EEN ZOMERFEEST
MET DE KENMERKEN
VAN EEN INDISCHE DAG
oktober een groot aantal ex-geïnter
neerde Indo-Europeanen, Ambonezen,
Menadonezen en RAPWI-functiona-
rissen, onder wie een aantal Japanners,
door Indonesische politie ambtenaren
en pemoeda's gevangen werden gezet.
Door krachtdadig optreden van een
Japans bataljon onder commando van
Majoor Kido werd de stad van pemoe
da's gezuiverd. De situatie rond de
kampen in Ambarawa/Banjoebiroe en
Magelang werd hoe langer hoe nete
liger. Omdat het leven van 20.000
geïnterneerden op het spel stond
besloot Christison op 15 oktober tot
vestiging van een derde bruggehoofd
op Java nl. een bezetting van Semarang,
waar op 1 7 oktober een troepenmacht
debarkeerde.
De schrijfster geeft vervolgens een
zeer goed gedocumenteerde beschrij
ving van de diverse operaties die door
de Britse en Brits-Indische troepen
zijn uitgevoerd om de beveiliging,
voeding en verzorging der geïnter
neerden in de komende maanden van
toenemende actie der militante pe
moeda's te bewerkstelligen.
Daarbij werd door de RAPWI-functio-
narissen aan de bestuursambtenaren
duidelijk gemaakt dat wanneer de
republikeinen de geïnterneerden en
arrestanten onheus bejegenden, de
internationale publieke opinie zich
tegen hen zou keren en de geallieerde
troepen wraak zouden nemen. Een
gedetailleerd verslag volgt dan van de
evacuatie van de geïnterneerden eerst
uit Magelang, dan uit Ambarawa/Ban
joebiroe en ten slotte uit Semarang.
Om deze evacuatie mogelijk te maken
moest met veel "geduld en bluf" wor
den gemanoeuvreerd, terwijl zich
daarbij uiterst hachelijke omstandig
heden hebben voorgedaan. Het werd
nl. hoe langer hoe duidelijker dat de
goed willende republikeinse bestuurs
ambtenaren geen greep meer hadden
op de uiterst revolutionaire pemoeda's,
die goed bewapend waren. Deze vanuit
het Djocja-gebied oprukkende pe
moeda's vielen de diverse internerings
kampen, die slechts matig beschermd
waren, bij dag en nacht aan, terwijl de
evacuatie transporten voortdurend
door hen bestookt werden.
Door het Britse optreden in Midden-
Java konden in totaal 24.000 van de
ruim 28.000 geïnterneerden in veilig
heid worden gebracht. In totaal kwa
men bij de schermutselingen in Se
marang, Ambarawa/Banjoebiroe en
Magelang tussen 15 september en 31
december 1945 zeker 67 geïnterneer
den om het leven en geraakten er 105
gewond en werden er 96 vermist.
Ondanks de Britse pogingen om zowel
militair treffen met de Indonesische
Republiek te voorkomen, als ook door
Japan geïnterneerde Europese en Indo-
Europese Nederlanders en andere ge
allieerde geïnterneerden in veiligheid
te brengen en de Japanse militaire
macht te evacueren, moest tot militair
ingrijpen worden overgegaan en sneu
velden van 19 oktobertot 31 december
1945 tijdens operaties op Midden-
Java ten minste 50 Britse en Brits-
Indische militairen.
Wanneer men de Britse inspanning ter
wille van de geïnterneerden op Mid-
den-Java overziet, dan kan vastgesteld
worden dat de Britse en Brits-Indische
militairen grote moed en veel beleid
aan de dag hebben gelegd.
Men moet de in dit artikel voorkomende
beschrijving van de diverse militaire
acties, die gevoerd werden, lezen om
onder de indruk te komen van de grote
gevaren waaraan de geïnterneerden
bloot gesteld zijn geweest in het
najaar van 1945.
Recensent is in november en decem
ber 1945 als RAPWI-arts in Bandoeng
werkzaam geweest ten behoeve van
de revalidatie van de uit Midden-Java
naar Bandoeng geëvacueerden. Hij
heeft dit beschreven in zijn herinne
ringen, die onder de titel "Het Indisch
avontuur tegemoet" in 1978 door
Moesson zijn uitgegeven. Hij kan zich
de erbarmelijke lichamelijke en gees
telijke toestand, waarin de evacués
verkeerden, nog goed voor ogen stellen
en moet erkennen dat hij toén geen
idee had van de grote risico's die zij
hadden gelopen in de najaarsmaanden
van 1945.
Dr. W. MOOIJ
Het Verzorgingstehuis "De Ametisthorst"
in de Haagse woonwijk "Mariahoeve"
heeft onlangs haar jaarlijkse zomer
feest gehouden voor de bewoners van
het tehuis en de genodigden. Dit maal
echter hadden de activiteiten, zowel
binnen als buiten de feestzaal, in
sfeer en stijl de karakteristieke ken
merken van een Indische dag, zodat
het gebeuren door de directeur van het
tehuis, de heer Van Schaik, terechtals
Pasar Gambir werd geïntroduceerd.
In de ochtenduren werd onder de
vrolijke klanken van muziek uit Indië
koffie gepresenteerd met een snee
spekkoek. Het viel op dat vele van de
aanwezigen kleding droegen met batik
motieven. Zelfs werden sarongrokken
gedragen die ons herinnerden aan de
tropentijd.
De stalletjes met specifiek Indone
sische artikelen als houtsnijwerk,
textiel etc. kregen grote belangstelling,
terwijl buiten de feestzaal in ruime
mate werd geprofiteerd van wat de
stalletjes alzo aanboden aan lekkers
als gado-gado, saté, pangsit, panne
koeken en kleurige Indische koekjes.
In de avond was de zaal feestelijk
verlicht. Onder het genot van een
kopje koffie en wat later frisdrank kon
men luisteren naar muziek van een
Indische band en later op de avond
werd er gedanst.
Op verzoek speelde de band vrolijke
Hollandse meezingers. Enthousiast
begeleid door de zaal met zang, met
armen en bovenlijf in de juiste cadans
meewiegend, hadden de aanwezigen
toch een heel gezellige avond. Ten
slotte werd door twee dames een
kaarsendans uitgevoerd, een dans in
het gebied van West-Sumatra bekend
als "taripiring". Op de aanwezigen
kwam de dans met de lichtjes, uit
gevoerd in het halfduister, bijzonder
goed over.
Al met al een avond om niet gauw te
vergeten. j. F. BERKHOUDT
17
