De kroning van de vorst van Gowa, Mohammed Abdoel Kadir Aidid in juni 1947. De
vorst draagt een grote gouden medaille, die een van zijn voorouders in 1667 van de
Nederlanders had ontvangen. Hij staat voor de grijskleurige steen, waarop volgens de
traditie de vorsten van Gowa worden gekroond.
Het historische terrein, waar de kroning plaatsvindt, ligt naast de begraafplaats van de
vorsten van Gowa. Tamalate geheten. Volgens overlevering daalde op deze heuvel de
eerste vrouwelijke radja van Gowa uit de hemel neer. Hier stond ook ruim vier eeuwen
geleden het eerste (verdwenen) paleis van de vorsten van Gowa. Het tegenwoordige
paleis is in Soenggoeminassa, op korte afstand van Tamalate.
(Foto: Koninklijk Instituut v.d. Tropen)
(Vervolg: "De regalia van het rijk Gowa")
de Kroning voorbereid. Hoe lang zat
Zijne Majesteit nu al in die ten slotte
vrij benauwde bus enwaarachtig,
daar was me de ingang van het
Kroningsveld te nauw! Consternatie!
Geloop van politie! Geroep! Ontstelde
orders en raadgevingen!Er werd
een poging gewaagd om in Godsnaam
den Koning dan maar scheef binnen te
dragen; een kant van de draagbaar met
mannenkracht omhoog te heffen en
boven den heg uit; de heg was er te
hoog voor, vlaggestokken stonden in
den weg; de baar was te onhandelbaar,
de bevoegde dragers te weinig in
aantal!
Het volk keek in spanning toe. Ik wil
niet zoo onkiesch zijn te verklappen,
dat er nu vrij algemeene vrolijkheid
heerschteDe Vorst zweefde tus-
schen velerlei snel overleg; de Com
missie van Orde was radeloos en
machteloos
Dat is nu het bezwaar van kroningen,
die geen precedenten hebben gehad!
Een nieuwe poging om de heleboel-
met-Koning-en-al maar een beetje
baldadig naar binnen te werken, mis
lukte. Wat nu? - Ja, wat nu? - Bijna
dreigde rumoer de plechtigheid te
ontwijdenEen doortastende "ge
zaghebber" moet op het lumineuze
idee gekomen zijn om den last te
geven, het gansche draag-apparaat
met vogel, bus en Vorst op den grond
te zetten en Koning Mangi Mangi
Karaeng Bototonompo eerbiedig doch
dringend uit te nodigen uit Zijn
kronings-etui te stappen en te voet
den zegetocht voort te zetten. Zijne
Majesteit koos eieren voor zijn geld
en schreed even laterhetveld op, waar
Hem de Controleur van Gowa ontving."
Door mijn jarenlange studie van de
geschiedenis van regalia, kroonjuwelen
en kroningen weet ik, dat overal op de
wereld in de loop der eeuwen troons
bestijgingen niet helemaal goed ver
liepen zoals verwacht werd. Zo stierf
in Ethiopië een jonge keizer door het
grote gewicht van zijn kroon; konigin
Victoria kreeg haar kroningsring aan
de verkeerde vinger dus gedurende de
gehele ceremonie had zij vrij veel pijn.
Andere beschrijvingen van kronen laten
zien dat de kroon te groot, te klein ofte
wankel is of de persoon die de vorst
moet kronen veel te laat komt. Maar
dergelijke gebeurtenissen spreken
wel tot de verbeelding.
Dus toen ik jaren geleden het verslag
van de kroning van de vorst van Gowa
in 1937 onder ogen kreeg, werd mijn
droom geboren om naarSungguminassa
te reizen om te zien wat er nog
bestond van dat roemrijke vorstenhuis
en vooral hoe de regalia er uit zouden
zien.
Aan mijn familie hoefde ik niet te vra
gen waar Sunggaminahassa lag, want
niemand had Indonesië of Nederlands-
Indië bezocht. En zelf geboren in 1951
in Den Haag beschikte ik ook over
weinig gedetailleerde informatie over
een dergelijke oosterse plek. Maar ik
ben er geweest en ik heb zelfs die
bijzondere, heilige kroonjuwelen mo
gen zien en fotograferen.
Bij aankomst in Sungguminassa bracht
de heer Abdullah medewerker van het
archief van Fort Rotterdam in Ujung
Pandang mij naar het kantoor van de
plaatselijke gouverneur.
Achteraf bleek de heer Abdullah alles
al voor mij te hebben geregeld en na
de ontmoeting met de gouverneur
werd ik naar het paleis van Sultan
Mohammed Abdoel Kadir Aidid ge
bracht. Jammer genoeg was op 9
januari 1978 deze laatste gekroonde
vorst van Gowa overleden maar mede
dank zij de inlichtingen van verschei
dene familieleden van de Sultan kreeg
ik gedetailleerde informatie over de
voorwerpen die mij getoond zouden
worden. Nadat ik verscheidene ruimtes
van het op palen gebouwde houten
paleis had bekeken, werd ik naar een
ruimte gebracht waar op tafels de
kroonschat was tentoongesteld.
Vrijwel alles was gemaakt van goud en
het meest opmerkelijke was zonder
meer de kogelronde koningskroon van
22 karaat goud. Tegenwoordig is de
belangrijkste versiering van de kroon
het emaille en de op de top gevatte
smaragd, maar in vroeger dagen moe
ten er een heleboel diamanten in
hebben gezeten.
De stijl van de kroon is Buddhistisch
en er doen legendes de ronde dat het
ooit een geschenk is geweest van een
Siamese koning of Chinese keizer met
welke landen de vorsten van Gowa
contact hebben gehad. Het gewicht
van de kroon was in 1978 vastgesteld
op 1 kg. 768 gram en dit gewicht is van
groot belang geweest voor het volk
omdat dit in het verleden werd vast
gesteld tijdens een groot feest.
Een maand na de islamitische feest
dag Hari Raya Puasa namelijk op de
10e Dzoelhidja worden alle voor
werpen van de kroonschat onder toe
zicht van 20 mannen schoongemaakt,
wat ridio wordt genoemd. Vervolgens
worden de voorwerpen gewogen en
vooral de 80 tot 90 cm lange gouden
ketting de Toemanoeroeng, die ooit
"uit de hemel is neergedaald" geeft
met zijn gewicht volgens onwrikbaar
geloof aan dat rampspoed Gowa zal
treffen als het gewicht van de ketting
lichter is dan het voorafgaande jaar.
Maar is het gewicht meer geworden,
dan zal het voor de bewoners van
Gowa een voorspoedig jaar worden.
Tot op de dag van vandaag zijn de
Bissoe's verantwoordelijk voor het
welzijn van de regalia. Dit zijn priesters
die door de bevolking worden om
schreven als man noch vrouw en hun
functie als bewaker van de kroon
schat gaat over van vader op zoon.
In de schatkamer van het paleis bran
den 24 uur per dag de kandjoli kaarsen
en nog steeds brengen op vastgestelde
tijden zoals op de donderdagavond de
penati-priesteressen offers aan de
rijkssieraden zoals rijst en sirih en
branden reukwaren terwijl zij traditio
nele liederen zingen.
Zo blijkt dat de ambtenaar van het
(lees verder volgende pagina, 1e kolom)
30
