KRUIDEN VAN DE
BOVENSTE PLANK
Wijnruit
(Ruta graveolens)
GESLAAGD
Katjapiring en Pandan
Ook bloeit de ftngrek Boelan
J.C. VAN BEEM
13
Wijnruit is een plant die vermaardheid
geniet overal ter wereld. Niet alleen
als genees-, maar ook als toverkruid.
In het oude Indië kenden we haar
onder de naam "daon inggoeWe
zeiden er ook wel "duivelsdrek" tegen
en "asafoetida". Dat laatste doet me
aan Arabië denken. En dat kan natuur
lijk, want ook daar zal ze bekend zijn.
De Romeinen zouden haar uit het
nabije Oosten meegenomen hebben.
Die gebruikten haar niet alleen in de
keuken als toekruid bij vlees en groen
ten, maar ze beschouwden haar ook
als een voortreffelijk medicijn bij oog
aandoeningen, ja, ze geloofden er
zelfs stellig in dat de plant iemand het
"tweede gezicht" kon geven.
In Frankrijk werd zij
"kruid der genade' ge-
noemd. Ze ontbrak op
geen enkel boerenerf,
ze moest de boerin
kracht en moed geven
bij haar bevallingen. De
boer deed takjes in de
wijn, want dan werd hij
niet dronken. Verder
genas ze mens en dier
van alle kwalen en
kwellingen. Duivels,
boze geesten, dolle
honden hadden geen enkele kans het
erf op te komen. Hier in Brabant zeggen
ze dat ook. Op de boerderij waar ik wel
's groenten ga halen staan verschil
lende planten. De boer noemt het
"weer-kruid" - van afweren.
Wijnruit voor de boze geesten en
huislook op het dak om blikseminslag
te bezweren.
In Indië zag je dikwijls bij de toegang
in kamponghuizen ook een verweerde
pot staan met een inggoe-plant er in.
Ook daar gold de waarschuwing aan
het kwaad: tot hier en niet verder. Het
was een heel bekend middel tegen
koortsen en stuipen veroorzaakt door
koorts.
Als bij ons een baby geboren zou
worden, zorgde mijn moeder er voor
dat ver voor de geplande datum, op de
babytafel een potje stond met alweer
tegen stuipen. Dat was een aftreksel
op azijn van inggoeblaadjes, een rood
uitje en een stukje wortelstok van de
dringoe-plant. Ik meen dat dat een
pandan-achtige plant was.
Als vrouwen haar pasgeboren kindjes
voor het eerst in de slendang mee
droegen naar buiten, kregen die dik
wijls ook een prutje van fijngewreven
inggoe-blaadjes op het fontanelletje.
Polsjes, enkeltjes en voetzooltjes
werden er mee ingewreven.
Hier hingen ze tegen stuipen een bos
wijnruit-blaadjes in de wieg of werden
er gekneusde blaadjes in het badje
gedaan. Tegenwoordig wordt in de
homeopathie wijnruit aangewend
tegen hoge bloeddruk, duizelingen,
hartkloppingen, verstuikingen, reuma
en nog veel en veel meer, lees ik in
mijn boekjes. Het versterkt de wil en
het verstand.
Mijn heestertje heeft de barre winter
gelukkig overleefd. Nog een paar
weken, dan kunnen we weer denken
aan de tuin, tenminste, dat hoop ik.
Heeft u al een wijnruit-plant? Binnen
kort weer te krijgen bij elke bloemist.
(De mijne kreeg ik jaren geleden nog
van jou. Jan Weites, weet je nog?)
Een plant ook voor de sier, met zijn
prachtig loof als grijs-groen kant en
een massa zwavelgele bloempjes in
juni-juli. Zet er één op uw balkon. Of in
een pot bij de voor- en achterdeur
tegen slechterikken. Misschien jaagt
ze dieven en andere vandalen de stui
pen juist op het lijf
PLANTERSVROUW
mumhuiminimiminiumurn
Uit het begin van mijn loopbaan
herinner ik mij een voorval dat op
zichzelf niets te betekenen had, maar
dat mij nog kan doen gnuiven als ik er
aan terugdenk.
Ik was als piepjong ambtenaartje, kers
vers van de Opleidingsschool, een
zgn. GAIB (Gediplomeerd Ambtenaar
bij het Inlands Bestuur), toegevoegd
aan de Wedono (Districtshoofd) van
Salatiga, in het regentschap Semarang,
om, zoals het deftig in mijn aanstel
lingsbesluit was omschreven, "door
dezen practisch te worden opgeleid
voor het bekleeden van de hoogere
rangen bij den Inlandschen Bestuurs
dienst".
Mijn chef was een zeer rechtschapen
en godvruchtig man, van de oude,
degelijke stempel. Zoals vele "prijaji's"
(personen uit de hogere standen in
Midden-Java) uit die tijd, was hij blijk
baar de mening toegedaan, dat men,
om iets in de maatschappij te bereiken,
zich diende te onthouden van genoeg
eten en genoeg slapen, bij wijze van
zelfkwelling of kastijding. In het Ja
vaans heette dat "ngurangi dahar
lawan goeling". Neen, waarde lezers
en lezeressen, het heeft niets te
maken met een "Dutch wife", dat
rolkussen dat men zo prettig tussen
armen en benen kan houden bij het
slapen. "Goeling" heeft hier de
betekenis van "slapen", een Oud-
Javaans Kawi-woord. De uitdrukking
betekent dus "vermindering van eten
en slapen".
Die bewuste morgen was ik vroeg op
pad gegaan om enige terreinwerk
zaamheden te verrichten. Tegen elven
was ik klaar en om op kantoor terug te
komen moest ik langs het huis waar ik
met mijn moeder woonde. Mijn maag
herinnerde mij aan hetfeitdatikereen
had, dus wipte ik aan om te zien of er
wat van mijn gading was. En laat nou
mijn moeder net "goedeg" klaar heb
ben! Indische mensen weten wel wat
dat is: een soort stew van jonge nang-
kavruchten met kip en hardgekookte
eieren. In een wip had ik een paar
borden rijst met goedeg soldaat ge
maakt, en toog ik welgemoed en wei-
gevoed kantoorwaarts.
Tegen twaalven kwam mijn baas op
het districtskantoor, wat hij anders
zelden deed, want hij hield kantoor in
de pendopo van zijn dienstwoning
vlakbij. Ik geloof dat hij vond dat het
tijd was om het uithoudingsvermogen
van zijn GAIB te testen; hij bleef
tenminste werken tot over vijven.
Gedurende al die tijd durfde natuurlijk
niemand van het personeel het kan
toor te verlaten ofschoon het al uren
over sluitingstijd was. Dat zou on
beleefd geweest zijn en bovendien
zou de baas een van ons nodig kunnen
hebben. Ik had zo met die arme schrij
vers te doen, want hun magen knorden
in koor. Wie echter zijn goede humeur
wist te bewaren, was de youngest staff
member, dankzij zijn stevige tweede
ontbijt die morgen. Dat wist die goede
baas van mij natuurlijk niet, en mis
schien rammelde zijn eigen maag ook
net zo hard, maar hij was als goed
Moslim het vasten al gewend. En in
zijn ogen had ik de hongerproef glans
rijk doorstaan.
R. M. WOEKIRNO W.K.
Nu speciale aanbieding
Melati's vanaf f 12.50
weer. En diverse andere soorten
orchideeën.
Kom eens een kijkje nemen in onze
kwekerij.
Molenweg 59. Aalsmeerderbrug
Tel. 02977 - 2 61 97. Bij Aalsmeer-
derdijk Nr. 200 naar beneden I
Ook voor al uw bloem-, rouw-
N^en bruidswerk
