GELEZEN.
Nieuwe boeken
MICHIEL VAN DER MEY:
DORNIER WAL VLIEGBOOT
Daar Dornier Wal Vliegboteri in Neder-
lands-lndië van 1 926 tot 1 942 inten
sief in gebruik zijn geweest willen wij
U graag het verschijnen van het boekje
over deze vliegboot melden.
Bij velen en speciaal bij diegenen die
te maken hebben gehad met de marine
luchtvaartdienst in Indië zullen de
herinneringen weer opkomen bij het
lezen van deze naam.
De geschiedenis begint met de mel
ding dat Claude Dornier door Graaf von
Zeppelin in 1 91 3 in staat werd gesteld
een werfje te bouwen voor de con
structie van vliegboten. Omdat het na
de eerste wereldoorlog aan Duitsland
verboden was motorvliegtuigen te
bouwen, week Dornier uit naar Italië,
waar hij op een oud vliegkamp aan de
mond van de Arno bij het plaatsje
Marina di Pisa een werf oprichtte. De
eerste vijf Dornies die de MLD. voor
Indië aanschafte in 1925 waren dan
ook de z.g. Pisaboten.
Het bewaken van de Indische archipel
met het ontelbaar aantal baaien en
inhammen en verborgen schuilplaatsen
in dikwijls zeer afgelegen gebieden, is
steeds een grote zorg geweest voor de
Koninklijke Marine in Indië. Met sche
pen alleen was dit een vrijwel on
mogelijke opgave. Met de ontwikkeling
van de luchtvaart bood het vliegtuig
hier uitkomst. Landvliegtuigen waren
echter geen oplossing, omdat deze
onverdedigbare landingsterreinen in
afgelegen gebieden nodig hadden.
Alleen watervliegtuigen konden dit
probleem oplossen. Water was im
mers overal. De eenvoudige, nogal
kwetsbare drijvervliegtuigen hadden
echter nog te veel beperkingen. Toen
dan ook de zeer betrouwbare Dornier
Walvliegboten werden ontwikkeld,
had de Koninklijke Marine hier ter
stond veel belangstelling voor.
Scheepsbouwer H. A. Burgerhout richt
te in 1 928 de Maatschappij voor vlieg
tuigbouw Aviolanda op waar vanaf dat
jaar Dornier Walvliegboten in licentie
werden gebouwd. Er zijn door Avio
landa 41 van deze vliegboten voor
Nederlands-lndië gebouwd..
De eerste vliegboten werden in on
derdelen verscheept en op het vlieg
veld Morokrembangan te Soerabaja
geassembleerd. Dit vliegveld kreeg al
gauw de naam het best geoutilleerde
vliegveld van Zuid-Oost Azië te zijn.
In 1929 heeft de MLD met twee
vliegboten de reis op eigen kracht
volbracht. Er zijn drie vliegboten ge
start doch een verongelukte helaas in
Irak. Deze vliegtocht duurde van 3 april
tot 18 mei 1929 toen de boten onder
enorme belangstelling in Tandjong
Priok landden.
De Dornier vliegboten waren in vele
landen in gebruik en hierover gaan ook
diverse hoofdstukken uit het boekje.
Onder andere wordt de expeditie van
Roald Amundsen in 1925 naar de
Noordpool beschreven, waarbij twee
aangepaste Dornier Walvliegboten
werden ingezet.
Een groot gedeelte echter van het
boek gaat over het gebruik van de
Dornier Walvliegboten (Wal voor walvis
waar de romp veel op leek) in Neder
lands Indië.
J.M.P.
"Dornier Wal Vliegboot" door Michiel
van der Mey. 99 blz., foto's. Prijs
f 40,—, porto f 4,50.
archipel is voltooid. Over de dan
plaatsgrijpende ontwikkelingen en de
Japanse bezetting geen woord; over
de periode 1945-1 950 ruim twee blad
zijden tekst. Daar beginnen mijn be
zwaren tegen een zo summiere samen
vatting van ons koloniale verleden wat
scherpere vormen aan te nemen.
Maar dit boek heeft ook aantrekkelijke
kanten in de vorm van een rijkdom aan
illustraties zonder voorbeeld."
Klamboes, Klewangs, Klapperbomen,
door Pierre Heijboer. Uitg. De Haan,
Houten. 184 blz., ill. Prijs f29,90,
porto f 5,50.
PIERRE HEIJBOER:
KLAMBOES, KLEWANGS.
KLAPPERBOMEN
Onlangs verscheen bij uitgeverij De
Haan een herdruk van het door Pierre
Heijboer geschreven boek "Klamboes,
Klewangs, Klapperbomen", met als
ondertitel "Indië gewonnen en ver
loren.". Bij het verschijnen van de 1e
druk in 1977 schreef J. H. Ritman in
(toen nog) Tong-Tong een recensie
van dit boek. Een gedeelte daaruit
laten we hieronder volgen:
"De auteur doet zijn best de nodige
objectiviteit te betrachten, al is hij niet
geheel ontsnapt aan de geest des
tijds. Het is nu eenmaal mode op ons
koloniaal verleden terug te zien als
een schande Zijn inspiratie is tot
nul gereduceerd nadat het vestigen
van het Nederlands gezag in de gehele
PAULA GOMES:
HET KIND MET DE CLOWNSPOP
"Aloes" is het predikaat dat Paula
Gomes als schrijfster van Indische
boeken tenvolle verdient. Zo is haar
woordkeuze, haar stijl, haar benadering
van de gebeurtenissen, de personen
die ze beschrijft. Net als van "Soedah
laat maar" heb ik van haar "Kind met
de clownspop" genoten. Even veel van
de leesbare regels als de onzichtbare
daartussen. De clownspop (op een
vendutie gekocht) die ze als kind krijgt
speelt in moeilijke momenten de rol
van alter ego zwijgend mee, een ver
sterking van haar kwetsbare persoon
lijkheid. Kobus (de pop) maakt de
komst van de Japanners mee, komt
ook in het kamp terecht, leeft mee met
de verbazing en ontzetting die het
kind ervaart, en die bij haar later, zoals
blijkt, toch een syndroom achterlaten.
Kobus verdwijnt uit haar leven, het
meisje groeit op, ervaart haar eerste
bittere kennismaking met sex (razend
knap neergezet in 3 zinnen, zonder
één grof woord, kunt u zich dat voor
stellen bij jonge auteurs?) en trouwt
met een aardige Hollander.
Ze zit op een feestje met haar man, het
is er gezellig. Plotseling slaat hij zijn
arm om haar heen en zegt hartelijk:
"Je hoort bij ons, je bent een van ons!"
"Als dat zo is, waarom zèg je het dan?"
Alleen wie Indisch is, begrijpt iets van
de gekwetstheid.
Ze overwint het syndroom, ze ziet haar
geboorteland weer en keert weerterug
met een rijkdom die ze nooit kwijt is
geweest, maar nu pas beseft. Maar dat
maak ik als lezer er misschien maar
van. Paula s boek is als een grijze dag
met af en toe zon. Maar dan een zon
die zo koesterend warmt dat je de
grijsheid daarna weer aan kan. Knap
ste van alles: in een radio interview zei
ze dat ze driekwart van haar manuscript
schrapte. 86 Pagina's voor bijna een
heel mensenleven. Goede schrijfster
Paula Gomes, aloes en Indisch.
L.D.
"Het kind met de clownspop" - door
Paula Gomes - f 23,50, porto f 2,50.
(lees verder volgende pagina)
DE POLITIONELE ACTIES
prof. dr. G. Teitler en
drs. P. M. H. Groen
Prijs f 37,50, porto f 5,50
INDONESISCHE
OVERPEINZINGEN
door Soetan Sjahrir
Een nieuwe, vijfde druk van de
notities en beschouwingen, ge
baseerd op brieven die Soetan
Sjahrir tijdens zijn ballingschap
schreef aan zijn in Nederland
verblijvende vrouw Maria
Düchateau.
Gedachten die een historisch
document vormen met een zeer
persoonlijk karakter.
Prijs f 28,50, porto f 4,50
BOEKHANDEL MOESSON
18
