72. 1
liiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiim
