IN MEMORIAM
Wie in zijn land niet
wonen kan
Het dubbele gezicht
van de Koloniaal
Bea Janssen-Mac Lennan
TUNAS Trade, Tours Travel International B.V.
Kwetsbaar en daarom doorlopend ge
kwetst, diep gekwetst. Deze indruk
vestigt Paula Gomez met haar laatste
boekje "Wie in zijn land niet wonen
kan". Ik heb het met gekwetste gevoe
lens gelezen, en het is me minder
goed bevallen dan haar voorgaande
werk. De glasheldere indringende stijl,
weinig woorden die alles zeggen waar
een ander een halve pagina voor nodig
heeft, ook hier bevestigt Paula Gomez
dat ze een geniaal schrijfster is. Toch
geloof ik dat het tijd wordt dat ze naar
de pluskant van haar leven stapt.
Het veertien-jarige meisje Paula dat in
"haar land niet wonen kon" is een
close-up van het meiske dat met haar
clownspop rondzeulde. Als wees uit
de oorlog gekomen valt ze in het diepe
gat van eenzaamheid in één van de
opvangkampen in Singapore. Geen
sterveling die zich om haar bekommert.
Een vriendschap met een Chinees meis
je, maar verder die volwassen wereld
van meisjes en vrouwen die vertier
zochten en vonden bij de (Engelse)
militairen. Tot hoe ver dat vertier ging,
doet er hier niet toe, wel dat Paula
vriendschap en warmte vindt bij de
Brit Eric.
Op die leeftijd had ze nooit kunnen
begrijpen dat het "Not allowed for
dogs and half-casts" meer was dan
een discriminerend verbod bij publie
ke gelegenheden. Niemand was erom
haar te vertellen dat Engelsen wel het
bed, maar nooit van hun leven hun huis
met een half-cast zouden willen en
kunnen delen.
Dat willen zat er bij de verliefde Eric
toch wel in. Hoe dan ook, Paula gaat
naar Holland, voelt zich daar ellendig
ondanks een vrij hartelijke ontvangst.
Ze krijgt toestemming om naar Enge
land te gaan en haar relatie met Eric
voort te zetten. Vurig hoopt ze op een
huwelijk. Een lieve vader, maar een
kritische en afwijzende moeder van
Eric. Paula af naar het "Land waar ze
niet wonen wil". Waar toch ook vriend
schap, warmte en misschien ook wel
liefde wachten.
Een triest boek, te triest. De kilheid van
het Nederlandse klimaat slaat er negen
tig pagina's van af. Een strijd tussen
weerbaarheid en verlies. Alsmaar door
verliezen. Als ik veertien jaar was zou
ik gillen, slaan, schoppen. En natuur
lijk janken. Deed Paula niet, als een
bezeerd vogeltje kromp ze in elkaar.
Met als enige kracht de wil om zich
ellendig te blijven voelen. Zo intens
dat ze er na veertig jaar nog geen
spatje van vergeten is. Echt zielig. Was
ik haar toen maar tegengekomen.
LILIAN DUCELLE
"Wie in zijn land niet wonen kan"
door Paula Gomez.
Uitgeverij Nijgh van Ditmar f 19,90,
porto f 2,50.
Wie in Jakarta lid was van de KMV
(Katholieke Meisjesvereniging) of de
KJB (Katholieke Jongelingen Bond)
voor de oorlog, zo tussen 1937 en
1941 herinnert zich zeker Bea Mac
Lennan. Zij was een ijverig lid van de
KMV en de Maria Congregatie. Bijeen
komsten waren in de Kathedraal en in
het clubgebouw achter de kerk. Bea,
erg lief en vrolijk had vele vrienden en
vriendinnen.
Bij feesten van de vereniging of van de
kerk zong zij vaak mee in het koor. Ze
had een mooie sopraanstem.
De oorlog brak uit, bijeenkomsten van
de KMV zoals andere verenigingen
konden niet meer voortgezet worden.
Een tijd vol zorg en verdriet tot de
vrede kwam. Intussen vertrokken vele
vrienden en bekenden naar andere
plaatsen, anderen gingen naar het
buitenland, vooral naar Nederland, ook
waren er die reeds naar Gods Huis
geroepen waren.
Heel toevallig ontmoette ik Bea een
paar jaren terug hier in Jakarta. Ze was
intussen getrouwd met Paul Janssen
die ze in Afrika had leren kennen. Zelf
werkte ze al een tijd in dat land. Via
Thera haar jongere zuster (Mevrouw
Doornweerd), vroegere klasgenote,
kreeg ik haar adres. Dit was in verband
met het inzamelen van gelden voor het
125 jarig jubileum van de Zusters
Ursulinen in Indonesië. Via Moesson
konden vele oudleerlingen hun bijdra
gen sturen en ook Bea hielp mee.
Zelf hebben Bea en Paul geen kinderen,
maar ze hebben veel gedaan voor de
kerk en sociaal werk. Hun huis is altijd
open voor hun vele vrienden, en is er
een kerstactie, voor armen, wezen, je
klopt niet vergeefs bij hen aan. Bea is
dezelfde aardige, hartelijke vriendin
gebleven, vlot en niet zonder humor.
We waren kort geleden uitgenodigd
eens bij hen te komen in hun nieuwe
huis buiten de stad, jammer genoeg
heeft het niet zo mogen zijn.... Op 19
augustus j.l. isze van ons heengegaan,
plotseling na een hartaanval. Een groot
verlies voor Paul, broers en zusters in
Nederland en haar vele vrienden.
E. SUNDAH
Sinds 1985, toen zijn boek "Wettig
Opium" verscheen, kent Nederland
een nieuwe Indië-kenner. Zijn naam is
Ewald Vanvugt, in '43 in Den Bosch
geboren. In de zaterdag-bijlage van de
Volkskrant mag Vanvugt regelmatig
pagina's vullen met de echte waarheid
over Indië. Wat tot Vanvugt is geschre
ven over de voormalige kolonie waren
veelal sprookjes. Over die sprookjes
maakt Vanvugt zich niet boos, hij
glimlacht erom en dat glimlachen doet
hij omdat hij, Ewald Vanvugt, eenvou
dige jongen, na een beetje grasduinen
in bibliotheken en archieven heel een
voudig kan aantonen dat de sprookjes
inderdaad sprookjes waren en dat de
harde koloniale werkelijkheid zich als
nog via de pen van Vanvugt zal open
baren.
Die openbaringen geschieden dus in
de Volkskrant en wie de waarheid naar
Vanvugt onder voortdurend handbereik
wenst te hebben, kan zich a raison van
f 27,50 de bundeling van zijn artikelen
aanschaffen, die de titel "Het dubbele
gezicht van de koloniaal" heeft gekre
gen en dat is uitgegeven door "In de
Knipscheer".
R.B.
N.B. Bij Boekhandel Moesson NIET
in voorraad. Alleen bij bestelling
leverbaar.
385 Beeklaan Telex: 34193 tunas nl.
2562 AZ DEN HAAGTelefoon 070 - 63 92 27 63 89 94
Uw Indonesië en Verre Oosten reis op de maat van uw beurs en
wensen gesneden!
Agent voor Europa van P.T. TUNAS INDONESIA TOURS TRAVEL Jakarta
Kantoren: Medan, Padang, Yogya, Surabaya, Bali, Ujung Pandang, Bandung, Singapore,
Honkong, USA.
19
