zwer
tussen
en z
(V)
DE MOLUKKEN
9
Door Victoria Kaulbach naar gegevens van Henk van Eek
Dat de scheepvaart als middel van communicatie tussen de eilanden van
alles overwegend belang was, mag duidelijk zijn en de vele grote zeilprauwen
van de Boeginezen en Makassaren waren hiervan wel een overtuigend bewijs.
De KPM bevoer vanuit Makassar met meerdere schepen het oostelijk deel van de
archipel en naar de komst van een schip werd op alle aanloopplaatsen dan ook
reikhalzend uitgezien. Het was het regelmatige contact met de buitenwereld
voor de bewoners - met Java en met de wereld - waarbij post werd aangebracht
en kranten, ander nieuws en ook uiteraard de onontbeerlijke levensmiddelen en
andere nodige zaken. Men kon zeggen dat het leven er geheel was ingesteld op
de verschijning van het schip; het was dan een ware feestdag voor de bevolking
met een druk markt- en handelsverkeer op de anders zo stille stranden.
De scheepvaart in de Molukken was
wel heel afwijkend van het varen vol
gens een vaste dienstregeling, een
vast schema met bepaalde aanloop
havens. Het was bij wijze van spreken
"wilde vaart". Er werd overal heen
gevaren waar lading moest worden
afgehaald, om daarmee terug te keren
naar de thuishaven. Daar in Makassar
werd de lading dan gelost om overge
scheept te worden naar de verdere
bestemmingen zoals Amerika of Europa.
De schepen die de Molukken bevoeren
werden in Makassar beladen met lading,
die bestemd was voor de diverse
eilanden en bestemmingen. Het laden
en lossen van de schepen geschiedde
in feite nog onder primitieve omstan
digheden omdat er geen havens waren
en zelfs geen aanlegsteigers waar aan
gemeerd zou kunnen worden, ergo
alles speelde zich af op het strand. De
schepen lagen dan soms op vrij grote
afstand in zee voor anker, wegens
de geringe waterdiepte en de flauw en
langzaam oplopende zeebodem.
Het vervoervan de lading van het schip
naar het strand en ook omgekeerd
vond plaats met de laadboten van het
schip (sloepen) die met de motorboot
van het schip zover mogelijk naar het
strand werden gesleept. Wanneer de
boten dan de grond raakten werd de
lading uitgeladen door de met het
schip meevarende "badjo's" (mee
varende koelies), die de gehele reis
meemaakten en die de lading vanuit
de laadboten op hun schouders namen
en door het water en de branding naar
het strand brachten, waar de lading
dan werd afgeleverd aan de ontvangers
door één der stuurlieden.
Ondertussen was ook deze stuurman
reeds naar het strand gedragen door
Zo werd in de Molukken een lading gelost.
Moluks strand bij ondergaande zon.
één van de badjo's en Henk had een
vaste en sterke badjo, die hem altijd
door de branding naar het strand droeg:
het was zijn "vaste paard"!
Het schip waarop Henk stuurman was,
het ms. "Palehleh" werd in Makassar
geladen met bouwmaterialen, levens
middelen, groenten enz. enz., voor
vele plaatsen in de Molukken. De
eerste aanloophaven was Madjene,
benoorden Makassar op Celebes, waar
geladen en gelost werd en de post
afgeleverd. De lading die in het alge
meen moest worden gelost, bestond
in hoofdzaak uit olie in blikken, bouw
materialen, goenie-zakken voor de
copra, suiker, rijst enz. terwijl ook de
postzakken en eventuele gelden wer
den afgeleverd. De lading die op de
terugreis werd meegenomen bestond
voornamelijk uit veel rotan, heel veel
copra en verder kruidnagelen, spece
rijen en hout.
Wanneer dan alles weer gereed was,
werd verder gevaren langs de eilanden
"op zoek naar lading". Het was wel
speciaal "op zoek" want het was nooit
van tevoren bekend waar en hoeveel
lading zou kunnen worden aangetrof
fen. Nu was de gang van zaken zo, dat
in een bepaalde streek en ook vrijwel
op elk eiland de door de bevolking
verzamelde copra werd opgekocht
door een handelaar, meestal een Chi
nees, die voorschotten in geld ver
strekte aan de bevolking voor de
hoeveelheid afgeleverde copra, die zij
aanbrachten.
Wanneer die handelaar - die centrale
figuur op dat eiland - een flinke lading
copra bij elkaar had en deze in oude
goenie-zakken had verpakt, dan moest
hij dat laten weten aan het schip, dat
dan op zijn verzoek het eiland zou
aanlopen. Dit verzoek werd gedaan
door overdag een vlag te laten waaien
(lees verder volgende pagina)
