LOEMADJANG
een oude Vestingstad?
MotXVQüdiCi 2563 BN DEN HAAG
reizen Telefoon 070 - 46 89 50 51
JUBILEUM AKTIE 12JAAR HOLWERDA REIZEN
AFSCHEID
En daar las ik plotseling in Moesson
no. 11 van 1 5-1 -1987 de plaatsnaam
LOEMADJANG! Dan gaan je gedach
ten zo'n 60 jaar terug toen je met je
vrienden aan het zwerven was vanaf
de Sf. Soekodono naar het Noorden
langs desa's en padivelden en dan
(vreemd genoeg in deze streken) een
weggetje bestraat met bakstenen van
een afmeting groter dan normaal!
Deze "straat" verder volgend kwamen
we voor een opengelegd vestingwerk
te staan (een benteng uit de oudheid).
We hebben toen deze tocht vaker
gedaan en daar een soort belegerings-
spel gespeeld met veel dje-dar, djedor!
Later vertelde ik het mijn vader, die op
Soekodono tuingeëmploieerde was.
"O", zei mijn vader: "weet je, dat er
een hele rij van die bentengs gebouwd
zijn".
De rivier de Bondojoedo ontspringt op
het Z.O. deel van Tenggergbergte en
buigt langzaam, met veel kronkels,
zuidwaarts af en stroomt dan bij
Poeger in de Indische Oceaan. De
Vorst die in het rijk van "Lamadjang"
heerste liet langs die kali vesting
werken bouwen. In elke bocht van de
Bondojoedo stond één Benteng. Toen
deze Vorst werd verslagen gooiden
de overwinnaars deze Bentengs dicht
tot heuvels en werden ze overwoekerd
door planten en lianen.
In het eind van de vorige eeuw zou er
een suikerfabriek worden gebouwd
vlak bij de Kota Loemadjang. De bak
stenen, die daarvoor nodig waren,
werden gekocht ergens in de omgeving
en bleken van bijzondere afmeting te
zijn. De fabriek staat er al lang niet
meer, maar waarschijnlijk nog één
huis, ook van die bakstenen gebouwd.
Daarin heeft de familie Monfils ge
woond in de jaren 20.
Dat huis stond (of staat) bij die voor
malige suikerfabriek (of was het slechts
een suikermolen?) die ten Westen van
de aloon aloon achter de Mesigit was
gebouwd, dus eigenlijk zowat in de
Kota. Later is die fabriek afgebroken
maar het huis is blijven staan. Als ik
straks in juli naar Indonesië ga, ben ik
zeker van plan om ook daar rond te
kijken en te zien of er nog wat daarvan
te vinden is.
De fabriek is herbouwd ten Noorden
van L., ik meen in het begin van deze
eeuw. Omstreeks 1950 is alles met de
grond gelijk gemaakt. Bovengenoemd
verhaal over die bentengs hoorde mijn
vader indertijd van de toenmalige Ass.
Resident Mühlenfeld. Hij, de A.R., had
er speciale belangstelling voor en liet
daar in de jaren 20 opgravingen ver
richten. Op de benteng, die hij liet
openleggen, speelden wij, boeaja's,
60 jaar geleden.
Echter wat Dick Hartoko hierover
schreef: "Een areaal van ongeveer 135
ha. moet vroeger omwald zijn ge
weest" - daar weet ik niets van. Maar
ja, misschien weten de 4 dochters van
de heer Mühlenfeld (Nanny, Deetje,
Lolette, Corrie) hier zich meer over te
herinneren. Daarna kwam A.R. Viehof
en daarna weer als A.R. Kuneman, de
Kuneman, die later Gouverneur van
Oost-Java werd vóór Pak Brewok.
Zoon Kuneman was van mijn leeftijd.
Misschien had zijn vader daar ook
belangstelling voor zodat hij er ook
nog wat van weten kan.
EGGES POST
til Laan van Meerdervoort 610
Dagelijks geopend van 09.00-17.00 u. en op zaterdag van 10.00-13.00 u.
REIS A. SINGAPORE-SUMATRA-JAKARTA-SINGAPORE
Dwars door het ruige landschap van Sumatra inclusief 2 dagen luxe
passagierstrip van Padang naar Jakarta.
15 dagen all inn2.995,—
REIS B. JAVA-BALI-SINGAPORE
Geheel verzorgde reis met a/c bus, inclusief vele excursies. Wij logeren
veelvuldig buiten de toeristische routes om in gezellige bergplaatsjes.
26 dagen halfpension f 3.995,-
REIS C. SINGAPORE-SUMATRA-JAVA-BALI-SING APO RE
Deze reis is een combinatie van reis A reis B.
34 dagen halfpension f 4.595,-
Dit alles in samenwerking met de SINGAPORE AIRLINES.
Vraag vrijblijvend de gratis brochure aan.
Naast haar bed stond een stok
en daarmee sloeg ze twee keer
op de grond wanneer ze iets of
iemand nodig had. Beneden
stond de deur altijd een stuk
open en radio en teevee stonden
nooit hard aan. In het begin
rende men met twee of drie
treden tegelijk naar boven als de
twee slagen hadden geklonken,
maar na verloop van tijd was de
angst voor een acute situatie ge
sleten tot het gehoor geven aan
een wens van een bedlegerig
geworden vrouw en moeder om
een glas water of het opschik
ken van de kussens.
Aan die wensen werd voldaan
maar op het laatst bij toerbeurt,
vooral 's avonds als de film net
spannend begon te worden, werd
gezegd "ga jij nou even?" Zelf
had ze geen teevee of radio op
haar kamer, wilde ze niet. Wel
wat te lezen en een schemer
lamp. Misbruik van de stok heeft
ze nooit gemaakt. In het begin
niet omdat om de haverklap toch
iemand kwam kijken en ging
zitten praten, later niet omdat ze
steeds minder wensen had en
wist dat het niet leuk was om
iemand naar boven te laten
komen. Overdag kwam een wijk
zuster voor een paar uur om haar
te wassen en te masseren.
Het huishouden deden haar
man en kinderen na kantoor- en
schooltijd. Het was wet zo ge
regeld dat ze nooit alleen zou
zijn. Op zaterdag en zondag was
heel het gezin bij haar op de
kamer om samen koffie te drin
ken en te vertellen over de
gebeurtenissen van de afgelopen
week. Ze luisterde dan aan
dachtig maar praten deed ze
zelf niet veel. Als ze weg waren
voelde ze zich moe en dat was
ook het moment dat ze haar
verdriet uithuilde. Haar man
wist dat want een keer had hij
haar zo aangetroffen toe hij
opeens terugkwam. Met haar
hand heeft ze hem toen wegge
stuurd. Sindsdien wist hij dat hij
alleen nog maar huisvader zou
zijn en niet meer haar steun.
Bijna twee jaar heeft het zo ge
duurd en toen overleed zij. Toch
nog vrij onverwacht zei de kaart.
De mensen zeiden dat hij zich
goed hield en dat het misschien
beter was zo. Alleen hij wist dat
hij al maanden geleden in de
deuropening afscheid van zijn
vrouw had moeten nemen, een
afscheid dat hij niet tegen heeft
kunnen houden omdat hij niet
wist hoe. Daarom stond er
"Vergeef me" op het lint, iets
wat niemand begreep, ook de
kinderen niet. Maar zij wel, al
vanaf dat moment toen hij haar
alleen liet huilen en de deur
sloot.
RALPH
20
