Drie Pagoden in Spanje
INDONESIË
IS UNIEK Wij weten dat al heel lang
SOC-REIZEN OVERZEE
Vele malen tref ik in de Moesson een artikel of een berichtje aan, dat mij in
gedachten terugvoert naar periodes die ik jaren geleden heb meegemaakt en die
een onuitwisbare indruk op mij hebben gemaakt. Zo was het ook weer met de
editie van 1 5 juni j.l. Het berichtje getiteld "drie Pagoden Insigne". In de eerste
plaats heb ik mij gehaast het te bestellen en heb mij daarna overgegeven aan het
ophalen van herinneringen aan de tijd die ik heb doorgebracht in kamp 108 (het
aantal kilometers dat het verwijderd was van het basiskamp Thanbyu-Zayat). Het
had de naam Payathonzu en lag in Burma vlak tegen de grens met Siam. Die
grens werd gevormd door een waterscheiding en in de buurt van een pad - door
de jungle - die over die scheiding Siam binnenvoerde, stonden drie stenen
pagoden, als ik mij goed herinner van een meter of drie hoog, zwaar geteisterd
door de tand des tijds. Ik wil niet uitwijden over wat er zich in dat kamp en de
omgeving daarvan afspeelde, dat verschilde weinig of in het geheel niet van de
andere kampen aan de Burma-spoorweg en is een ieder welbekend.
Eind 1949 kwamen wij uit Indië in
Nederland en toen het KNIL werd
opgeheven ging ik in juli 1950 over
naar de KL. Hoewel ik nog ettelijke
jaren voor de boeg had, waren mijn
vrouw en ik het er over eens dat zodra
het moment van dienstverlating we
gens pensionering daar zou zijn, we de
biezen zouden pakken en voor goed
zouden vertrekken naar een land met
veel zon. Een haalbare trek was Spanje.
I mei 1974 was het zover en daar ik
nog een maand verlof te goed had,
zaten wij (mijn vrouw, onze jongste
zoon en de kleine akoe) reeds begin
april in onze kleine pondok in Spanje.
Het lag op de helling van de Montgo,
een berg die het gebied van Denia
scheidt van dat van Javea. De urbani
satie waar wij woonden heet Marquesa
II en valt onder de gemeente Denia.
Denia is een steeds groeiende plaats
aan de kust van de Middellandse Zee,
halfweg tussen Valencia en Alicante.
In 1977 was het lot ons goedgevallig
en kregen we de beschikking overeen
aardige som geld. We kochten aan de
overkant van de weg, tegenover ons
huis, een stuk grond en begonnen met
de bouw van een andere, ruimere
woning. Miguel Signes was de bouwer
met als rechterhand Pedro, terwijl Jai
me en ik stenen aanbrachten en het
cement klaar maakten. Het ontwerp
voor het huis was van mijzelf. Met in
het achterhoofd het gezegde: My home
is my castle, werd het huis omloten
door muren. Aan de muur die het van
de weg scheidde, had ik bijzondere
aandacht besteed. Geïnspireerd door
een foto op het voorblad van de Moes
son (of heette het toen nog Tong-
Tong?) waarop afgebeeld de drie pa
goden bij de pas van die naam in
Burma, besloot ik dat dit tot uitdrukking
moest komen in de naam van het huis
en de voormuur.
In een encyclopedie vond ik een foto
van een paar pagoden in Bangkok.
Nagetekend op papier en aan twee
enthousiaste jongelui die een potte-
bakkerij runden in Orba (een dorp in de
buurt) gevraagd of ze mij konden helpen.
Geen pijn en het resultaat was: drie
prima gelijkende pagoden van aarde
werk, 60 cm hoog en van onder een
middellijn van 40 cm. Ze eerst goud
kleurig geverfd en daarna geplaatst
boven de toegangspoort van het huis,
waarop in gietijzeren letters prijkte de
naam: 3 PAGODAS.
In de tijd dat wij vanuit het kamp bij de
pas aan de spoorweg werkten, werd
dikwijls voor het verwijderen van
boomstronken de hulp ingeroepen van
olifanten, bestuurd door Burmanen.
Ons werk bestond dan daarin, de
ketting om de stronk aan te leggen,
waarmee de olifant het geval dan uit
de grond sleurde. Ik moest olifanten
hebben. Na wekenlang zoeken vond ik
in een souvenir-winkel twee stenen
olifantjes van een dertig cm. hoog,
die hun plaats vonden op de beide
hoeken van de voormuur. Uit een
oud Indisch kookboek tekende ik
een rijsthuisje na en bracht dit naar
Ferrer, een kunstsmid in Denia. Hoewel
hij dit nog nooit bij de hand had gehad,
nam hij de uitdaging aan. Het werden
twee goed gelijkende rijsthuisjes, een
25 cm. hoog, die omgevormd tot lam
pen aan weerskanten van de toegangs
poort op de voormuur werden gemon
teerd. Hiermee was het doel bereikt:
de herinnering aan de Drie Pagoden
Pas vastgelegd in Spanje.
Toen mijn vrouw en ik in 1987 onze
Indische vrienden in Denia opzochten
en natuurlijk ook naar ons oude huis zijn
gaan kijken was het net als toen wij
het in 1 980 achterlieten en naar Aus
tralië vertrokken: de naam, de rijsthuis
jes, de olifantjes.
L. T. WALBOOM
MEER KONTAKT MET LAND EN VOLK
IN KLEINE GROEPJES OVER
Sumatra, Java, Bali, Lombok,
Toraja, Kleine Soenda-eilanden,
Ambon, Biak, Nieuw Guinea
KEUZE UIT VELE TOURS
GOEDKOOP! 3 Weken Java/Ba li
met busje en chauffeur f 3335,—
bij deelname van 6 personen
NEDERLANDS OUDSTE EN MEEST
ERVAREN INDONESIË SPECIALIST
VVf/7 Den Haag Noordeinde 146, tel: 070-46 97 23
Amsterdam Ftokin 119, tel: 020-26 36 35
Vraag onze kleurrijke
reisbrochure
19
